Zo kunnen we mogelijk een lockdown voorkomen bij nieuwe coronagolf

Volgens nieuw onderzoek uit Hongkong heeft het coronavirus zich vooral kunnen verspreiden dankzij superspreaders: mensen die op een evenement in één keer heel veel anderen konden besmetten. 

Een groep epidemiologen uit Hongkong heeft ontdekt dat slechts 20 procent van de patiënten samen verantwoordelijk was voor 80 procent van alle besmettingen. Daar staat tegenover dat 70 procent van de patiënten niemand anders besmette. De meeste besmettingen vonden plaats op plekken waar veel mensen binnenshuis bij elkaar kwamen. 

“Dat is het beeld dat we tot nu toe hebben”, zegt onderzoeker Ben Cowling tegen Business Insider. “Er zijn veel meer superspreaders dan we tot nu toe dachten.”

Verspreiding coronavirus

Het onderzoek zou beleidsmakers kunnen helpen met het maken van keuzes. “We weten nu welke maatregelen de meeste winst opleveren. Als we kunnen voorkomen dat superspreaders veel mensen besmetten, zou dat heel effectief zijn”, zegt Cowling.

Dankzij superspreaders zijn er over de hele wereld kleine clusters van coronagevallen ontstaan. Iemand die in Zuid-Korea naar de kerk ging besmette in februari 43 anderen, een zanger van een koor besmette in Washington een maand later 53 mensen en een advocaat uit New York heeft meer dan 100 mensen kunnen besmetten.

Cowling en zijn collega’s analyseerden voor hun onderzoek meer dan duizend coronagevallen uit Hongkong tussen 23 januari en 28 april. Van al die gevallen zijn er ongeveer 170 mensen besmet geraakt dankzij een superspreader.

Een superspreader is iemand die meer mensen besmet dan het gemiddelde geval. Het cijfer R0 geeft aan hoe snel het coronavirus zich verspreidt. Het cijfer ligt ongeveer tussen 2 en 2,5, wat betekent dat de gemiddelde coronapatiënt 2 tot 2,5 anderen besmet. 

Maar in Hongkong zorgde 20 procent van de mensen dus voor 80 procent van de besmettingen, bijvoorbeeld op een bruiloft of in een café.

De overige 20 procent van de besmettingen werd veroorzaakt door slechts 10 procent van de gevallen. Eén coronapatiënt besmette dan dus maar een tot twee anderen, vaak binnen het gezin.

“In sociale setting werden er veel meer mensen besmet dan binnen het gezin of op werk”, schrijven de auteurs. Ze zeggen ook dat als het zou lukken om het aantal superspreaders te verminderen, het virus zich veel minder snel zou verspreiden.

Hoewel de onderzoekers alleen hebben gekeken naar de situatie in Hongkong, denken ze dat hun bevindingen breder toepasbaar zijn.

80-20-regel

Onderzoeken die zijn gedaan naar andere virussen, komen tot vergelijkbare conclusies. In 2011 bleek dat 20 procent van de bevolking verantwoordelijk was voor 80 procent van de besmettingen van veel ziektes, zoals malaria. Dit staat bekend als de ’80-20-regel’.

Sommige wetenschappers denken dat die verhouding nog extremer zou kunnen zijn. Wetenschappers uit Londen denken zelfs dat 10 procent van de coronapatiënten verantwoordelijk is voor 80 procent van de besmettingen. En ook uit onderzoeken in Israël en het Chinese Shenzhen kwamen soortgelijke bevindingen.

Superspreaders besmetten anderen meestal binnenshuis, op plekken waar veel mensen uit verschillende huishoudens samenkomen en intensief contact hebben.

Kantoren en restaurants kunnen daardoor hotspots van besmettingen zijn. Bij een uitbraak in een callcenter in Seoul in Zuid-Korea, raakte bijna de helft van de werknemers op een verdieping besmet. Ze zaten bijna allemaal bij elkaar in de buurt.

Het is daarom niet zeker dat bepaalde individuen besmettelijker zijn dan andere. Volgens onderzoeker Cowling zou het kunnen dat het virus bij bepaalde activiteiten makkelijker wordt overgedragen.

Groter risico in slecht geventileerde ruimtes

Uit onderzoek blijkt steeds weer dat het risico om het coronavirus over te dragen hoger is in ruimtes die slecht geventileerd zijn en waar veel mensen samenkomen.

“Als er niet veel mensen bij elkaar komen, kunnen er ook geen superspreaders zijn, dus we moeten echt voorzichtig zijn met grote bijeenkomsten”, zei infectiedeskundige William Schaffner eerder tegen Business Insider. 

Onderzoeker Cowling denkt dat de uitkomsten de studie in Hongkong overheden kan helpen bij het maken van beleidskeuzes. “Bij de tweede golf, deze herfst, weten we veel meer van het virus. Daardoor hebben we de kans om slimme maatregelen te nemen, in plaats van weer in een volledige lockdown te gaan.”

Een aantal landen, zoals Japan en Zuid-Korea, hebben in de praktijk al laten zien dat je het virus onder controle kunt houden zonder extreme lockdown. In Japan moesten mensen afgesloten ruimtes, drukke plekken en intiem contact vermijden, waardoor superspreaders in theorie geen kans meer maakten om anderen te besmetten.

Volgens Cowling zouden ook andere landen er veel profijt van kunnen hebben, als ze maatregelen invoeren die op onderzoek gebaseerd zijn.

Volgens Cowling is nu in ieder geval duidelijk dat het relatief veilig is om buiten af te spreken. “Ik maak me niet zo’n zorgen over protesten”, zegt hij. Hij denkt ook dat café’s en restaurants weer open kunnen en op 50 procent van hun capaciteit kunnen opereren.

“We moeten erachter zien te komen hoe druk het maximaal kan zijn tegen een zo laag mogelijk risico”, zegt Cowling. “Dan kunnen bijeenkomsten door blijven gaan, maar met minder mensen.”

Lees meer over het coronavirus:

• Het aantal vacatures is fors gedaald sinds de lockdown, maar de laatste twee weken klaart het op – de IT draait ondertussen lekker door
• Ahold Delhaize verdubbelt winst in coronacrisis, zowel door extra verkopen bij bol.com als via Albert Heijn en andere supermarkten
• Nederland gaat weer langzaam van het slot – het kabinet wil straks iedereen met coronaklachten testen