De Nederlandse gasopslagen zijn gemiddeld voor meer dan 80 procent gevuld, meldt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarmee heeft ons land het Europese vuldoel voor 1 november ruim op tijd gehaald.

Landen van de Europese Unie verplichtten zichzelf hiertoe na de Russische inval in Oekraïne, om de energievoorziening veilig te stellen voor het geval dat Moskou de gastoevoer naar het Westen volledig afknijpt.

Gas is ondertussen ruim tien keer duurder geworden dan medio 2021, waardoor de roep om ingrijpen bij de energieprijzen voor huishoudens en bedrijven toeneemt. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie kondigde onlangs al ingrepen aan op de energiemarkt en zal binnenkort haar voorstellen uit de doeken doen.

Rusland levert nu al veel minder gas aan de EU dan voorheen. Zo ligt de belangrijke pijpleiding Nord Stream 1 naar Duitsland voor onbepaalde tijd stil, formeel wegens een defect bij een pompstation. Daarvoor stroomde ook maar een vijfde van het gas dat normaal gesproken door Nord Stream 1 kan naar Duitsland.

Europese leiders zeggen dat het om een politiek drukmiddel gaat en Rusland zegt inderdaad dat sancties tegen het land moeten verdwijnen om meer gas te leveren.

Het kabinet moest bedrijven met flinke subsidies verleiden om de bergingen te vullen. Door de hoge prijzen is dat nu niet aantrekkelijk. Vorige maand werd bekend dat energieminister Rob Jetten 210 miljoen euro extra beschikbaar stelt voor het verder vullen van de berging bij het Noord-Hollandse Bergermeer. Die moet dan voor 90 procent vol zitten.

Lees ook: Gebruik je veel of weinig stroom en gas vergeleken met andere huishoudens? Dit zou je gemiddeld moeten betalen met huidige recordprijzen

Grootverbruikers in industrie nog steeds bezorgd over aanbod gas

Grootverbruikers in de industrie zijn er niet gerust op dat aanvulling van de gasopslagen voldoende soelaas biedt. De voorraden zijn "volstrekt onvoldoende om met een gerust hart de komende periode in te gaan", zegt Hans Grünfeld, voorzitter van VEMW, belangenbehartiger van de zakelijke energie- en watergebruikers.

"Het is mooi dat we die gasvoorraden vullen en dat dat verdergaat, dat is ook absoluut essentieel. Het is dan ook niet meer dan een tussenresultaat, geen eindresultaat", stelt Grünfeld. "80 procent is namelijk sowieso onvoldoende om bij ernstige calamiteiten, zoals het stopzetten van de aanvoer van gas of tegenvallers bij alternatieve vormen van leverzekerheid, de voorraden op peil te houden", zegt hij.

Daarnaast wijst hij erop dat de 80 procent een gemiddelde is maar dat de voorraad hoogcalorisch gas, voor de industrie belangrijk, achterblijft. "Met name de gasopslag Bergermeer moet zo snel mogelijk beter gevuld", aldus Grünfeld daarover.

Een ander punt dat de regering volgens de VEMW moet aanpakken is "de problematiek van de prijzen", stelt de voorman. "Er moet aandacht komen voor een crisisaanpak voor burgers en bedrijven. Maatregelen moeten ervoor zorgen dat de schade beperkt blijft. Ik denk dan aan financiële steun voor de lage inkomens, omdat die anders straks hun gasrekening niet meer kunnen betalen en misschien hun huizen niet meer kunnen verwarmen. Daarnaast moeten bedrijven steun krijgen. Zij zijn niet in staat de gestegen kosten door te berekenen aan de klant en kunnen daardoor in continuïteitsproblemen komen. Er moet een crisispakket op tafel komen voor meerdere sectoren. Daarna moet er sprake zijn van een op maat gemaakte aanpak."

Grünfeld wijst erop dat regeringen in het buitenland wat dat betreft voortvarender te werk zijn gegaan. "Italië, Frankrijk en Duitsland treffen maatregelen in orde van grootte van 60 miljard euro. Nederland loopt achter. Het is zaak dat ook de Nederlandse regering de ernst inziet van de situatie en maatregelen neemt die nodig zijn om deze crisis te bezweren. Zonder een actieve rol van de overheid dreigt ernstige, blijvende schade voor Nederland."

Gemeenten, scholen en waterbedrijven die nog geen alternatief hebben voor gas van Gazprom, krijgen ontheffing

Overheden en andere organisaties die om een ontheffing hebben gevraagd omdat ze nog geen alternatief hebben voor hun Russische gascontract, krijgen deze ontheffing ook, zo heeft energieminister Rob Jetten besloten. Ook verzoeken die de komende tijd worden gedaan, zullen worden ingewilligd.

Er zijn al aanvragen gedaan door in totaal ongeveer 140 partijen, "waaronder scholen, gemeenten en drinkwaterbedrijven". Zij hoeven niet voor 10 oktober hun contract op te zeggen met de Nederlandse dochter van het Russische staatsbedrijf Gazprom. Onder andere de gemeente Den Haag heeft ontheffing gevraagd. Die gemeente hield een aanbesteding om een nieuwe leverancier te vinden, maar geen enkel bedrijf meldde zich aan.

Volgens de Nederlandse lezing van het Europese sanctiepakket moeten overheden en andere organisaties deze contracten opzeggen. Maar Nieuwsuur meldde onlangs dat het geld vervolgens alsnog in Russische handen terecht zou komen, omdat ook andere energiebedrijven gas inkopen op de Europese markt, die ook deels door de Russen wordt bevoorraad.

Daarnaast lijkt het beleid tot willekeur in Europa te leiden, omdat "niet iedere lidstaat dezelfde lijn" kiest, hoewel Jetten benadrukt "dat een aanzienlijk deel van Europa banden met Gazprom en haar dochterbedrijven reeds op eigen initiatief heeft verbroken". "En ik moet helaas constateren dat wat betreft gas er nog steeds geen uniforme lijn binnen de Europese Unie is", aldus Jetten.

LEES OOK: Hoge gasprijs zorgt ervoor dat we weer veel meer vervuilende kolen gebruiken voor stroomproductie