Hoef jij niet per se de hoogste beloning, als je maar niet minder verdient dan je directe collega’s? Dan is de kans groot dat jij de afgunstige collega bent. Een derde van de bevolking is jaloers aangelegd.

Spaanse wetenschappers hebben donderdag een studie gepubliceerd over vier persoonlijkheidstypes. De conclusie: dertig procent van de mensen is jaloers.

Een groep van 500 vrijwilligers kreeg sociale dilemma’s voorgelegd. Een computeralgoritme concludeerde op basis daarvan dat de meerderheid gecategoriseerd kan worden in vier basistypes: optimistisch, pessimistisch, goed van vertrouwen en jaloers.

Wat voor type ben jij?

Een testvraag. Twee mensen gaan samen jagen. Als ze alleen jagen, kunnen ze konijnen vangen. Als ze samenwerken, kunnen ze een hert vangen.

Eén hert betekent een grotere beloning voor beiden. Maar als de één gaat voor konijnen en de ander voor het hert, heeft de hertenjager minder resultaat dan de konijnenjager. Beiden weten niet wat de ander denkt. Wat doe je: werk je samen of werk je in je eigenbelang? Jaag je op de konijnen of op het hert?

Wat het resultaat van de studie laat zien, is dat niet alleen de samenwerkingsgerichtheid of de rationaliteit van mensen doorslaggevend is bij sociale dilemma's. Ook iemand persoonlijkheidstype is een factor van belang.

Bij de 'jaagvraag' kiezen 'jaloerse' types voor de konijnen. Want het maakt ze niet uit wat ze verdienen, zolang ze maar niet minder krijgen dan hun tegenspeler. Optimisten gaan voor het hert, hopend op het beste. Pessimisten jagen op konijnen, want ze zijn risicomijdend. Mensen die goed van vertrouwen zijn gaan voor het hert.

Humaniseren van robots

"Mensen gedragen zich niet puur rationeel, en daarom zouden we sociaal en economisch beleid zo moeten opstellen dat persoonlijkheidstypes worden meegewogen," licht Yamir Moreno, een van de medeauteurs, in een persbericht toe. Onderzoek naar persoonlijkheid geeft beter inzicht "in onderhandelingsprocessen, het is bruikbaar bij bedrijfsmanagement en het kan bijdragen aan het humaniseren van robots en machines".

Het vernieuwende van de studie is dat de wetenschappers de testgroep niet indeelden volgens de persoonlijkheidstheorie van de traditionele Big Five: extraversie, altuïsme (vriendelijkheid), openheid, conscíëntieusheid (ordelijkheid) en neuroticisme (emotionele instabiliteit). De Big Five gaat over individuele eigenschappen. De recente studie gaat over interactie met anderen.