De economische sancties tegen Rusland voelden misschien een beetje als speldenprikken. Maar nu ook de olieprijs hard naar beneden gaat, is de bodem onder de roebel en daarmee ook de Russische economie weggeslagen. Vier grafieken waarover president Poetin zich zorgen moet maken.
Inmiddels is duidelijk dat de Russische economie volgend jaar waarschijnlijk in een recessie belandt. Het Russische ministerie van Economische Zaken gaf eerder deze week aan op een krimp van 0,8 procent procent te rekenen voor 2015.
De Russische president Vladimir Poetin haalt vooralsnog zijn schouders op en stelt zijn bevolking gerust. Of dat terecht is? Vier grafieken waarover het Kremlin zich wel degelijk zorgen zou moeten maken.
Koers Russische roebel stort in
De sancties die West-Europa, de Verenigde Staten en Australië hebben ingesteld, hadden geen gunstig effect op de roebelkoers.
Aan de ene kant kwam er een geldstroom vanuit Rusland naar het buitenland op gang. Bedrijven en rijke Russen sluisden een deel van hun kapitaal weg naar het buitenland. Daarvoor hadden ze dollars of euro’s voor nodig, en dat gaf weer het een drukkend effect op de koers van de roebel.
Aan de andere kant gingen buitenlandse investeerders Rusland mijden, wat zorgde voor minder vraag naar roebels.
De eerste negen maanden van 2014 wist de Russische Centrale Bank de roebel nog aardig overeind te houden. Sinds begin oktober is dat steeds moeilijker. Na 30 miljard dollar te hebben opgestookt, liet de Russische Centrale Bank op 10 november de roebel in principe los. Sindsdien verloor de roebel twintig procent van zijn waarde ten opzichte van de euro, ondanks enkele losse steunpogingen van de centrale bank.
Olie, de kurk waar Rusland op drijft, wordt steeds goedkoper
Dat de roebel de laatste weken zo snel aan waarde verliest, is vrijwel geheel te wijten aan de daling van de olieprijs. De prijs van een vat ruwe olie is inmiddels tot onder de 70 dollar per vat gedoken. Aangezien de Russische economie in het algemeen, en de Russische begroting in het bijzonder, zwaar leunen op olie- en gasinkomsten, zorgt een lage olieprijs voor nog meer onzekerheid over de Russische economie.
En dan nog iets over olie. Poetin stelde vorige week zaterdag dat hij zich niet zo druk maakte over de hoge olieprijs. "Over het algemeen zijn we tevreden met de situatie De winter komt eraan en ik weet zeker dat de markt weer in evenwicht komt in het eerste kwartaal of halverwege 2015”.
Het lijkt echter vooral een praatje voor de bühne, want de olieprijs zal echt niet gaan stijgen omdat de winter intreedt. Olie is namelijk niet goedkoper geworden omdat er (iets) minder vraag is, maar vooral omdat het aanbod is gestegen. De VS produceren steeds meer olie en de OPEC-landen konden het niet eens worden over productiebeperkingen. Met name Saoedi-Arabië heeft de kraan vol opengedraaid.
Rusland zal moeten leven met een lage olieprijs in 2015 en dat doet pijn, want bij de begroting ging Moskou tot voor kort uit van een prijs van 100 dollar per vat.
Welvaart is basis populariteit Poetin
De Russische bevolking staat in grote meerderheid nog steeds achter president Poetin. De belangrijkste reden daarvoor ligt niet bij zijn huidige provocaties richting West-Europa of de inname van de Krim.
De reden dat Poetin nog altijd door een fors deel van de Russische bevolking op handen wordt gedragen, is dat de gewone Rus er in de 14 jaar dat hij aan de macht is fors op vooruit is gegaan.
Na de roerige jaren negentig onder Boris Jeltsin, een periode waar veel Russen hele slechte herinneringen aan hebben, ging het Rusland sinds Poetin als president aantrad op 31 december 2000 economisch voor de wind. De economische crisis hakte er weliswaar fors in, maar daarna herstelde economie zich weer snel.
Angst voor Roebelcrisis 2.0
Een nieuwe recessie kan echter een probleem voor Poetin, zeker omdat de huidige problemen de gewone Rus doen denken aan de roebelcrisis van 1998.
In augustus van dat jaar daalde de koers van 6 roebel voor een dollar, naar 16 roebel voor een dollar, om daarna door te dalen tot 24 roebel voor een dollar. De Russen zagen in de laatste maanden van 1998 hun koopkracht in korte tijd fors slinken en banken gingen over de kop.
Vooralsnog is de situatie nog niet lang niet vergelijkbaar met toen, maar veel Russen merken in de winkel wel dat hun koopkracht is gedaald. Veel voedsel was al fors duurder vanwege de boycot van voedingsmiddelen uit de Europese Unie. Nu de roebel in waarde blijft dalen, stijgen de prijzen alleen maar verder door. En nu niet alleen van voedsel, maar ook van bijvoorbeeld auto's en computers en andere producten die moeten worden geïmporteerd.
Kiezen tussen pensioenen of kanonnen
Een deel van de Russen dreigt bovendien ook nog eens minder te gaan verdienen. Dat geldt vanzelfsprekend voor Russen die actief zijn in de handel. Maar veel belangrijker en groter is de groep gepensioneerden.
De afgelopen jaren kon Poetin dankzij de olie- en gasinkomsten de uitgaven elk jaar fors laten stijgen. Hij zat in de luxepositie dat hij steeds meer geld richting het leger kon sluizen, zonder dat dit ten koste ging van de uitgaven aan de gezondheidszorg of de pensioenen.
Die luxe heeft Poetin in 2015 waarschijnlijk niet meer. Hij zal moeten kiezen tussen of doorgaan met zijn miljarden verslindende moderniseringsoperatie van het leger, of voor het op peil houden van de pensioenen en de gezondheidszorg.
Waar zijn voorkeur ligt, is niet moeilijk te raden. De grote vraag is of hij het aandurft om aan de hoogte van de pensioenen en bijvoorbeeld de uitgaven aan de gezondheidszorg te komen. En zo ja, hoelang het duurt voordat de Russen gaan morren.
Lees ook
6 gevolgen van de lage olieprijs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
