ANALYSE – De Britse premier Theresa May krijgt geen deadline én geen uitstel voor de Brexit. Nu het Britse parlement haar dwingt om de regeling rond de Noord-Ierse grens opnieuw te bespreken in Brussel, krijgt de Britse premier slechts een beetje speelruimte.
Het was al decennia niet meer voorgekomen dat een Britse premier zó hard afgestraft werd. Theresa May’s Brexit-deal kon bijna niemand bekoren in het Lagerhuis. De Brexit die May voor ogen had – een vrij zachte – leek zo goed als dood. Toch doet zich mogelijk nog een kans voor om een deal te maken.
Dit zijn de stappen op weg naar een mogelijke uitweg:
May gaat op zoek naar meer steun in Brussel.
Het verzoek van May om de onderhandelingen te heropenen, kwam haar – voorspelbaar genoeg – te staan op een snel ‘nee’ van Europese leiders en EU-kopstukken. Zoals The Telegraph schrijft, gelooft Brussel dat het alleen maar hoeft af te wachten en dat May vervolgens eieren voor haar geld zal kiezen. Bijvoorbeeld door met Labour-stemmen alsnog een zachte Brexit na te streven.
De EU kan hierin wel eens gelijk krijgen en het is in elk geval mogelijk dat een zachtere Brexit op voldoende steun kan rekenen in de Britse Tweede Kamer, het Lagerhuis. Het is echter zeer de vraag of May bereid is om die gok te wagen. Daar komt nog bij dat ze vooral bezig is brandjes te blussen in haar eigen Conservatieve Partij - veel meer dan dat ze bereid lijkt om een dialoog aan te gaan met de oppositie van Labour.
Al met al zal ze dus eerst druk blijven uitoefenen op Brussel om het VK wellicht tegemoet te komen, zonder dat de overeenkomst die ze heeft gesloten opnieuw opgebroken dient te worden. Een idee dat rondzingt is een soort inlegvel in het verdrag over de zogeheten backstop rondom Noord-Ierland. Dit is namelijk het beruchtste onderdeel voor de meeste Britse parlementariërs én een doorn in het oog van de Noord-Ierse coalitiepartner van May, de Democratic Unionist Party.
De Brexiteers zetten hun hakken in het zand.
Een kleine toevoeging over de backstop zal echter niet voldoende zijn om de radicaalste Brexiteers tevreden te stellen. Er zal altijd een kleine groep Conservatieven blijven die vindt dat het VK best zonder deal de EU kan verlaten.
Op basis van een amendement dat het Britse Lagerhuis dinsdag aannam, moet May de backstop dus vervangen door wat formeel 'alternatieve regelingen' heet. De vraag is hoeveel Conservatieve leden bereid zullen zijn om een eventuele toevoeging van de EU te accepteren als een 'alternatieve regeling'.
Desondanks kan May waarschijnlijk alsnog rekenen op iets meer Conservatieve partijgenoten dan bij de eerste stemming, toen haar Brexit-verdrag roemloos ten onder ging. Maar alleen op basis daarvan gaat ze het niet halen, zeker als de Noord-Ierse partij DUP voet bij stuk houdt.
Daar komt de oppositie dus om de hoek kijken, met name Labour.
Gaat Labour May's plan redden?
Een amendement dat het Lagerhuis dinsdag verwierp, kwam van Labour. Het voorstel van Yvette Cooper genoot steun van leider Jeremy Corbyn. Die had zijn fractieleden gevraagd om het te steunen. Cooper stelde voor om de Brexit uit te stellen als May er niet in slaagt om voor eind februari een deal door het Lagerhuis te loodsen.
Verrassend genoeg haalde het amendement het niet. Maar liefst 14 Labour-leden stemden tegen en zelfs een paar getrouwen van Corbyn onthielden zich van stemming.
Genoeg Labour-leden zijn verkozen door kiezers die de Brexit steunden bij het referendum van 2016. Zij willen de Brexit niet uitstellen en al helemaal niet stopzetten. Tegelijkertijd voelen zij nog minder voor een no deal-Brexit dan hun tegenstanders bij de Conservatieven. Voor Labour-leden is de kans dus groter dat ze op het laatste moment bereid zullen zijn akkoord te gaan met May's plan, zeker als het alternatief complete chaos is.
Een onverkwikkelijk verbond.
De resultaten van de amendementenstemming dinsdag toonden drie dingen aan:
- Er is geen meerderheid voor een Brexit zonder deal
- Niemand voelt voor uitstel van de Brexit-datum
- De enig overgebleven optie is daarom: steun May's deal
Een fragiele overlap bestaat als je alle meerderheden tegen elkaar wegstreept. Er was een meerderheid om een no deal-Brexit af te wijzen. Ook bestaat er een meerderheid om de Brexit-datum op 29 maart te houden. Dat een meerderheid May op pad stuurt om iets aan de backstop te doen, suggereert dus ook een meerderheid voor een enigszins aangepaste deal. Dan gaan we er dus van uit dat de EU op één of andere manier garanties wil geven over de backstop.
Toegegeven: deze route zal de nodige behendigheid vergen van May. Vooral in Brussel zal ze haar beste beentje voor moeten zetten om enige beweging te vinden. Daarna staat of valt deze kans op een deal met hoe goed May haar Brusselse resultaten in Londen kan verkopen.
