Droogte in Rusland, te veel neerslag in Oekraïne en tegenvallende
oogstopbrengsten in de Europese Unie hebben een explosie van tarwe- en
gerstprijzen veroorzaakt.
Sinds begin juni is sprake van van prijsstijgingen tot liefst vijfig procent
op internationale grondstofmarkten. Zie bijvoorbeeld deze
grafiek van de tarweprijs en deze
grafiek van de gerstprijs.
Brood, bier, vlees
Tarwe en gerst zijn onder meer belang voor de prijzen van brood, bier, pasta,
eieren, kip en varkensvlees. In het laatste gevallen draait het vooral om de
kosten van graan als onderdeel van diervoeders.
Voor de totale graanconsumptie in de Europese Unie gaat de Europese Commissie
voor het seizoen 2010-2011 uit van 280,5 miljoen ton. De bulk daarvan, zo’n
62 procent wordt gebruik voor de samenstelling van diervoer. Menselijke
consumptie (onder meer brood, bier en pasta) trekt maar zo’n 23 procent van
de vraag naar granen.
Bier en gerst
Kijk je naar individuele producten dan is de invloed van gerstprijzen op de
bierprijs zeer gering, laat de woordvoerder van het Productschap Akkerbouw
weten. "Als onderdeel van de kostprijs van bier zijn gerstprijzen te
verwaarlozen. Een verdubbeling van de gerstprijs zal bijvoorbeeld maar
enkele tienden van een cent schelen op de bierprijs."
Ambachtelijk en industrieel brood
Voor brood is de relatie met graanprijzen iets sterker, maar niet schokkend
hoog. Meel maakt zo'n vijf procent uit van de kostprijs van brood, stelde de
voorzitter van de Duitse boerenbond eind
juli.
"Er is wel een verschil tussen ambachtelijke bakkerijen en industriële
bakkers", zegt de woordvoerder van het Productschap Akkerbouw in
Nederland. "Bij ambachtelijke bakkers is de graanprijs een kleiner deel
van de kostprijs dan bij industriële bakkers. Vertaal je dat naar
eindprijzen dan varieert het aandeel van meel zo tussen de vijf en dertig
procent."
Bij een industrieel brood van één euro, waarbij meel twintig procent van de
prijs uitmaakt, zorgt een prijsstijging van meel met vijftig procent
zodoende voor een tien procent duurder brood. In theorie.
Bij ambachtelijk brood, waarbij meel vijf procent van de kosten uitmaakt, is
het theoretische effect op de broodprijs volgens dezelfde redenering slechts
2,5 procent.
Varkensvlees
Meest bepalend in de voedselketen is de invloed van graan op diervoerprijzen
en vervolgens prijzen van vlees en eieren.
"Bij varkensvlees maken voerkosten circa zestig procent van de kostprijs
uit, bij eieren is dat iets minder en bij vleeskuikens iets meer. Granen
zijn weer goed voor ongeveer de helft van de voerkosten. Dan heb je het over
kostprijzen van zo'n 1,50 euro voor een kilo geslacht gewicht", aldus
onderzoeker Jan Bolhuis van het Landbouw Economisch Instituut van
Wageningen.
Individuele varkenshouders kunnen hogere voerkosten niet direct doorberekenen,
omdat er veel aanbieders zijn met relatief weinig marktmacht. Maar op de
eindprijzen van vlees hebben hogere voerkosten op termijn doorgaans wel
effect.
Als je de theoretische sprong wilt maken: bij de C1000 kost een kilo haas- of
ribkarbonade vijf euro en bij een ambachtelijke slager soms de helft meer.
Op het eindplaatje zorgt een prijsstijging van graan met vijftig procent dan
potentieel voor een twee tot drie procent hogere prijs van de karbonade.
Mits de kosten één op één worden doorberekend.
Termijnmarkten
Op welke wijze en hoe snel hogere graanprijzen doorwerken op prijzen van
brood en vlees, hangt van een reeks factoren af - naast de al genoemde
marktmacht van vlees- en graanboeren versus hun afnemers.
Omdat graan verhandeld wordt op internationale termijnmarkten, waarbij van
tevoren prijsafspraken worden gemaakt over levering in de toekomst, werkt
een stijging van de actuele marktprijs sowieso met vertraging door.
Van belang is uiteraard ook hoelang grondstofprijzen hoog blijven. Een
kortstondige prijspiek heeft minder effect, dan aanhoudend hogere
graanprijzen.
Consument
De inflatiecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten
voorlopig nog weinig schokkends zien. In mei stegen brood- en
beschuitprijzen met 0,1 procent ten opzichte van de maand ervoor, en in juni
met 0,7 procent. De prijzen van varkensvlees bleven in mei en juni stabiel.
De tik voor de consument moet nog komen.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
