Geen korting op je pensioen in 2020. Dat is de positieve boodschap voor veel werknemers en gepensioneerden in 2020. Maar het kan heel goed dat pensioenfondsen toch gedwongen zijn de waarde van pensioenen te laten eroderen. De vraag is namelijk of de waarde van pensioenen mee stijgt met de lonen of de inflatie.
Pensioenen bij ambtenarenpensioenfonds ABP blijven dit jaar gelijk, zo meldt het grootste pensioenfonds van Nederland donderdag. ABP heeft in totaal zo’n 3 miljoen deelnemers, waarvan iets minder dan 1 miljoen gepensioneerden en ongeveer 2 miljoen werknemers die pensioen opbouwen of voormalige overheidsmedewerkers die een deel van hun pensioen bij ABP hebben opgebouwd.
Een paar maanden geleden leken pensioenkortingen onontkoombaar vanwege een zeer lage rente op de financiële markten. De rentestijgingen in de laatste twee maanden van 2019 zorgden voor lichte verbetering. Daarnaast speelde een toezegging van minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken een rol. Die gaf pensioenfondsen afgelopen november meer tijd om hun financiën op orde te krijgen.
In november werd al duidelijk dat de vier grote pensioenfondsen (ABP, Zorg en Welzijn, PME en PMT) dit jaar niet zouden hoeven te korten.
Donderdag bevestigde naast ABP ook metaalfonds PME dat er in 2020 niet wordt gekort. Voor een aantal pensioenfondsen is het nog wel spannend of er moet worden gekort. Aanvankelijk was de verwachting dat het om vier fondsen met in totaal ruim 600.000 deelnemers ging. Een recente schatting van analisten van ABN Amro houdt het op twee fondsen met slechts enkele honderden deelnemers.
Overigens betekent niet korten op de pensioenen in 2020 volgens de economen van ABN Amro dat er juist een grotere kans ontstaat dat er volgend jaar wel op grote schaal moet worden gekort.
Ook pensioenadviseur Aon acht de kans groot dat pensioenfondsen in 2021 moeten korten op basis van de huidige regels, zo meldde Aon donderdag. Alleen als "er opnieuw wordt gezwicht voor de druk van de vakbonden, ouderen en andere partijen", kan korting op de pensioenen uitblijven.
Korten pensioen van de baan in 2020, indexatie onzeker
Dat de meeste pensioenfondsen dit jaar niet hoeven te korten op de uitkeringen van gepensioneerden en de opbouw van werkende deelnemers, betekent niet dat de pensioenen dit jaar veilig zijn.
De afgelopen jaren is indirect namelijk al fors beknot op de waarde van pensioenen. Voor de duidelijkheid: het gaat hierbij om pensioenfondsen van werkgevers die een toezegging doen over de hoogte van toekomstige uitkeringen.
Zo streven veel fondsen naar een uitkering die bijvoorbeeld 70 procent van het gemiddelde loon bedraagt. Daarbij wordt dan rekening gehouden met de AOW-uitkering van de staat. Het pensioenfonds vult de AOW aan tot 70 procent van het gemiddelde loon.
Cruciaal hierbij is de vraag of de beloofde uitkering waardevast blijft, want daar streven pensioenfondsen in principe wel naar. Dit betekent dat pensioenuitkeringen en de bedragen die werknemers opbouwen jaarlijks moeten worden verhoogd met de inflatie of de gemiddelde loonstijging. Anders kalft de koopkracht van pensioenen af.
Door de financiële problemen van pensioenfondsen is er sinds 2009 echter op grote schaal voor gekozen om de zogenoemde indexatie achterwege te laten. De koopkracht van pensioenen is daardoor enorm gedaald in de afgelopen tien jaar.
Onderstaande tabel van ABP illustreert dit.
Te zien is dat er in 2010 voor het laatst een beperkte indexatie is geweest bij ABP. In de jaren daarna is er in het geheel geen verhoging geweest ter compensatie van de stijging van prijzen van goederen en diensten.
Het achterblijven van het koopkrachtbehoud van het ABP-pensioen in 2019 hakt er bijzonder zwaar in: donderdag meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) namelijk dat stijging van consumentenprijzen over afgelopen jaar naar verwachting uitkomt op 2,6 procent.
ABP heeft al becijferd dat de gemiste indexatie van deelnemers in het afgelopen decennium in totaal een gat van bijna 20 procent slaat in de waarde van pensioenen. Die klap is waarschijnlijk veel groter dan de hoogte van een eventuele pensioenkorting.
Voordat deelnemers van pensioenfondsen gaan juichen over het uitblijven van kortingen in 2020, is het dus handig om nog even af te wachten wat pensioenfondsen deze maand zeggen over indexatie van de pensioenen voor dit jaar.
