Het aantal Nederlanders met betalingsproblemen was de afgelopen jaren gestaag afgenomen. Maar sinds de inflatie met dubbele cijfers omhoog is geschoten, zijn er steeds meer mensen die structureel geld tekort komen, aldus budgetinstituut Nibud.

Wie denkt dat alleen mensen met een laag inkomen in deze situatie terecht komen, heeft het mis. Ook steeds meer middeninkomens staat het water inmiddels aan de lippen, mede omdat zij buiten allerlei regelingen voor inkomensondersteuning vallen, zoals toeslagen. Een torenhoge energierekening tikt dan zwaar aan.

Sta je steeds frequenter en eerder in de maand rood, moet je steeds vaker je spaarpotje aanspreken om de vaste lasten te kunnen betalen of een lening afsluiten om gaten te dichten, pas dan op.

Als je niets doet, kom je al snel terecht in een neerwaartse spiraal van aanmaningen en dwangbevelen. Zeker nu de piek van de inflatie nog niet lijkt bereikt en de vaste lasten steeds hoger worden, is dat een beroerd vooruitzicht.

Het kan verleidelijk zijn om enveloppen van de Belastingdienst, je zorgverzekeraar, telecom- of energiebedrijf niet meer open te maken, en betalingen op te schorten. Toch is dat het stomste wat je kan doen. Na elke aanmaning loopt de rekening nog verder op, waardoor je dieper in het moeras zakt.

Bovendien loop je bij langdurige betalingsachterstanden het risico dat schuldeisers maatregelen nemen, waardoor je bijvoorbeeld van elektriciteit of het internet wordt afgesloten, van de ene op de andere dag niet meer verzekerd bent of achterstallige bedragen worden ingehouden op je salaris of uitkering. Je kunt dus beter de regie naar je toe trekken en in actie komen.

We bespreken 3 stappen die je kunt zetten, als je rekeningen niet meer kunt betalen.

Stap 1: Breng je financiën in kaart

Zonder overzicht krijg je geen inzicht. De eerste stap op je financiën weer op de rit te krijgen, is dan ook je financiële situatie in kaart brengen. Hoeveel geld komt er maandelijks binnen en welke uitgaven staan daar tegenover? Je kunt dan uitrekenen hoeveel geld je maandelijks structureel tekort komt.

Zet ook eventuele schulden op een rij.

Stap 2: Kijk waarop je kunt besparen

De volgende stap is kijken waar onnodig geld weglekt en op welke posten je dus kunt bezuinigen. Zijn er abonnementen waar je afscheid van kunt nemen, zoals het lidmaatschap van de sportschool of je abonnement op streamingdiensten, zoals Spotify of Netflix? Kan er een auto de deur uit?

Zijn er mogelijkheden om de vaste lasten te drukken, zoals de boodschappen en verzekeringen, of het aantal kilometers dat je met de auto aflegt?

Zorg ervoor dat je elke tegel licht, zodat je je maandelijkse uitgaven structureel kunt verlagen.

… of naar manieren om je inkomen te verhogen

Ga ook op zoek naar mogelijkheden om meer geld in het laatje te brengen, bijvoorbeeld door spullen te verkopen, verhuren of verpanden. Hierover heb je meer kunnen lezen in dit artikel.

Bedenk wel dat dit slechts lapmiddelen zijn. Om echt uit die neerwaartse spiraal te kunnen komen, is het verstandig om op zoek te gaan naar mogelijkheden om je inkomen structureel te verhogen.

Misschien kun je meer uren gaan werken of extra inkomstenbronnen aanboren. Of wellicht zijn er toeslagen of andere tegemoetkomingen van de overheid waar je voor in aanmerking komt.

Lees ook: Last van hoge energierekening? 5 mogelijkheden om te zorgen dat je op korte termijn je rekeningen kunt betalen

Stap 3: Probeer een betalingsregeling te treffen

Is je banksaldo ontoereikend om vaste lasten te betalen of heb je al een betalingsachterstand opgelopen die je niet op korte termijn kan wegwerken, neem dan zo snel mogelijk contact op met de schuldeiser(s). Leg je situatie uit en kijk of je een regeling kan treffen.

Het is wel belangrijk dat je eventuele afspraken kunt nakomen, want anders verspeel je je goodwill. Daarom is het belangrijk om te weten hoeveel ruimte je hebt voor aflossingen: de afloscapaciteit. Op de website Zelfjeschuldenregelen.nl vind je een tool waarmee je dit bedrag kunt uitrekenen.

Heb je meer dan één schuldeiser, verdeel dit bedrag dan over alle partijen en doe aan elke schuldeiser een voorstel om het achterstallige bedrag in stapjes te betalen.

Wees te allen tijde transparant over je situatie en probeer je schulden zo snel mogelijk af te lossen. Krijg je bijvoorbeeld straks een dertiende maand, gebruik dan dat bedrag om extra af te lossen, en niet om leuke kerstcadeaus van te kopen.

Geef prioriteit aan leningen met de hoogste rente. Dat is de snelste manier om het hoofd weer boven water te krijgen.

De bovengenoemde drie stappen vormen bieden een overkoepelende strategie om je persoonlijke financiën op orde te krijgen. Hieronder gaan we nog wat dieper in op specifieke betalingsverplichtingen zoals de energierekening en de hypotheeklasten en de zorgpremie.

Ik kan mijn energierekening niet meer betalen, wat nu?

De energieprijzen zijn sinds oktober 2021 geëxplodeerd. Heb je een contract met een looptijd van een jaar of langer, dan merk je daar waarschijnlijk nog niets van. Maar loopt het contract af of heb je een variabel tarief, dan is de kans groot dat het voorschotbedrag enkele malen over de kop gaat ten opzichte van het tarief van vorig jaar.

De overheid is wel bijgesprongen, met een verlaging van BTW en de energiebelasting en een financiële tegemoetkoming voor mensen met een laag inkomen. Ook zint het kabinet op extra maatregelen, zoals een prijsplafond en / of een noodfonds, waarover we waarschijnlijk op Prinsjesdag meer horen. Maar de huidige maatregelen zijn in de meeste gevallen ontoereikend om de kostenstijging te compenseren.

Kom je in de knel, neem dan contact op met je energieleverancier om een betalingsregeling te treffen. Je kunt zo voorkomen dat je wordt afgesloten van gas en elektriciteit en later en wordt geconfronteerd een gepeperde rekening van het incassobureau of hoge kosten om opnieuw aangesloten te worden. Op de website van Consuwijzer vind je een voorbeeldbrief.

Je maandelijkse voorschotbedrag verlagen, is niet slim. Je schuift de rekening dan letterlijk voor je uit, waardoor je bij de jaarnota alsnog een enorm bedrag moet betalen.

Wat te doen met achterstanden in de hypotheek?

Ook voor betalingsachterstanden van je hypotheek is het van groot belang om zo snel mogelijk aan de bel te trekken. Geldverstrekkers zijn dan eerder geneigd om met je mee te denken dan wanneer de schuld al fors is opgelopen.

Misschien is de bank bereid om een betaalpauze in te lassen, zodat je tijdelijk minder hypotheekrente en/of aflossingen hoeft te betalen. Bedenk wel dat uitstel geen afstel is: het achterstallige bedrag moet op een later moment alsnog worden betaald. Zo'n afspraak heeft dan ook alleen zin als je penibele situatie tijdelijk is.

Verwacht je ook op langere termijn geen financiële verlichting, overweeg dan je huis te verkopen en te verhuizen naar een goedkopere woning.

Verder moet je bedenken dat een betaalpauze gevolgen kan hebben voor de hypotheekrenteaftrek. Tijdens de coronacrisis was de fiscus hierin wat soepeler, maar die regeling is teruggedraaid.

Je hypotheek aanpassen geeft lucht, maar heeft ook een prijs

Een andere optie is je hypotheek aanpassen, door bijvoorbeeld een groter aflossingsvrij deel in te bouwen. Bedenk wel dat je dan het probleem voor je uitschuift: de lening moet uiteindelijk wel worden terugbetaald. Staat er dertig jaar na het afsluiten van je hypotheek nog een schuld open, dan is de rente hierover niet meer aftrekbaar.

Is je huidige hypotheekrente hoger dan het huidige tarief, dan kun je de rentevaste periode openbreken en een nieuw rentepercentage afspreken. Dit geeft extra lucht. Maar omdat de bank hierdoor rente-inkomsten misloopt, moet je wel een boeterente betalen.

Je kunt ook kiezen voor rentemiddeling, waarbij de nieuwe rente tussen het oude en nieuwe percentage in zit. Hierbij wordt de boete verwerkt in het nieuwe rentepercentage.

Heb je een hypotheek heeft met Nationale Hypotheek Garantie (NHG), dan beschik je gelukkig over een vangnet. Als je de hypotheeklasten niet meer kan ophoesten vanwege echtscheiding, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of overlijden van je partner en je huis daardoor gedwongen moet verkopen, kan een eventuele restschuld onder voorwaarden worden kwijtgescholden.

De boel op zijn beloop laten, is geen optie. Lopen de betalingsachterstanden te ver op, dan loop je het risico dat je huis gedwongen moet worden verkocht. Is de opbrengst lager dan de prijs die jij er destijds voor hebt betaald, dan blijf je achter met een restschuld.

Wat zijn de gevolgen als ik mijn zorgpremie niet betaal?

Ook de zorgverzekering neemt een behoorlijke hap uit je budget. Niet betalen heeft vervelende gevolgen. Heb je zes maanden geen premie betaald, dan meldt je zorgverzekeraar jou aan bij het CAK. Je betaalt dan een hogere premie (van 152,20 euro per maand per persoon). Dit bedrag wordt ingehouden op je loon of uitkering. De schuld aan je zorgverzekeraar blijft gewoon staan, dus die moet je alsnog betalen.

Een eventuele zorgtoeslag wordt niet meer naar jouw rekening overgemaakt, maar automatisch geïnd, om de premie te betalen. Heb je een aanvullende verzekering, dan zet de verzekeraar de dekking van die zorg stop; ook voor jouw kinderen.

Lukt het je niet om de premie voor de basispolis of aanvullende verzekering te betalen, probeer dan een betalingsregeling af te spreken.

Geen betaalregeling mogelijk: meld je voor schuldhulpverlening

Of het nu gaat om je energierekening, hypotheek of zorgverzekering; in alle gevallen is het verstandig om met je schuldeisers een betalingsregeling te treffen.

Lukt dit niet, meld je dan bij de gemeente voor hulp. Je komt dan terecht bij een schuldhulpverlener, die alle schulden op een rij zet en probeert met alle schuldeisers alsnog een betalingsregeling te treffen. Dit wordt ook wel ‘minnelijk traject’ genoemd. Als alle schuldeisers akkoord gaan met het voorstel, wordt na drie jaar de resterende schuld kwijtgescholden.

Om zo’n regeling te kunnen treffen is het wel van belang dat je alle schulden meeneemt en geen partij overslaat. Duikt er later een andere schuldeiser op, die beslag gaat leggen op je inkomen, dan stort de regeling als een kaartenhuis in elkaar en ben je weer terug bij af.

Dat laatste gebeurt ook als je je niet houdt aan de afspraken. Betaal dus je aflossingen op tijd, zorg ervoor dat je geen nieuwe schulden maakt en span je maximaal in, om zoveel mogelijk te kunnen aflossen.

Houd er rekening mee dat je drie jaar lang elk dubbeltje zal moeten omdraaien, want je houdt maar een beperkt bedrag over om van te leven. Maar daarna kun je wel met een schone lei verder.

Schuldensanering kan door de rechter worden afgedwongen

Als een minnelijk akkoord er niet in zit, gaat de rechter zich er over buigen. Je komt dan terecht in het zogeheten wettelijke traject, via de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).

De rechter kan schuldeisers verplichten om mee te werken. Je krijgt dan een bewindvoerder aangewezen, die ervoor zorgt dat de schuldeisers worden afbetaald en die uitrekent welk bedrag er voor jou overblijft voor boodschappen, kleding en andere zaken. Ook dit wordt sappelen. Maar ook via deze route ben je na enkele jaren (drie tot vijf jaar) wel van je schulden af. Dat is toch een geruststelling.

Lees meer over besparen en schulden: