Schokkende televisie afgelopen week. Financieel expert Peter Verhaar was bij
Pauw & Witteman te gast om toelichting te geven op het gigantische
pensioenprobleem dat jongeren volgens hem hebben, zonder dat ze zich daar
bewust van zijn.
Hij bracht de feiten uitstekend. Met meer dan duizend miljard 1.000 miljard
euro in kas zijn onze pensioenfondsen nu meer gevuld dan ooit tevoren.
Probleem echter is dat de verwachtingen nog substantieel groter zijn. Dat
komt door het goede nieuws dat onze levensverwachting veel sterker is
gestegen, dan eerder werd verwacht. Het slechte nieuws is echter dat voor
die extra levensjaren helemaal niet is gespaard.
In plaats van lagere pensioenen te accepteren, is de praktijk nu dat men de
jongeren hiervoor laat opdraaien, aldus Verhaar. Zij moeten verplicht
premies aan hun pensioenfonds afdragen terwijl de kans groot is dat ze daar
later maar weinig van terugzien, zo stelde hij.
Pensioengat: sparen of beleggen?
Om later nog een redelijk pensioen te hebben moeten jongeren – iedereen
beneden de 45 jaar – dus zelf maar iets verzinnen. Bijsparen bijvoorbeeld.
Maar, zo merkte Paul Witteman geheel terecht op, met sparen hou je amper de
inflatie bij en dat schiet niet op. Dus komt je al snel uit bij beleggen,
stelde Verhaar, zelf oud-bankier en mede-oprichter van internetbroker Alex.
Het woordje 'beleggen' was voldoende voor een kortstondige stilte aan tafel... "Maar
dat kun je van gewone mensen toch niet vragen, dat is casinoachtig gedrag!"
riep Witteman verontwaardigd. Frits Barend, eveneens tafelgast, reageert al
even verbouwereerd: "Dan lopen ze toch gigantisch risico's!".
Verhaar stelt terecht dat beleggen weliswaar wat risicovoller is dan sparen,
maar dat je daar bijna niet aan ontkomt, wil je een rendement hoger dan de
inflatie behalen. Bij Witteman wilde het er onmogelijk in: "Risico's
horen overal bij, behalve bij je pensioen". Nou, welkom in de echte
wereld!
Pensioenpineut: let op inflatie
Om een goed begrip te krijgen van het pensioenprobleem, moeten we even terug
naar de pensioenbasics.
Bij pensioenfondsen - zelf overigens zeer grote beleggers - wordt scherp
gekeken naar de zogenoemde dekkingsgraad. Die geef de verhouding weer tussen
de bezittingen (beleggingen) en de nominale verplichtingen (de som van alle
geschatte toekomstige pensioenuitkeringen).
Het is cruciaal om te weten dat het bij nominale verplichtingen het gaat om
pensioenen waarbij NIET (!) voor inflatie wordt gecorrigeerd - dat is de
implicatie van het woordje 'nominaal'.
Bij een dekkingsgraad van 100 procent zijn de bezittingen precies even groot
als de nominale verplichtingen. Een dekkingsgraad van 140 tot 150 procent is
echter nodig om ook voor inflatie te kunnen compenseren. En dat is toch
eigenlijk wat de meeste mensen van hun pensioen verwachten.
Voor wie pas in de verre toekomst pensioen hoopt te ontvangen - jongeren dus -
zijn de gevolgen hiervan groot. Een gemiddelde inflatie van 3 procent over
20 jaar impliceert bijvoorbeeld bijna een halvering van de koopkracht. Bij
een nog langere periode - of een hogere inflatie - blijft van de koopkracht
van een nominaal pensioen zo goed als niks over. Een niet-geïndexeerd
pensioen geldt dan ook als een slecht pensioen.
Bij een nominale dekkingsgraad van 100 procent ligt de 'eerlijke
dekkingsgraad' (waarbij ook voor inflatie gecompenseerd zou worden) rond de
70 procent. Met andere woorden: om in de toekomst ook voor inflatie te
kunnen compenseren zou je pensioenaanspraken - de huidige en de toekomstige
- eigenlijk met circa 30 procent moeten korten, om uit te komen op een
'waardevast' pensioen.
Doemscenario
In het doemscenario dat Verhaar bij Paul & Wittenman schetste, eten de
hudige ouderen de komende tien tot vijftien jaar een groot deel van de
pensioenpotten leeg.
Daarbij moet je wel bedenken, dat de uitkering van lopende verplichtingen over
een reeks van jaren plaats vindt. De kantekening die je vervolgens kunt
maken, is dat de ernst van het pensioenprobleem in hoge mate afhangt van het
beleggingrendement in de komende twee decennia.
Huidige beleggingen van pensioenfondsen kunnen nog een tijdlang renderen en
daarmee is de kans nog altijd heel reëel, dat pensioenfondsen de huidige
dekkingsgraadproblemen ontgroeien.
Alleen als er ook de komende jaren nauwelijks rendement valt te behalen op de
beurs en er evenmin wordt gekort op de huidige pensioenen, geldt inderdaad
dat jongeren straks de pineut zijn.
Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett. Deze column is niet bedoeld
als individueel advies tot het doen van beleggingen.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
