De duurzame telefoonmaker Fairphone kijkt met vertrouwen naar de toekomst.

Eind augustus lanceerde het Amsterdamse bedrijf zijn derde smartphone die nog beter te repareren is. Met een prijs van 450 euro wil Fairphone een groter publiek aanspreken. En met ruim 22 miljoen euro aan vers kapitaal is er genoeg in kas om de productie op te schalen.

Toch heeft CEO Eva Gouwens plannen gemaakt voor de allerslechtste scenario’s. Daarbij heeft ze zich laten inspireren door het boek Transforming Nokia: The Power of Paranoid Optimism to Lead Through Colossal Change. In het boek, dat in het Nederlands is verschenen onder de titel De veerkracht van Nokia, vertelt Risto Siilasmaa hoe hij het Finse telecombedrijf van de rand van de afgrond redde.

In 2013 staat Nokia er beroerd voor. Het bedrijf dat ooit wereldmarktleider was met zijn Symbian-smartphones, kan de opkomst van Apple, Samsung en een reeks andere fabrikanten niet bijbenen. De beslissing van toenmalig topman Stephen Elop om over te stappen op het mobiele besturingssysteem van Microsoft heeft rampzalig uitgepakt. Nokia moet het roer radicaal omgooien, iets dat de Finnen in het verleden al vaker deden.

De roemruchte geschiedenis van Nokia

De oorsprong van het bedrijf gaat terug tot 1865 als de Finse mijnbouwdeskundige Fredrik Idestam een molen voor houtpulp laat bouwen. Later stapt Nokia in de productie van auto- en fietsbanden, rubber laarzen, televisies, computers, gasmaskers, chemicaliën en meer.

Eind jaren tachtig begint die brede strategie zich te wreken als de Finse economie zware klappen krijgt en vooral de televisietak forse verliezen moet slikken. Langzaamaan slankt Nokia af; de bandenfabrikant en laarzenmaker gaan zelfstandig verder en de pc- en televisiedivisies worden verkocht.

In 1992 neemt topman Jorma Ollila een radicale beslissing. Nokia richt zich voortaan alleen op de snelgroeiende telecommunicatietak en stoot alle andere onderdelen af. Het Nokia dat we kennen als mobieltjesmaker is geboren.

In 2013 maakt Nokia onder aanvoering van bestuursvoorzitter Risto Siilasmaa een soortgelijke breuk met het verleden door de kwakkelende mobieltjestak over te doen aan Microsoft. De Finnen beginnen opnieuw als maker van telecomapparatuur, een beslissing die een schot in de roos is gebleken.

Paranoïde optimisme als strategie

In Transforming Nokia blikt Siilasmaa terug op die cruciale periode. "Dit vanuit de vuurlinie geschreven verslag leest als een thriller dankzij beschrijvingen van wat zich achter de schermen afspeelde toen het bedrijf instortte, de gewaagde beslissing om van koers te veranderen en de verbijsterende manier waarop Nokia zichzelf heruitvond", aldus de beschrijving van het boek op Bol.com.

De Finse ondernemer, tevens oprichter van beveiligingsbedrijf F-Secure, beschrijft zijn visie op leidinggeven als 'paranoïde optimisme'. "Het betekent dat je je bewust moet zijn van de negatieve scenario's en daar actie op onderneemt. Maar je weet ook welke kant je op wil gaan en doet wat je moet doen om daar te komen. Het optimisme is het resultaat van de paranoia", zei Siilasmaa tegen het Financieele Dagblad.

Paranoïde optimisme is een concept dat Eva Gouwens heeft toegepast bij Fairphone. "Als scale-up is het heel makkelijk om in de dagelijkse stroom van beslissingen te blijven hangen. Met deze methode krijg je veel grotere vragen en andere onderwerpen op tafel", zegt ze tegen Business Insider. "Het dwingt je om naar je eigen zwakke punten te kijken."

Fairphone kijkt nu bijvoorbeeld veel verder vooruit wat betreft de product roadmap, de planning van nieuwe smartphones die het bedrijf op termijn wil uitbrengen. Gouwens: "We nemen nu beslissingen met meer van de toekomst in ons achterhoofd."

Lees meer: