- De Britse premier Boris Johnson wil deze week een nieuw plan presenteren om de ruzie met de Europese Unie rond het Noord-Ierland Protocol te beslechten.
- De Ierse minister Simon Coveney waarschuwt Downing Street om geen eenzijdige beslissing te nemen in dit hoofdpijndossier.
- Johnson bezoekt maandag Belfast, waar de oplopende spanning rond het Protocol de vorming van een nieuwe regering in Noord-Ierland blokkeert.
- Lees ook: Hereniging Ierland blijft lastig na overwinning Sinn Fein, maar Britse regering heeft wel probleem met Brexit-protocol
De Britse premier Boris Johnson brengt maandag een bezoek aan de Noord-Ierse hoofdstad Belfast. De historische overwinning van de katholieke partij Sinn Fein bij de Noord-Ierse verkiezingen eerder deze maand is een tegenvaller voor zijn Brexit-plannen. Maar de verkiezingsuitslag zorgt ook voor extra spanningen in het al onrustige Britse deelgebied.
De pro-Britse en pro-Brexit-DUP (Democratic Unionist Party) blokkeert vooralsnog de vorming van een nieuwe regering in Belfast. In het kader van het Goede Vrijdag-vredesakkoord dat in 1998 een einde maakte aan decennia aan sektarisch en politiek geweld wordt de macht verdeeld tussen de pro-Britse unionistische en pro-Ierse partijen. Een nieuwe Noord-Ierse regering kan alleen met instemming van alle partijen worden gevormd.
Johnson en de DUP-partij willen af van het gehate Noord-Ierland Protocol, dat grenscontroles regelt voor goederen die vanuit het Britse hoofdeiland naar Noord-Ierland gaan.
Deze Brexit-oplossing om een harde landgrens te voorkomen tussen Noord-Ierland en EU-lidstaat Ierland zou volgens Johnson en zijn bondgenoten in Belfast “onwerkbaar” zijn. Alle goederen die vanuit Groot-Brittannië (Engeland, Wales en Schotland) het eveneens Britse Noord-Ierland binnenkomen, moeten voldoen aan de Europese regels en dat geeft extra administratieve rompslomp.
Johnson kondigt - ongewenste - 'nieuwe stappen' aan
Sinds het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is Londen op oorlogspad om het Noord-Ierland Protocol aan te passen. De Britse premier Johnson noemde de Brexit-overeenkomst die hijzelf heeft getekend, aanvankelijk nog een ‘kant-en-klare excellent deal‘.
Met zijn reis naar Belfast wil Johnson de ruzie over de machtsverdeling tussen Sinn Fein en de DUP sussen. Toch lijkt het erop dat hij zijn bemiddelingspoging gebruikt om een doorbraak te forceren in de kwestie van het Protocol. Johnson kondigde maandag aan dat het VK de komende dagen "nieuwe stappen" onthult rond dit hoofdpijndossier voor Londen en Brussel, meldt Politico.
Vorige week kwam al naar buiten dat Brexit-superminister Liz Truss een wetsvoorstel in de maak heeft om de bijzondere EU-status van Noord-Ierland af te schaffen.
Noord-Ierse ondernemers spraken zich vorige week in een brandbrief al uit tegen eventuele eenzijdige stappen vanuit Londen om het Protocol op te blazen. Volgens hen is een oplossing in samenwerking met de EU nog altijd mogelijk, schrijft The Guardian.
De Brexit van 2019 is niet die van 2022
In een zorgvuldig getimed opiniestuk in de Belfast Telegraph, roept Johnson maandag op om de politieke uitslag van de Noord-Ierse verkiezingen te accepteren, alsook om het Protocol aan te passen. Dat laatste is nodig omdat het is overeengekomen in een wereld die sinds de coronapandemie drastisch is veranderd. Hij schrijft:
"We mogen niet toelaten dat ... EU-grenscontroleregels - opgesteld voor de gigantische containerschepen die van Shanghai naar Rotterdam varen, en niet de vrachtwagens die goederen uit Liverpool naar een supermarkt in Belfast vervoeren - opeens belangrijker zijn [dan de afspraken van het Goede Vrijdag Akkoord]"
"We moeten blijven herinneren dat alle partijen van het Protocol een overeenkomst hebben gesloten waarin het mogelijk was om de afspraken opnieuw te herzien, te veranderen en aan te passen in de loop van de tijd - en om de interne markt van het Verenigd Koninkrijk te beschermen".
'Een moeilijke zomer voor Johnson'
De vrees in Brussel en Dublin is dat Johnson, na een jaar ruziën, zijn dreigement waarmaakt om eenzijdig het Protocol op te zeggen. De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Simon Coveney waarschuwde op maandag al dat als dit gebeurt, Londen een "zeer moeilijke zomer" te wachten staat.
Tegenover Politico Playbook laat Coveney weten dat zijn boodschap aan de Britse overheid "kristalhelder is": "Unilateraal handelen betekent ook de internationale wetten breken, en het niet respecteren van de democratische beslissingen in Noord-Ierland. Deze actie zal de situatie significant verslechteren, niet verbeteren, in relatie tot het oplossen van de problemen rond het Protocol."
Ook laat Conveney weten dat een eenzijdige terugtrekking uit het Protocol een bom zou leggen onder alle Brexit-afspraken over handel en samenwerking met de Europese Unie, meldt The Guardian.
Bom onder verenigd front tegen Rusland
In de wandelgangen van de EU zijn ze de vele spelletjes 'Brexit-chicken' onderhand behoorlijk beu. Dat Johnson juist nu, met de oorlog in Oekraïne in volle gang, drukt op de zere plek in de onderlinge relaties wordt in Brussel gezien als een cynisch politieke manoeuvre.
"Het laatste dat de EU nodig heeft zijn spanningen met het VK", zegt Conveney. "Maar als de Britse overheid besluit unilaterale actie te ondernemen, die niet staat voor wat de meerderheid van Noord-Ierland wil, dan is dat een groot probleem voor de EU."
Hoewel experts denken dat een mogelijke handelsoorlog tussen de Europese Unie en het VK niet snel zal uitbreken, zou een grote ruzie over het Noord-Ierland Protocol het verenigde Europese front tegen Rusland kunnen splijten, aldus Politico.
