Abdurahman Tohti heeft al bijna drie jaar niets meer gehoord van zijn vrouw, zijn zoon en zijn dochter. Hij kan daar zelf helemaal niets aan doen.
Tohti en zijn familieleden behoren tot de Oeigoeren, de etnische minderheid van overwegend moslims in de regio Xinjiang in West-China.
De autoriteiten in Beijing hebben onder het mom van terrorismebestrijding de hele regio voorzien van gezichtsherkenningscamera’s. Ook zouden ze twee miljoen Oeigoeren in gevangenisachtige kampen hebben opgesloten. De regio, onder Oeigoeren bekend als Oost-Turkestan, wordt wel omschreven als een 21e-eeuwse politiestaat.
China ontkent dat het fysieke en psychologische schade toebrengt aan de Oeigoeren in de kampen. Ze worden “heropvoedingskampen” en of “vrije beroepsopleidingen” genoemd die het leven “kleurrijk” maken. Tohti verliet zijn dorp Besh Tugmen in Xinjiang in maart 2013 en vestigde zich in Istanbul.
Tohti trouwde in februari 2014 met zijn vrouw Peride Yasin in Istanbul. Ze hebben twee kinderen - een jongen, Abduleziz, en een meisje, Nadire. In augustus 2016 reisden Yasin en de kinderen naar Xinjiang om familie te bezoeken.
Tohti heeft sindsdien niets meer van hen gehoord. Hij en zijn vrouw hadden afgesproken dat zij hem zou appen zodra ze was geland, maar dat gebeurde niet. Onmiddellijk nadat ze was geland verwijderde ze hem om onverklaarbare redenen uit WeChat, China's meest populaire berichtenplatform, zo vertelde Tohti aan INSIDER.
Later hoorde hij van mensen dat zijn vrouw bij aankomst was gearresteerd en veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf. Officieel heeft Tohti niets gehoord over het lot van zijn gezin, hij zegt "volledig in het duister te tasten".
Tohti weet nog steeds niet wat de aanklachten tegen zijn vrouw zijn, maar hij denkt dat deze verband houden met haar tijd in Turkije. Het is bekend dat China Oeigoeren straft die naar Turkije gaan. Turkije is al langer een toevluchtsoord voor Oeigoeren waar de Turkse regering hen de ruimte geeft om te protesteren tegen China.
Een bekend gezicht
Tohti's ouders zijn nog steeds in Xinjiang, maar ze hebben het contact met hem verbroken omdat ze bang zijn voor represailles van de Chinese autoriteiten. Oeigoeren in Xinjiang worden vaak gestraft voor het communiceren met mensen in het buitenland.
Hij heeft ook geprobeerd zijn schoonouders in Xinjiang te bellen, maar het enige nummer dat hij van hen had, bleek niet te werken.
Tohti heeft dus niets van zijn vrouw en kinderen gehoord sinds hun verdwijning in 2016, tot drie weken geleden. Toen scrolde hij vanuit zijn woonplaats Istanbul door Douyin, de Chinese versie van het populaire videoplatform TikTok, en zag een bekend gezicht. Een jongetje met grote, zwarte ogen en een blos op zijn ronde wangen. Het was zijn inmiddels 4-jarige zoon Abduleziz.
In de video is te zien dat Abduleziz vragen beantwoordt van iemand die buiten beeld staat. In Chinees Mandarijn wordt hem gevraagd. "Wat is je naam? Hoe oud ben je? Wat is de naam van je vaderland? Wat staat er op de vlag van je vaderland?"
De kleine Abduleziz antwoordt op een manier die ingestudeerd lijkt. De laatste keer dat Tohti zijn zoon zag, kon hij nog niet eens Oeigoers spreken, laat staan Chinees, liet Tohti INSIDER weten.
Zowel hij als Alip Erkin, een Oeigoerse mensenrechtenactivist in Australië, denken dat de video in een staatsweeshuis is opgenomen. "Ik was kapot toen ik zag hoe hij werd gehersenspoeld," zei Tohti over het filmpje tegen INSIDER.
Waar of wanneer de video precies is opgenomen, is moeilijk na te gaan. Degene die de video op Douyin heeft geplaatst, identificeert zichzelf simpelweg als "Persoon in Xinjiang". Deze persoon heeft meerdere video's van zichzelf geplaatst met jonge Oeigoerse kinderen, de bijschriften suggereren dat hij hun leraar is.
Bepaalde kenmerken van de video wijzen erop dat de opname in een staatsweeshuis heeft plaatsgevonden, zei mensenrechtenactivist Erkin tegen INSIDER.
'Duizenden kinderen belanden in weeshuizen'
De Financial Times meldde vorig jaar nog dat duizenden kinderen uit Xinjiang in weeshuizen zijn beland nadat China hun ouders in hechtenis had genomen. In deze tehuizen die ook wel 'welzijnscentra' en 'beschermingscentra' worden genoemd, leren Oeigoerse kinderen Mandarijn spreken, schreef Associated Press.
Volgens AP ontkent China het bestaan van interneringskampen. De regering zegt dat het om weeshuizen gaat die er zijn om kansarme kinderen te helpen. Ze zijn bedoeld om hen uit de armoede te halen en weg te houden van extremisme.
Ondertussen hoopt Oeigoer Tohti dat zijn verhaal regeringen binnen de internationale gemeenschap inspireert zich harder op te stellen tegen Beijing.
