Na wat waarschijnlijk de geschiedenis ingaat als de meest chaotische week in de Britse politiek ooit, blijft één vraag over: wat gebeurt er als het Britse Lagerhuis een streep haalt door het voorlopige Brexit-akkoord dat premier Theresa May heeft gesloten met de Europese Unie?
Voor wie nog even wil nalezen hoe de beoogde deal eruitziet, hier het overzicht van de 7 belangrijkste punten uit het Brexit-akkoord en waarom daar zo veel heibel over is bij de Britten.
Begin december stemt het Britse parlement over May’s deal. Zoals het er nu naar uitziet is de kans heel groot dat er geen meerderheid is voor de Brexit-overeenkomst.
Zo hebben alle oppositiepartijen al gezegd tegen de deal te stemmen. Slechts een handjevol rebelse Labour-parlementariërs zal de regering steunen.
Ook de Noord-Ierse protestanten van de DUP-partij hebben laten weten tegen de deal te stemmen. Dit omdat DUP tegen May’s “backstop” is, het mechanisme waardoor er toch weer grenscontrole op goederen komt tussen het Britse hoofdeiland en Noord-Ierland.
DUP speelt een cruciale rol, omdat deze partij via gedoogsteun aan de Conservatieve regering zorgt dat May een parlementaire meerderheid heeft. Zonder DUP bezetten de Conservatieven net iets minder dan de helft van het aantal zetels in het Lagerhuis.
Hier komt nog bij dat een aanzienlijke hoeveelheid Conservatieve parlementsleden ook voornemens is om de deal weg te stemmen. Zo'n twintig Conservatieven hebben al opgeroepen tot een motie van wantrouwen, terwijl een tiental anderen al aangeeft tegen de deal te stemmen - en dat aan beide zijden van het conservatieve spectrum, zowel Brexiteers als Bremainers.
Overigens is het momenteel spannend of er genoeg steun is voor een motie van wantrouwen tegen May vanuit de Conservatieve fractie.
Per saldo lijkt May hoe dan ook af te stevenen op een nederlaag als de Brexit-overeenkomst ter stemming komt in het Lagerhuis. Een vijftal scenario's is dan mogelijk:
1. De 'no deal'-Brexit
De eerste optie is vertrek uit de Europese Unie zonder deal in maart volgend jaar. Er zijn grofweg twee smaken denkbaar bij de no deal-Brexit.
De eerste is een relatief beheerst vertrek, waarin het VK en de EU hun onvermogen erkennen om tot een overeenkomst te komen en de chaos voor het bedrijfsleven en particulieren proberen te minimaliseren. Dat zou kunnen door middel van ad hoc-overeenkomsten op belangrijke terreinen zoals grenscontroles en grensoverschrijdend financieel verkeer.
Het alternatief is een keiharde en venijnige Brexit waarbij het Verenigd Koninkrijk geen cent betaalt en de Europese Unie allerlei nevenakkoorden verwerpt. Zo'n uitkomst is volgens Charles Grant van het Centre for European Reform onwaarschijnlijk.
Grant denkt dat "zij die voor de chaos verantwoordelijk zijn heel snel impopulair worden bij hun electoraat: ook de reactie van financiële markten zou veel heftiger zijn, waarbij het pond mogelijk verder in waarde daalt".
De EU noch het Verenigd Koninkrijk wil een vertrek zonder deal. Zelfs diehard Brexiteers als Liam Fox lijken wakker te zijn geworden en zich bewust te zijn van de gevaren van zo'n scenario. De minister van Internationale Handel zei vrijdag nog dat "een deal beter is dan geen deal".
Echter, wanneer May niet in staat is om een deal te bewerkstelligen, wordt een no deal-Brexit steeds waarschijnlijker.
2. Algemene verkiezingen
Als het parlement haar deal torpedeert kan May algemene verkiezingen uitschrijven. Vooral Labourleider Jeremy Corbyn is hier een warm voorstander van.
De Conservatieven zijn daar echter doodsbenauwd voor. Helemaal na de schokkende verkiezingen van afgelopen jaar waar May haar parlementaire meerderheid verspeelde. Het vooruitzicht de verkiezingen te verliezen en een socialistische premier aan de macht te helpen zal de meeste Conservatieven ervan weerhouden voor die optie te gaan.
Conservatief parlementslid en oud-minister Guto Bebb, die voorstander is van een referendum, zei tegen Business Insider dat hij een fors verlies verwacht voor rechts, als er verkiezingen worden gehouden na het afblazen van de deal.
3. Stuur de premier terug naar Brussel
Labourleider Jeremy Corbyn zou verkiezingen willen uitschrijven om te heronderhandelen met de EU. Het standpunt van Brussel is echter dat er niet heronderhandeld wordt.
Komt puntje echter bij paaltje, dan zal de Europese Unie zich waarschijnlijk toch wat flexibeler opstellen omdat een harde no deal-Brexit gewoon té schadelijk is, ook voor de EU. Het is echter niet waarschijnlijk dat de EU zich flexibel opstelt wanneer May nog in het zadel zit. Een wisseling van de wacht zou dus wel helpen.
Voor heronderhandeling is echter veel tijd nodig. Mogelijk moet Artikel 50 uit het Europese Verdrag, dat de uittredingsprocedure omschrijft, een beetje worden opgerekt. Hiervoor moet de situatie wel heel extreem worden.
4. Een referendum
Er komt steeds meer draagvlak voor een referendum. In het bijzonder onder de Liberalen en parlementsleden van Labour. Maar ook prominente Conservatieven zoals Dominic Grieve en Jo Johnson beginnen ervoor te voelen.
Er zijn verschillende argumenten tegen een volksraadpleging. Volgens critici kan dit het vertrouwen in de democratie ondermijnen en voor maatschappelijke onrust zorgen. Ook er is er gerede kans dat de Remainers weer verliezen.
Downing Street is faliekant tegen een nieuw referendum. Theresa May heeft het dan ook al "hoogverraad aan onze democratie" genoemd. Een Conservatieve regering zou nooit voor zo'n uitkomst gaan - het zou de Conservatieven én May mogelijk de kop kosten.
Er is echter kans dat Labour nog vóór mei 2019 aan de macht komt. Dat zou waarschijnlijk de enige manier zijn om een tweede volksraadpleging over het onderwerp te houden. Ondanks dat Jeremy Corbyn zich hierover nogal vaag uitlaat.
5. Een tweede stemming over May's deal
Een ander scenario is een tweede stemming over de deal. May - of haar opvolger als ze na een eerste stemming aftreedt - kan de huidige deal (of een deal met minimale wijzigingen) een tweede keer aan het parlement voorleggen.
Gelet op het horrorscenario van een no deal, een referendum of verkiezingen is het niet ondenkbaar dat sceptische Conservatieven daar tóch mee zullen instemmen.
Veel hangt in dit scenario af van hoe de eerste stemming verloopt. Als May met een grote meerderheid verliest - en daar ziet het er wel naar uit - dan is het onwaarschijnlijk dat ze bij een tweede stemming parlementsleden over de streep kan trekken om toch vóór te stemmen.
