Zijn we eindelijk af van de hoge energieprijzen of kunnen de prijzen van gas en stroom de komende maanden weer flink omhoog schieten?

Zeker is alleen dat de voorspelbaarheid van de energiemarkt drastisch is afgenomen. Dat maakt het voor consumenten extra lastig om te kiezen tussen een variabele prijs voor gas en stroom, of een contract waarbij je de prijs 1 jaar tot 3 jaar vastzet.

Veel huishoudens neigen momenteel naar een vast contract, zo blijkt uit een dinsdag gepubliceerde peiling van financiële vergelijker Pricewise: ruim 2 op de drie Nederlanders wil een vast energiecontract, 13 procent wil dat niet en 18 procent weet het nog niet.

Veel energieleveranciers bieden momenteel vaste contracten voor 1 tot 3 jaar aan. Uit een overzicht van Business Insider van de vaste contracten voor 1 jaar per begin september, blijkt dat de prijzen van gas en stroom veelal net iets lager zijn dan het maximum van het prijsplafond van 1,45 euro per kuub gas en 0,40 euro per kWh stroom.

Begin deze maand lag de gemiddelde prijs voor 1-jaarscontracten voor nieuwe klanten op 1,34 euro per kuub voor gas en 0,38 euro per kWh stroom.

Stijging variabele gasprijs in september

Als je specifiek naar de gasprijs kijkt, dan blijkt dat bij de variabele gasprijzen begin september voor het eerst in enkele maanden weer sprake is van een lichte stijging voor nieuwe klanten van energieleveranciers. Dit roept uiteraard de vraag op of er een bodem is bereikt in de zomer wat betreft de daling van gasprijzen.

Energie-analisten wijzen erop dat er grofweg drie factoren zijn die de gasprijzen de komende maanden sterk zullen beïnvloeden. Een positief startpunt betreft de Europese gasopslagen: die zijn behoorlijk goed gevuld, zodat er een buffer is als de vraag naar gas in de winter tijdelijk stijgt.

Maar daarmee is niet gezegd dat we een stabiele gasprijs krijgen in de winter, want er spelen twee andere zaken mee die veel minder goed voorspelbaar zijn. Het weer en het aanbod van vloeibaar aardgas dat een belangrijk alternatief vormt voor het wegvallen van het aanbod van Russisch gas.

We kijken hieronder naar zaken die medebepalen of het gunstig is om de gasprijs nu voor langere tijd vast te zetten.

1) Koude of zachte winter heeft veel invloed op gasprijs

Volgens analisten van energie-agentschap IEA kan een koude of zachte winter nog altijd veel verschil maken bij de vraag naar gas in Europa en daarmee ook grote invloed hebben op de prijzen. Duidelijk is dat bij een strenge winter de gasopslagen sneller leegraken dan bij een zachte winter.

Interessant hierbij is dat het financiële risico van een strenge winter voor consumenten en bedrijven zowel wat betreft de gasprijzen als het gasverbruik problematisch is. Je verbruikt meer als het kouder is én je betaalt mogelijk hogere prijzen bij je energieleverancier, als je de prijs variabel houdt.

In 2023 is er in Nederland weliswaar de bescherming van het prijsplafond voor energie, maar huishoudens die door een hoog winterverbruik alsnog boven de grens van 1.200 kuub op jaarbasis uitkomen, betalen voor het extra verbruik de marktprijs van hun energieleverancier. En in het geval van een strenge winter kan die makkelijk weer boven de 1,45 euro per kuub uitkomen.

Komt er een zachte winter met een laag gasverbruik, dan profiteer je met een variabele prijs dubbel: je betaalt een lagere gasprijs én je verbruikt waarschijnlijk minder. Met een vast energiecontract profiteer je in dit geval niet van de dalende prijzen, maar je hebt nog wel voordeel van een relatief laag gasverbruik.

2) Aanbod van vloeibaar aardgas: concurrentie van Aziatische landen zoals China

Een tweede factor waarmee Nederland en andere Europese landen mee te maken hebben, betreft de nieuwe afhankelijkheid van aardgas dat vloeibaar wordt gemaakt (lng) en vanuit onder meer de VS, Noord-Afrika of het Midden-Oosten per schip wordt bezorgd bij afnemers. Met het wegvallen van Rusland als belangrijke leverancier van gas voor Europa, is de afhankelijkheid van de lng-markt sterk toegenomen.

Voor lng (liquified natural gas) geldt echter dat Europa te maken heeft met een wereldmarkt, waar Aziatische landen zoals China ook belangrijk afnemers zijn. Bij een hoge vraag vanuit Azië kunnen de lng-prijzen dus makkelijk stijgen en heeft Europa daar last van.

Ook dit is een lastig te voorspellen factor, al geldt hier dat bijvoorbeeld een hoge lng-prijs op de wereldmarkt niet noodzakelijk gepaard gaat met een hoger gasverbruik in Europa, als bijvoorbeeld sprake is van een milde winter.

Wat zegt de markt over de gasprijs in de winter van 2023?

Zoals gezegd kan niemand de ontwikkeling van gasprijzen goed voorspellen. Maar er wordt wel dagelijks gehandeld op groothandelsmarkt van gascontracten voor levering in komende maanden. Daarmee is er continu een marktprognose beschikbaar voor de gasprijs.

Als je momenteel kijkt naar de prijzen van aardgas voor levering in de maanden van oktober 2023 tot en met maart 2024, dan ziet het plaatje op de groothandelsmarkt in Amsterdam er als volgt uit.

Te zien is dat gashandelaren momenteel uitgaan van een stijging van gasprijzen in de winter. Zo ligt de prijs van levering van gas in oktober op 33 euro per megawattuur, terwijl een contract voor levering van gas in februari 2024 een prijs heeft van 52 euro per megawattuur, ofwel 57 procent hoger. Vanaf maart volgend jaar daalt de gasprijs naar verwachting weer iets.

Uiteraard kan het sentiment op de gasmarkt nog heel goed omslaan richting lagere prijzen, maar de actuele verwachting wijst eerder iets hogere gasprijzen in de winter dan op spotgoedkoop gas.

Per saldo zijn er twee extreme scenario's voor de komende winter. Het horrorscenario is een combinatie van krapte in het aanbod van vloeibaar aardgas én een strenge winter in Europa. Het vastzetten van de gasprijs voor bijvoorbeeld 1 jaar is vooral geschikt om je tegen dit risico in te dekken, al zal er altijd enige financiële pijn zijn vanwege het hogere gasverbruik in het geval van een strenge winter.

Bedenk ook dat het prijsplafond voor energie in principe tot eind dit jaar loopt en dat klanten van energiebedrijven vanaf 2024 weer de marktprijzen betalen. Tenzij er dit najaar nog vanuit de Tweede Kamer wordt besloten tot aanvullende maatregelen in 2024.

Het meest gunstige scenario voor de komende winter is een ruim aanbod van lng én en zacht weer. Dan kunnen gasprijzen laag blijven en profiteren huishoudens met een dynamische of variabele gasprijs mogelijk het sterkst.

LEES OOK: Energiebedrijven verlagen terugleververgoeding voor stroom van zonnepanelen: bekijk de tarieven bij 29 aanbieders