We nemen dagelijks beslissingen, en meestal zijn die volstrekt onbelangrijk en klein. Welk overhemd trek ik vandaag aan? Wat zal ik eens eten? Welk muziekje zet ik op?
Sommige beslissingen zijn een stuk belangrijker en kunnen bepalend zijn voor jouw carrière.
Zaak dus om dit soort besluiten niet al te lichtzinnig te nemen. Aan de hand van deze 21 tips kun je je beslissingsvaardigheden wat aanscherpen.
1. Verdoe geen tijd met zoeken naar de ‘beste’ optie
Veel keuzes leidt tot keuzestress, dat is algemeen bekend. Maar het is ook nog eens heel inefficiënt.
Volgens onderzoekers Simona Botti van de London Business School en Christopher Hsee van de universiteit van Chicago zijn we zoveel tijd kwijt met het onderzoeken van alle opties dat dit niet opweegt tegen de voordelen van het hebben van meerdere keuzes.
Stel dus een tijdslimiet in wanneer je alternatieve opties onderzoekt en voorkom uitstelgedrag omdat je bang bent een knoop door te hakken.
2. Anderen hebben niet altijd betere informatie
We hebben sterk de neiging om te geloven dat anderen meer weten dan wijzelf. Door die vermeende informatie-asymmetrie zijn we geneigd te doen wat anderen willen - zij handelen immers vanuit een superieure informatie-positie.
Meestal is dit klinkklare nonsens. Gedragseconomen Matthew Rabin en Erik Eyster onderzochten dit verschijnsel en concludeerden dat dit kuddegedrag tot verkeerde keuzes kan leiden: als groep overschatten we hoezeer mensen handelen op basis van superieure eigen informatie, en we onderschatten hoezeer deze mensen ook maar achter anderen aanlopen.
Blijf alert: sommige mensen beschikken inderdaad over meer en betere informatie dan jij, maar meestal zijn het net zulke kuddedieren als jij.
3. Koester het hazenslaapje
Hoewel we vaak gewaarschuwd worden om niet op ons gevoel te vertrouwen bij belangrijke besluiten, klinken er ook andere geluiden. Zo claimt een studie van de UvA dat het bij complexe besluiten soms beter is om het onderbewuste het werk te laten doen.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat wanneer veel onafhankelijke factoren een rol spelen, de besluitvorming verbetert en de tevredenheid over gemaakte keuze groter is wanneer beslissers hun geest niet actief focussen. Ergo: doe vooral een hazenslaapje als je het even niet meer weet.
4. Je ziet alleen wat je wilt zien
Wanneer we onzekere informatie proberen te verwerken, dan proberen we automatisch en onbewust die informatie zo te interpreteren dat onze bestaande aannames of dat wat we al vermoeden erdoor versterkt worden. Deze zogeheten confirmation bias maakt ons overmoedig in onze besluitvorming.
Zodra je merkt dat je een bepaalde voorkeur voor een optie of uitkomst hebt, en die optie is toevalligerwijs de gemakkelijkste of meest vertrouwde, wees dan op je hoede. Ben je dan niet bezig onbewust informatie opnieuw te framen om je bestaande aannames te bevestigen? Is de wens niet vaak de vader van de gedachte?
5. Vertrouwen is een schone zaak, wantrouwen is meestal raak
Ben jij heel betrouwbaar? Dan heb je een probleem. Want je bent in de regel niet goed in staat om andermans betrouwbaarheid goed in te schatten. Geheel in lijn met de theorie van de valse consensus gaan we ervan uit dat andere mensen net als jijzelf denken en handelen in een gegeven situatie.
Maar niets is natuurlijk minder waar!
Waar jij vaak de waarheid spreekt, daar liegt de ander gewoon dat-ie barst. Deze neiging is hardnekkig, zelfs wanneer we informatie krijgen die het tegendeel bewijst.
6. Door de informatie het bos niet meer zien
Geen informatie is nog altijd beter dan te veel informatie. Te veel informatie kan een mens overweldigen. Dat is een van de lessen uit Malcolm Gladwell's bestseller Blink. Het is heel gemakkelijk om zoveel informatie te verzamelen dat je erin verdwaalt en niet meer weet wat relevant is en wat niet.
Professor Angelika Dimoka van Temple University zei tegen Newsweek dat besluiten van mensen steeds onzinniger worden. Gesteld dat ze überhaupt nog een besluit kunnen nemen - verlamming door de besluitvorming is volgens haar namelijk een mogelijk effect van te veel informatie. Het nogal gratuite advies luidt dan ook: focus op de kwaliteit en niet op de kwantiteit van informatie.
7. Beloon jezelf
Vooral interessant bij moeilijke beslissingen. Als je bijvoorbeeld moet kiezen tussen iets op de korte termijn wat weinig oplevert en iets op de lange termijn met meer rendement.
De keuze voor de lange termijn wordt eenvoudiger wanneer je een klein bedrag of deel van het langetermijnrendement naar voren haalt om jezelf te alvast te belonen. De praktische les wanneer je jezelf wilt omkopen: onderschat nooit de kracht van een kleine traktatie.
8. Voorspel verschillende uitkomsten
Meteorologen hebben het niet eenvoudig. Omdat hun informatie eenvoudig verifieerbaar is, lopen ze met hun voorspellingen grotere afbreukrisico's dan gewone stervelingen. Weermannen en -vrouwen krijgen niet alleen continue feedback op hun voorspellingen, ze moeten hun aannames en voorspellingen ook steeds aanpassen aan nieuwe realtime informatie die ze krijgen.
Het gevolg hiervan is dat weermannen en -vrouwen zich over het algemeen bekwaamd hebben in het realistisch zijn in hun voorspellingen. En wat zij kunnen, kunnen wij, niet-meteorologen, ook. Gewoon een kwestie van oefenen en lering trekken uit gemaakte fouten.
9. Neem een snackje
Met een lege maag is elke onderneming gedoemd. Behalve eten dan. Voor het overige geldt: wie honger heeft, kan niet helder denken. Volgens sociaal-psycholoog Roy Baumeister in The New York Times kunnen zelfs de slimste mensen niet goed denken als ze niet voldoende uitgerust zijn of te lage glucoseniveaus hebben.
Wie verstandig is reorganiseert zijn bedrijf nooit 's middags, doet geen beloften tijdens het happy hour en neemt geen belangrijk besluit op een lege maag. Heb je te weinig suiker in je bloed, dan reageren je hersenen sterker op onmiddellijke beloningen en is je brein minder goed in staat prioriteiten te stellen voor de lange termijn.
10. Wees niet bang voor verlies
Volgens onderzoekers van Wharton verliezen professionele golfspelers jaarlijks 1,2 miljoen dollar omdat ze bang zijn voor verlies. In de praktijk blijkt dat topgolfers minder voorzichtig zijn wanneer ze in de winning mood zijn dan wanneer ze op verlies staan. Wees niet als de golfer en laat referentietermen als winst en verlies de juiste beslissing niet in de weg staan.
11. 'Hot streaks' zijn niet echt
Over winning mood gesproken: Wie in het casino een derde en vierde keer achter elkaar wint, denkt vaak en foutief dat er ook een vijfde maal winst aan zit te komen. Dit is de zogeheten 'hot hand'-valkuil - je had zojuist nog een goede hand (een 'hot streak'), dus waarom zou je straks niet ook goede hebben? Het eenvoudige antwoord: omdat het statistisch gezien gewoon niet zo werkt.
12. Voorkom verzonken kosten door meditatie
Als we tijd en geld in iets investeren, dan zijn we geneigd dat te blijven doen. En dus spenderen we meer tijd en meer geld en blijven we dat doen, zelfs wanneer duidelijk wordt dat onze investeringen niets opleveren.
Neem je eigen auto. Wanneer neem je de beslissing dat je hem niet meer laat repareren? Waarschijnlijk veel te laat. Dit is de zogeheten 'sunk-cost bias'. Onderzoekers van Wharton hebben gelukkig een manier gevonden om deze valkuil te overwinnen: meditatie. Meditatie stelt mensen namelijk in staat om het verleden los te laten en te focussen op het heden.
13. Let op stereotypen
Iedereen weet dat mensen anderen graag in hokjes plaatsen, en toch vallen we telkens weer ten prooi aan deze manier van denken. Zijn negatieve stereotypen slecht, positieve stereotypen zijn zo mogelijk nog destructiever omdat ze ons niet opvallen. Wees bewust van beide stereotypes en stel altijd je eigen aannames ter discussie.
14. Meest recente informatie is niet per se de beste informatie
Vreemd genoeg hebben we de neiging om veel waarde te hechten aan de meest recente informatie die we krijgen. Ongeacht de kwaliteit van die nieuwe informatie en ongeacht de kwaliteit van eerder verkregen informatie. Dit heeft alles te maken met de matige werking van onze hersenen.
Ons brein is niet in staat om slechts een klein beetje belang te hechten aan informatie. Als we iets leren, dan willen onze hersenen er 'vol op in'.
15. Probeer het perspectief van een buitenstaander
Uit onderzoek van Tal Eyal van Ben Gurion University en Nicholas Epley van de University of Chicago blijkt dat de meeste mensen heel erg slecht zijn in het anticiperen op hoe andere mensen ons zien.
We evalueren onszelf weliswaar uitputtend en tot in detail, het beeld dat we van anderen hebben is slechts een ruwe schets. Jezelf verplaatsen in andermans perspectief werkt louterend: je krijgt een beter idee hoe iemand reageert op een bepaald besluit en kan je keuze daarop afstemmen.
16. Gesloten ogen, meer ethiek
Bij moeilijke beslissingen sluiten mensen vaak hun ogen om beter te focussen. Dat is geen theatrale geste, het blijkt dat het sluiten van de ogen een positief effect heeft op de besluitvorming.
Onderzoek van de University of Chicago en Harvard wijst uit dat het sluiten van de ogen leidt tot een betere 'mentale simulatie en een intensere emotionele reactie op de actie die op dat moment overdacht wordt'. Wie besluiten met de ogen dicht neemt, lijkt dan ook positiever te reageren op ethische besluiten en negatiever op onethische besluiten.
17. Probeer het in een andere taal
Heeft je keuze een sterke emotionele lading? Evalueer je opties dan vooral in een andere taal. Onderzoekers aan de University of Chicago ontdekten dat mensen veel analytischer en minder emotioneel waren wanneer ze hun besluiten in een andere taal namen.
Je zou denken dat het tegendeel waar is: je ervaart stress door in een andere taal te moeten schrijven, denken of spreken en dat telt op bij de stress die al ervaart. De onderzoekers denken echter dat de vreemde taal meer cognitieve en emotionele afstand schept.
18. Zoals je je nu voelt, voel je je morgen niet
Wie een besluit neemt over de toekomst, gaat ervan uit dat hij of zij zich in die toekomst net zo voelt als nu. Gedragswetenschappers noemen dit de hot-cold empathy gap. Bevind je je in een 'koude' gemoedstoestand, dan is het eenvoudig om een ferm, rationeel en weloverwogen standpunt in te nemen over hoe je je in de toekomst zult voelen.
Zowel voor triviale keuzes, als voor de complexere beslissingen. Echter - wie 'koud' een beslissing neemt kan niet anticiperen op hoe hij of zij zich in een toekomstige en 'warme' gemoedstoestand voelt. Die gemoedstoestand zal er hoe dan ook komen - en elk 'koud' bedacht scenario onwerkbaar maken.
19. Soms is niet kiezen de beste optie
Soms moet je een keuze maken, soms hoeft dat echter niet. En dat kan ook meteen de beste optie zijn: niet kiezen. Canadese onderzoekers ontdekten dat managers die gedwongen waren om tussen twee complexe opties te kiezen vaker riskantere besluiten namen.
Kregen ze echter ook de mogelijkheid om niet te kiezen, dan reflecteerden ze meer en losten ze problemen vaker op zonder negatieve bijwerkingen. Kortom: een pleidooi voor een pas op de plaats.
20. Neem je belangrijkste besluit eerst
Denken vergt inspanning, dus ook het brein wordt moe. Onze besluiten worden dan ook steeds slechter naarmate we er meer kort achter elkaar nemen. Volgens John Tierney van The New York Times zijn marathonvergaderingen dan ook weinig effectief - je kunt niet onafgebroken besluiten nemen zonder daarvoor een biologische prijs te betalen.
Wanneer je last hebt van besluitvormingsmoeheid, dan zoekt je brein naar olifantenpaadjes en shortcuts. En dan gebeuren er twee dingen: je wordt impulsief of je wordt risico-avers en je neemt geen besluiten meer. Voorkom die vermoeidheid door belangrijke besluiten 's ochtends te nemen.
21. Gebruik het pre-mortum om uitkomsten te voorspellen
Een goede manier om betere zakelijke besluiten te nemen is om je voor te stellen dat het een jaar later is en vervolgens terug te werken. Dit heet een zogeheten 'pre-mortem'. Het pre-mortem is een favoriete techniek van Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman om het juiste te doen.
De praktijk van een pre-mortem: verdeel het team in twee groepen. De ene groep schetst een scenario waarin het besluit een flop bleek, de andere een succesverhaal. Beide groepen moeten vervolgens beredeneren waarom het besluit goed dan wel rampzalig uitpakte. 'Predictive insight' is geboren.
