Tijdens de Economendag 2013 op De Nederlandsche Bank geeft Robert J. Shiller de jaarlijkse Tinbergenlezing.
Voordat hij begint, vertelt Shiller dat hij van eerdere Nobelprijswinnaar Ackerlof het advies kreeg: zeg alle afspraken af. Maar hij wilde toch per se naar Nederland komen om de Tinbergen lezing te geven.
Hij begint met vertellen over de ‘Good Society’. Dat definieert hij als de maatschappij waarin we willen leven, met weinig geweld en enige mate van gelijkheid. Geen totaal gebrek aan inkomensongelijkheid, want een beetje is altijd nodig om de maatschappij en economie te laten functioneren.
Shiller laat een grafiek zien van de enorme stijging van de huizenprijzen in de VS. De prijsstijging kan niet worden verklaard met rente of demografie. Een echte zeepbel. (Hij geeft hier ook een vriendelijke sneer naar Fama, de andere winnaar van de Nobelprijs, die niet in bubbles gelooft).
Bubbles en epidemieën
Bubbles kun je vergelijken met epidemieën, omdat mensen elkaar aansteken. Shiller stuurt regelmatig een enquête naar vermogende Amerikanen. Hij vraagt ze: bent het eens met de stelling dat beleggen de goede lange termijn strategie is? Het aantal mensen dat ja zegt, gaat omhoog als de beurskoersen omhoog gaan, en omlaag als de koersen dalen. Meningen gedragen zich als een virus. Mensen steken elkaar aan. Zo ontstaan bubbles.
Hetzelfde geldt voor de huizenmarkt: vlak voor de klap dacht bijna niemand in de VS dat huizenprijzen zouden dalen. Uit een enquete met open vragen over de economie, die Shiller regelmatig naar 400 Amerikanen stuurt, blijkt dat vlak voor het knappen van de bubble op de huizenmarkt, geen van de respondenten die term gebruikten. Na het knappen ervan had juist iedereen het over de bubble.
Is er nu weer een nieuwe bubble op de Amerikaanse huizenmarkt aan het ontstaan? De prijzen stijgen weer, maar nu gaat het veel rustiger. Shiller heeft een future-markt gebouwd voor eengezinswoningen op de beurs van Chicago, en hij ziet daar nog geen wilde bewegingen.
De goede maatschappij
We hebben innovatie nodig in onze financiële sector, goede innovatie, zodat de sector dienstbaar wordt aan de maatschappij. In de 'good society' van Shiller lijden gewone mensen minder onder de wilde uitslagen (epidemieën) van de financiële markten.
Door de opkomst van computer en toenemende globalisering zal de komende jaren de inkomensongelijkheid waarschijnlijk fors toenemen. In de VS. Maar ook in Nederland. Shiller vindt dat wij nu al plannen moeten maken voor wat we doen als de inkomensongelijkheid verder toeneemt. Nu al zeggen wat we dan doen, niet op het moment dat de inkomensongelijkheid is toegenomen.
Het gemiddelde belastingtarief voor rijke Nederlanders is nu zo'n 40 procent, zegt Shiller. Dat moet in de verdere toekomst misschien wel naar 90 procent! (zaal lacht, Shiller niet). 75 procent mag ook, zegt hij dan. En er moet een gulle aftrek voor schenkingen door rijk aan arm komen.
En dan is hij klaar. Geen echte conclusie, wel veel leuke feitjes en meningen. Ik heb de indruk dat Shiller zoveel had te vertellen, zoveel weet dat hij in zijn enthousiasme niet kon kiezen, en van alles wat vertelde. Ik ga het allemaal nog eens goed nalezen in zijn nieuwe boek: Finance and the Good Society.
Nastoot: na aanleiding van een vraag stelt Shiller: nu niet bezuinigen. We moeten nu de de belastingen VERHOGEN en overheidsbestedingen VERHOGEN. Dan hou je mensen aan het werk, zonder dat de schuld snel oploopt. 'Deficit friendly stimulus', noemt hij dit.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
