Veel gemeenten voeren een actief grondbeleid: ze kopen grond om die met winst te verkopen. Maar velen lijden daar nu verlies op en dat drukt weer op de gemeentebegroting. Gemeenten moeten zich niet als projectontwikkelaars gedragen, maar zich beperken tot hun publieke taak.

Dat staat donderdag in het advies van de Raad voor de Financiële Verhoudingen (pdf).

Grondexploitatie was jarenlang een welkome bron van inkomsten voor gemeenten. Ze hebben voor de crisis voor veel grond aangekocht in de verwachting dat die grond in waarde zou stijgen. Naar schatting is driekwart van alle potentiële bouwgrond in bezit van lagere overheden. Ook woningcorporaties hebben veel grond gekocht.

De ineenstorting van de woningmarkt en de malaise in de bouw heeft de grondprijzen echter fors gedrukt. Door te weinig te kijken naar de werkelijke behoefte aan grond, en door te veel stimuleren van nieuwe plannen maken is er her en der nu een overschot aan bouwlocaties voor woningen, winkels, kantoren en bedrijfspanden.

Sinds het begin van de financiële crisis in 2007 hebben gemeenten in totaal vier miljard euro verloren op hun grondposities. Daar komt mogelijk nog twee miljard bij de komende jaren.

Afboeken op grond

In veel gevallen lijkt de door gemeenten aangekochte grond nooit, of in elk geval niet in de nabije toekomst te worden bebouwd. In elk geval zijn projectontwikkelaars niet bereid de grond te kopen voor de prijs die de gemeenten er voor moeten hebben.

Sommige gemeenten zoals Almere hebben de afgelopen jaren flink op de waarde van de grond af moeten boeken. Door de afboeking ontstond er een gat van 5 miljoen in de Almeerse begroting en moest de gemeente bezuinigen.

Gemeenten zijn nu gestopt met het afboeken op aangekochte grond, omdat ze hun hoop hebben gevestigd op de aantrekkende woningmarkt, schrijft het Financieele Dagblad donderdag.

Overlaten aan private partijen

Gemeenten moeten de ontwikkeling van grond bij voorkeur overlaten aan private partijen, staat in het advies van de Raad voor de Financiële Verhoudingen. Alleen als de markt het laat afweten en de gemeente de ruimtelijke ontwikkeling noodzakelijk acht, dan kan ze erin stappen. Maar dan moet ze wel de nodige buffers hebben om risico's te kunnen opvangen. "Grondexploitatie is niet bedoeld voor het vergaren van inkomsten."

De raad adviseert in het algemeen over hoe de financiële middelen van het Rijk het beste zijn te verdelen over gemeenten en provincies.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl