Het is bijna tijd voor de belastingaangifte over 2022. Vanaf 1 maart kunnen Nederlanders weer aan de slag met de aangifte voor de inkomstenbelasting en dan is het is fijn als je gebruik kunt maken van fiscale aftrekposten, zeker nu de kosten van het levensonderhoud op allerlei fronten zijn opgelopen.

Zoals voorgaande jaren brengt Business Insider een serie over fiscale aftrekposten, waarin we uitleggen waar nog belastingvoordeel valt te behalen. We trappen in dit eerste deel af met de ziektekosten.

Wie gezond is en goed verdient, kan maar weinig zorgkosten in mindering brengen op zijn inkomen. Veel zorgkosten, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een bril of een doosje hoestpastilles, zijn namelijk van aftrek voor de belasting uitgesloten. Bovendien geldt er een hoge inkomensafhankelijke drempel, waarover hieronder meer uitleg volgt.

Je mag in je belastingaangifte ziektekosten opvoeren van jezelf, je fiscaal partner en eventuele kinderen die jonger zijn dan 27 jaar en de kosten niet zelf kunnen dragen. Woon je in huis met een ernstig gehandicapt persoon, dan geldt er geen leeftijdsgrens: zijn of haar kosten zijn altijd aftrekbaar.

Je mag alleen de kosten aftrekken waarvoor je geen vergoeding krijgt via de zorgverzekering of andere steun van de overheid. Alles wat je terugkrijgt van de overheid valt daarbuiten, zoals:

  • zorg die rechtstreeks wordt vergoed door je (aanvullende) zorgverzekering
  • ziektekosten die je voorschiet, maar later alsnog krijgt vergoed
  • bijzondere bijstand.

De rekening van niet-gecontracteerde zorg is níet aftrekbaar

Heb je gebruik gemaakt van zorg uit het basispakket van de zorgverzekering door een aanbieder waarmee jouw verzekeraar geen contract heeft afgesloten (zoals een bezoekje aan de specialist van een kliniek die geen deal heeft gesloten met jouw verzekeraar), dan moet je een deel van de kosten uit eigen zak betalen.

Helaas zijn deze kosten niet aftrekbaar op je belastingaangifte over 2022.

… dit geldt ook voor premies en het eigen risico

Ook de premie voor je zorgverzekering en het verplichte en eventueel vrijwillige eigen risico zijn niet aftrekbaar.

Dit geldt ook voor de wettelijke bijdrage aan het Centraal Administratiekantoor (CAK), voor bijvoorbeeld hulp in de huishouding, thuiszorg of verblijf in een zorginstelling.

Tandarts, fysiotherapeut zijn wèl aftrekbaar

Alle overige kosten komen wel voor aftrek in aanmerking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsen van een brug bij de tandarts die niet of slechts gedeeltelijk wordt gedekt door je aanvullende verzekering.

Of aan bezoekjes aan de mondhygiënist, fysiotherapeut, ergotherapeut, homeopaat of acupuncturist waarvoor je je niet aanvullend hebt verzekerd.

Medicijnen: alleen voorgeschreven medicatie is aftrekken

Het heeft geen zin het bonnetje te bewaren van het doosje paracetamol, hooikoortstabletten of een coronazelftest die je bij de drogist hebt gekocht. Aftrek is namelijk alleen mogelijk voor de kosten van medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven en die je volledig uit eigen zak hebt betaald. Dit mogen ook homeopathische medicijnen zijn.

Daarnaast geldt er nog een andere beperking: het mag alleen gaan om medicijnen die als geneesmiddel worden gebruikt. Medicatie waarmee je een ziekte probeert te voorkomen is helaas niet aftrekbaar.

Ook de wettelijke bijdrage die je hebt moeten betalen voor je medicijnen is helaas geen aftrekpost.

Dieet? Je mag een vast bedrag aftrekken

Voor dieetkosten geldt een vergelijkbare systematiek als bij medicijnen. Een afslankkuur van de drogist mag je niet als aftrekpost opvoeren, maar de rekening van een dieet op voorschrift van een arts of diëtist wèl.

Het enige verschil is dat je hiervoor niet de werkelijke kosten mag aftrekken, maar een vast bedrag, afhankelijk van het type dieet. Hoeveel dat is, kun je zien in deze dieetlijst voor 2022 van de Belastingdienst.

Heb je dit dieet maar een deel van het jaar gevolgd, dan moet je de kosten naar rato opvoeren. Ben je bijvoorbeeld zes maanden op dieet geweest, dan mag je van het vaste bedrag uit de lijst dus de helft aftrekken.

Heb je meer dan een dieet gevolgd, let dan goed op. Gaat het om dezelfde diëten voor verschillende ziektebeelden, mag je slechts éénmaal tot aftrek overgaan. Dit geldt ook als je voor het zelfde ziektebeeld twee of meer diëten van deels dezelfde typering volgt. Je mag wel het hoogste bedrag kiezen.

Maar volg je twee diëten met verschillende typeringen voor hetzelfde ziektebeeld, dan mag je het bedrag voor beide diëten aftrekken.

Dyslexie: dit hangt ervan af

Dyslexiezorg voor minderjarigen is niet aftrekbaar. Maar een dyslexiepakket, zoals een softwarepakket, is dat dat wèl.

Hulpmiddelen: kijk goed naar de lijst van de Belastingdienst

Voor medische hulpmiddelen moet je goed op de lijst van de Belastingdienst kijken, want lang niet alles mag je in mindering brengen op je inkomen bij je belastingaangifte over 2022.

Bonnetjes voor de aanschaf van bijvoorbeeld steunzolen, een gehoorapparaat (zie verderop) of een prothese mag je wel opvoeren. Dit geldt ook voor alle nota's voor reparaties, onderhoud en de verzekering van deze hulpmiddelen.

Maar heb je bijvoorbeeld krukken, vanwege een gebroken been, of heb je een rollator of scootmobiel aangeschaft, dan vis je achter het net.

Voor een personenalarm hangt het van de situatie af of dat aftrekbaar is. De nota voor een gewoon personenalarm in bijvoorbeeld een seniorenwoning, mag je helaas niet aftrekken. Maar als het systeem is aangeschaft voor een specifieke ziekte, zoals epilepsie, dan mag dat wel.

Brillen en contactlenzen zijn niet aftrekbaar

Hulpmiddelen die jou helpen beter te zien, zoals een bril, contactlenzen of een ooglaserbehandeling zijn helaas niet aftrekbaar. Dat geldt eveneens voor lenzenvloeistof.

Maar maak je gebruik van hulpmiddelen die je gezichtsvermogen vervangen, zoals een blindenstok, een blindengeleidehond of specifieke aanpassingen aan de computer, dan mag je deze kosten wèl in mindering brengen op je inkomen.

… maar een gehoorapparaat wel

Heb je vorig jaar een gehoorapparaat gekocht waarvan een deel van de kosten niet werd vergoed, dan mag je het deel dat je zelf hebt betaald aftrekken.

Hiervoor geldt wel één voorwaarde: de meerprijs mag alleen zijn ontstaan omdat je een duurder apparaat wilde hebben om functionele redenen; bijvoorbeeld omdat dat apparaat beter is, prettiger zit of omdat je minder fluittonen hoort.

Heb je een duurder apparaat aangeschaft vanwege een persoonlijke voorkeur (bijvoorbeeld omdat je liever een andere kleur wilde), dan zijn deze extra kosten niet aftrekbaar.

Ook voor deze aftrekpost geldt dat kosten alleen aftrekbaar zijn voor zover deze niet vallen onder het (verplicht of vrijwillige) eigen risico of een verplichte eigen bijdrage.

Voor andere hulpmiddelen geldt eveneens als hoofdregel dat de fiscus niet meebetaalt aan extra kosten omdat je bijvoorbeeld het hulpmiddel in een andere kleur wil of andere specifieke voorkeuren hebt.

Sommige hulpmiddelen moet je afschrijven

Gebruik je een hulpmiddel dat na gebruik nog door anderen kan worden overgenomen en dan dus nog een restwaarde heeft, dan mag je de aanschafprijs niet in een keer aftrekken, maar moet je dat uitsmeren over de gebruiksduur. Dat is meestal vijf jaar. Dit noemen we afschrijven.

Houd bij afschrijvingen wel rekening met de restwaarde. Deze is meestal 10 procent van de aankoopprijs.

Afschrijven is doorgaans niet nodig voor hulpmiddelen die op maat zijn gemaakt of speciaal voor jou zijn aangepast. Deze kunnen immers geen tweede leven krijgen en hebben dus geen restwaarde meer als jij ze niet meer gebruikt.

Woningaanpassingen zijn niet aftrekbaar

De kosten voor aanpassingen aan een woning, zoals een aangepaste doucheruimte, zijn niet aftrekbaar. Ook energiekosten of huur voor een aangepaste woning of extra kosten omdat bijvoorbeeld vloerbedekking vanwege een rolstoel sneller slijt, mag je niet in mindering brengen op je inkomen.

Dat geldt eveneens voor de kosten voor een verhuizing naar een verzorgingshuis en de inrichting van de nieuwe woonruimte.

… maar overige aanpassingen vaak wel

Andere aanpassingen, bijvoorbeeld aan je auto of computer, zijn wel aftrekbaar, mits deze vooral worden gebruikt door de patiënt voor wie die aanpassingen zijn bedoeld.

Zorgrobots alleen aftrekbaar als hulpmiddel

Steeds meer patiënten maken gebruik voor robots om hun dagelijks leven te vergemakkelijken. De kosten hiervoor zijn uitsluitend aftrekbaar als het gaat om een zorgrobot die wordt aangemerkt als hulpmiddel.

De kosten voor een robotstofzuiger of -grasmaaier zijn dus niet aftrekbaar, ook al gebruik je die omdat je zelf niet in staat bent om het huishouden te doen. Maar een robot die je bijvoorbeeld helpt bij eten en drinken mag je wèl in aftrek brengen.

Vervoerskosten naar de huisarts of het ziekenhuis zijn aftrekbaar

Vervoerskosten voor ritjes naar het ziekenhuis of de huisarts mag je in mindering brengen op je inkomen in je belastingaangifte over 2022. Dit geldt ook voor ritjes naar de apotheek, om voorgeschreven medicijnen op te halen.

Denk bijvoorbeeld aan het bonnetje voor een taxirit of de kosten voor een busrit. Reis je met de auto, dan mag je niet alleen de benzinekosten aftrekken, maar ook parkeergeld.

Zó zit het met extra kosten voor chronisch zieken

Chronisch zieken die vaak naar hun huisarts of het ziekenhuis moeten, geven aanzienlijk meer geld uit aan vervoer dan gezonde mensen. Deze extra kosten (inclusief afschrijvingen, onderhoud en autoverzekering) mag je opvoeren in je belastingaangifte over 2022, na aftrek van eventuele vergoedingen van je zorgverzekeraar.

Je moet wel aannemelijk kunnen maken dat je inderdaad duurder uit bent dan iemand met een vergelijkbaar inkomen die niet ziek of invalide is.

Om hier achter te komen kun je je eigen kosten vergelijken met de gemiddelden op de website van het Nibud.

Staat er in de Nibud-tabel bij jouw inkomen en huishouden bijvoorbeeld een bedrag van 353 euro, maar geef jij iedere maand 380 euro uit aan vervoer, dan mag je voor die maand dus 27 euro als aftrek opgeven bij de belastingaangifte.

Reiskosten voor familiebezoek mag je aftrekken

Ook de reiskosten voor ziekenbezoek aan huisgenoten zijn aftrekbaar. Hiervoor gelden wel enkele voorwaarden. Zo moet de afstand tussen jullie huis en het ziekenhuis of verzorgingstehuis langer zijn dan tien kilometer.

Ook mag je alleen kosten in mindering brengen op je inkomen als de patiënt in totaal langer dan een maand is verpleegd voor dezelfde aandoening.

Voor autoritjes mag je 19 cent per kilometer aftrekken voor het belastingjaar 2022 en voor tripjes per taxi of het openbaar vervoer de werkelijke reiskosten. In 2023 is het kilometerbedrag overigens met twee cent per kilometer verhoogd, maar dit geldt dus pas voor de belastingaangifte die je volgend jaar moet invullen.

Gezinshulp is aftrekbaar onder voorwaarden

Wie extra gezinshulp krijgt, mag onder voorwaarden de kosten aftrekken. Verdiende je vorig jaar meer dan 33.195 euro, dan mag je alleen de kosten opvoeren die boven een bepaalde drempel uitkomen. Deze bedraagt 1, 2 of 3 procent van je inkomen, afhankelijk van de hoogte van je zogeheten drempelinkomen: het resultaat van alle inkomsten en aftrekposten.

Zoals gezegd is de wettelijke eigen bijdrage aan het CAK voor bijvoorbeeld hulp in de huishouding of thuiszorg niet aftrekbaar.

Kleding en beddengoed: vast bedrag aftrekbaar

Een andere aftrekpost zijn kosten voor extra kleding en beddengoed. Voor deze uitgaven mag je net als vorig jaar een vast bedrag aftrekken: 310 euro. Kun je aantonen dat de extra uitgeven hoger waren dan 620 euro, dan geldt een hogere aftrekpost: 775 euro.

Voorwaarde om voor deze fiscale tegemoetkoming in aanmerking te komen is wel dat de kosten rechtstreeks het gevolg zijn van ziekte of invaliditeit en dat deze ziekte (naar verwachting) minimaal een jaar duurt.

Bovendien moet je de kosten naar rato opvoeren. Ben je bijvoorbeeld vanaf april ziek geweest, dan mag je dus negen twaalfde, ofwel drie kwart, van dat bedrag aftrekken.

Uitvaart? Deze kosten trek je af van de erfbelasting

De kosten voor uitvaart of crematie vormen geen aftrekpost voor ziektekosten in je aangifte voor de inkomstenbelasting. Je mag deze wel aftrekken van de erfenis, voor de erfbelasting. Wel moet je van deze kosten eventuele uitkeringen van een uitvaartverzekering aftrekken.

Er geldt een hoge drempel voor aftrek van zorgkosten

Heb je alle kosten bij elkaar opgeteld, dan is het nog maar de vraag of je voor aftrek in aanmerking komt. Je mag namelijk alleen het deel van de uitgaven aftrekken dat uitkomt boven een bepaalde drempel. De hoogte van deze drempel hangt af van je drempelinkomen.

  • Voor een inkomen tot 8.093 euro bedraagt die drempel 141 euro. Met fiscaal partner geldt voor een gezamenlijk inkomen onder 16.186 euro een drempel van 282 euro.
  • Met een inkomen tussen 8.093 en 42.986 euro (of 16.186 tot 42.986 euro met fiscaal partner) bedraagt de drempel 1,65 procent van dat inkomen.
  • Daarboven geldt een drempel van 709 euro, vermeerderd met 5,75 procent van het inkomen boven 42.986 euro.

Zoals je ziet ligt de lat hoog, vooral voor hogere inkomen. Om je een idee te geven: had je vorig jaar een modaal inkomen van 38.000 euro, dan heb je te maken met een drempel van 627 euro. Je mag dan alleen de kosten die daar boven uit komen aftrekken.

Met een inkomen van 50.000 euro is de drempel opgelopen tot 1.112 euro.

Extra tegemoetkoming voor lagere inkomens

De overheid geef mensen met een laag inkomen een extra steuntje in de rug als zij door de aftrek van specifieke zorgkosten heffingskortingen mislopen. Dit verschil kan worden uitbetaald als tegemoetkoming.

De Belastingdienst berekent zelf of je voor die tegemoetkoming in aanmerking komt.

Lees meer over zorgkosten: