In een toespraak woensdag heeft president Donald Trump vier uitgangspunten gepresenteerd voor het hervormen van de belastingen. Omdat er nog geen hervormingswet ligt, valt niet precies te zeggen in hoeverre die voldoet aan die principes.
Maar het lijkt er niet op dat de uitkomst van wat in het Congres wordt besproken, overeen gaat komen met de retoriek van Trump.
Trump zei dat belastinghervormingen:
1) Belastingaangifte makkelijker moeten maken en de voordelen voor rijke mensen die weten hoe het systeem werkt weg moeten nemen.
2) Banen moeten creëren en lonen moeten laten stijgen.
3) Voor belastingverlichting voor de middeninkomens moeten zorgen.
4) Multinationals moeten aanmoedigen hun geld terug te halen naar de VS en te investeren.
Opmerkelijk genoeg heeft geen van deze vier punten ook maar iets van doen met wat hoogstwaarschijnlijk één van de duurste onderdelen zal worden van welke Republikeinse belastingwet dan ook: de inkomensbelasting verlagen voor de hoogste inkomens.
Republikeinen stellen altijd dat zulke belastingverlagingen rijke mensen aanmoedigen om te investeren in bedrijven en om banen te creëren. Maar in dat opzicht zijn de resultaten van de belastingverlagingen van Bush in 2001 niet erg bemoedigend en ook Trump zelf heeft zich voornamelijk gericht op het terugdringen van belastingen voor het bedrijfsleven en niet zo zeer de inkomensbelasting voor individuen.
Trump heeft veel tijd besteed aan één specifiek slecht idee
Het vierde principe van Trump lijkt vrijwel geheel gericht op wat een "repatriation holiday" (belastingvakantie) wordt genoemd: een tijdelijke verlaging van de belastingen voor bedrijven die hun geld terughalen naar de VS.
Op dit moment wordt van Amerikaanse bedrijven verwacht dat ze 35% belastingen betalen over hun wereldwijde inkomen. Maar naast allerlei andere belastingvoordelen die ervoor zorgen dat ze lang niet aan dat percentage komen, krijgen ze uitstel voor het betalen van de belasting over winsten in het buitenland zolang ze dat geld in het buitenland houden.
Als dat geld eenmaal weer terugkomt in de VS moeten bedrijven 35% betalen met aftrek van wat ze in het buitenland hebben betaald. Zoals Trump terecht heeft opgemerkt hebben andere belangrijke landen de laatste decennia de belastingen voor bedrijven verlaagd. Dus over het algemeen moeten bedrijven fors betalen als ze hun winsten terghalen naar de Verenigde Staten. En daarmee hebben in de VS gevestigde multinationals een groot nadeel ten opzichte van multinationals die in landen zijn gevestigd die wereldwijde winsten niet willen belasten.
Een belastingvakantie zou bedrijven in de gelegenheid stellen hun winsten in het buitenland terug te halen naar de VS tegen een veel lager belastingtarief dan de volledige 35%. Het idee daarachter is dat het geld dan wordt geïnvesteerd in Amerikaanse fabrieken, gebouwen en dergelijke.
Maar er zijn een paar problemen met dat idee.
Het eerste is dat veel "buitenlandse" winsten van Amerikaanse multinationals niet echt buitenlands zijn en/of nooit echt tegen een stevig tarief zijn belast in een ander land. Multinationals maken gebruik van uitgebreide boekhoudkundige structuren om aan te tonen dat ze hun winsten hebben behaald in belastingparadijzen en niet in landen met hoge of zelfs maar gemiddelde belastingtarieven.
Voorstanders van een belastingvakantie zeggen dat daarmee dubbel belasting betalen over bedrijfswinsten wordt voorkomen, maar veel van de winsten die worden teruggehaald zijn dan nergens ooit serieus belast.
En het tweede probleem is dat het aanjagen van investeringen wordt bereikt door het verlagen de belasting die bedrijven moeten betalen over hun toekomstige investeringen. Een belastingvakantie voor winsten behaald in het verleden is erg prettig...maar geen enkel belastingbeleid, hoe krachtig ook, kan zorgen voor meer investeringen in het verleden.
En een derde probleem is dat in 2004 ook al een belastingvakantie is geprobeerd, maar dat bedrijven daarna vooral dividend gingen uitkeren aan aandeelhouders in plaats van nieuwe investeringen te doen.
Dat komt deels omdat bedrijven die veel winst hebben opgebouwd in het buitenland en zullen profiteren van een belastingvakantie (denk daarbij aan Apple en Google) dat geld niet nodig hebben om de investeringen te doen die ze willen. Zij kunnen makkelijk terecht op de kapitaalmarkten en kunnen aandelen of obligaties uitgeven als ze extra geld nodig hebben.
De uitgangspunten van Trump strijden om één beperkte pot met geld
De laatste drie uitgangspunten van Trump zijn sowieso erg duur. Hij wil nieuwe banen creëren door het schrappen van belastingen. Hij wil belastingverlaging voor middeninkomens en daarbij ook subsidies voor kinderopvang, erg belangrijk voor zijn dochter Ivanka zei Trump in zijn toespraak...en hij wil dus een belastingvakantie en bedrijven toestaan de komende jaren nauwelijks belasting te laten betalen over hun buitenlandse inkomsten.
Zoals ik hierboven ook al heb opgemerkt, gaat hij vrijwel zeker ook de inkomensbelasting voor rijke mensen verlagen, hoewel hij het daar woensdag niet echt over heeft gehad. Voormalig topadviseur Steve Bannon was een eenzame stem in het Witte Huis die opriep tot hogere belastingen voor de hoogste inkomens, maar hij is weg.
Er is echter een grens aan hoeveel de Republikeinen bereid zijn de staatsschuld te laten oplopen met het belastingplan. Sommige Republikeinen in het Congres dringen er officieel zelfs op aan dat ze de belastinghervormingen kostenneutraal willen doorvoeren. Dat is nodig om de wet permanent te maken zonder een ruime en onwaarschijnlijke meerderheid van 60 stemmen in de Senaat.
Tijdelijke belastingverlagingen of niet?
Als de belastingverlagingen tijdelijk zijn, lopen sommige onderdelen na tien jaar automatisch af. Dat is gebeurd met het belastingplan van oud-president George W. Bush, waardoor de hoogste inkomens vanaf 2013 meer moesten betalen dan ze deden toen de Republikeinen voor het eerst de belastingen verlaagden in 2000.
Maar die kostenneutraliteit betekent dat sommige belastingen ook omhoog moeten, ter compensatie van de belastingenverlagingen die Trump wil. Het grootse plan van voorzitter Paul Ryan van het Huis van Afgevaardigden daarvoor - iets wat een heffing op 'zakelijke activiteiten' wordt genoemd - is al van de baan vanwege de sterke weerstand van detailhandelaren en Republikeinse senatoren.
Het eerste uitgangspunt van Trump zou extra opbrengsten kunnen opleveren: "vereenvoudiging" kan betekenen dat belastingaftrek en -voordelen worden geschrapt. Maar ik schreef eerder deze week al over al het gedoe dat snijden in belastingaftrek zal veroorzaken, waardoor echte ingrijpende vereenvoudiging erg moeilijk wordt.
En zoals Mitt Romney op pijnlijke manier heeft ondervonden wordt er minder geld opgehaald met het schrappen van belastingvoordelen dan je zou denken. Helemaal los van alle onvermijdelijke politieke weerstand tegen het afnemen van voordelen voor speciale belangengroepen en/of miljoenen individuele belastingbetalers.
Zal Trump en ingewikkelde belastinghervorming niet teveel gedoe vinden?
Trump heeft dus vier uitgangspunten voor zijn belastingplan. Maar hij liep vast toen hij lang uitweidde over zijn tweede uitgangspunt (het creëren van banen). Daarbij ging hij tekeer over hoe verschrikkelijk NAFTA is en onderstreepte hij het belang van "dichte grenzen" en het winnen van de concurrentiestrijd met andere landen.
Trump heeft geen sterk track record als belastinghervormer. In zijn toespraak van woensdag prees hij de belastinghervormingswet uit 1986, maar hij heeft decennia lang grote afkeer vertoond van die wet. In zijn boek "The Art of the Deal" klaagde hij volop over hoe de destijds nieuwe wet de investeringen in vastgoed kapot zou maken. Nadat hij bijna failliet ging, getuigde hij voor het Congres over de wenselijkheid om delen van die wet ongedaan te maken.
Trump zei tijdens zijn speech dat hij hoopt dat het Congres hem niet in de steek laat wat betreft belastingen. Daarmee verwees hij impliciet naar hoe het misging rond de hervorming van het gezondheidsstelsel in zijn strijd tegen Obamacare. Maar belastinghervorming is een gecompliceerd politiek probleem, waarbij presidentieel leiderschap kan helpen om de onvermijdelijke weerstand te overwinnen van verschillende belangengroepen tegen losse onderdelen van de plannen.
En als Trump weinig geeft om de details - en alleen maar wil praten over handel of immigratie of hoe oneerlijk de media zijn - dan gaat het met de belastinghervorming dezelfde kant op als hoe het ging met het intrekken van Obamacare: erbarmelijk.
