Klein wonen, voordelig leven en geen gas-, elektriciteits- en waterrekeningen op de deurmat. Het kan als je leeft in een tiny house en je eigen stroom opwekt met zonnepanelen en je water opvangt, zuivert en hergebruikt.

Een tiny house is een kleine, volwaardige, vrijstaande woning van maximaal 50 vierkante meter. Het is een nieuwe woonvorm met een duidelijke filosofie. Tiny house-bewoners willen doorgaans het milieu zo min mogelijk belasten. Dat is althans de visie van promotieclub Tiny House Nederland.

De kleine huizen zijn flexibel, ze staan op een (tijdelijke) fundering, maar vaak ook op wielen. De huizen kunnen doorgaans op een aanhangwagen worden geplaatst om ze te herplaatsen als dat nodig is. Door een huis ook nog zelfvoorzienend te maken is de flexibiliteit natuurlijk helemaal optimaal. Een off-grid huisje heeft geen elektra-, gas- of wateraansluiting nodig.

Eerder schreef Business Insider over de kosten van het bouwen van een tiny house. In dit artikel gaan we specifiek in op wat je bespaart als kiest voor een off-grid variant. En hoeveel vermogen je daarmee kunt opbouwen.

Wat bespaar je met een zelfvoorzienend tiny house?

Een tiny house is maximaal 50 vierkante meter groot volgens de definitie van Tiny House Nederland. Maar het kan nog kleiner: de kleinste tiny houses zijn ongeveer 15 vierkante meter groot.

Laten we ervan uitgaan dat je in je eentje in een tiny house woont. Deze kleine huizen zijn weliswaar vrijstaand maar doorgaans erg goed geïsoleerd om ze zo zuinig mogelijk te maken. Bij ‘gewone’ huizen zijn flats het zuinigst.

Volgens budgetinstituut Nibud heb je als flatbewoner gemiddeld 1000 kubieke meter gas nodig per jaar en dat kost je circa 87 euro per maand. Een eenpersoonshuishouden gebruikt ongeveer 1.925 kWh stroom en dat komt neer op 36 euro per maand. Die maandbedragen liggen aardig in lijn met berekeningen via gaslicht.com, een website die energieaanbieders vergelijkt.

Even afronden. In een flat zou je per jaar dus 1.500 euro kwijt zijn aan elektra en gas.

We vergelijken voor het gemak 'tiny' wonen met wonen in een ‘gewone’ flat die wel standaard gas- en elektra-aansluitingen heeft. Zelf je energie opwekken én wonen in een goed geïsoleerd tiny house scheelt je ongeveer 1.500 euro aan kosten per jaar.

Maar om zelf je energie op te wekken zul je uiteraard moeten investeren, onder meer in zonnepanelen en in accu's om stroom tijdelijk te slaan.

Wat heb je nodig voor je energievoorziening?

Wat nu als je 1.925 kWh stroom per jaar zelf wil opwekken en ook energie wil hebben om je tiny house te verwarmen?

Gaan wij uit van een tiny house van 50 vierkante meter met een plat dak van 10 bij 5 meter, dan zou je volgens voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal maximaal 20 zonnepanelen op je dak kwijt kunnen. Je zou dan al 4.000 kWh per jaar kunnen opwekken.

Volgens kenners is het slim verschillende energiesystemen te gebruiken. Bijvoorbeeld zogenaamde PVT-panelen (fotovoltaïsch thermisch) op het dak van je tiny house. Die hebben twee functies. Ze vangen warmte op én leveren elektriciteit.

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal tipt verder een verticale wand op het zuiden te voorzien van zonnepanelen om zo juist bij lage winterzon meer stroomopbrengst te hebben. Bouw je een tiny house een beetje slim, met een goedgeplaatste glazen pui, dan krijg je ook wat passieve warmte van de zon binnen.

Een warmtepomp en accu’s maken volgens Milieu Centraal het verhaal af.  Een goed geplaatste en geïnstalleerde warmtepomp werkt zeer efficiënt. Je werkt bijvoorbeeld met de buitenlucht en elektriciteit om een warmtepomp te laten draaien. Je kan daar je tiny house behoorlijk goed mee verwarmen, zeker als je hem combineert met een buffervat, een soort boiler van honderden liters.

Wat is de investering voor de energie?

Op een tiny house van 50 vierkante meter zou je volgens Milieu Centraal maximaal 20 zonnepanelen kwijt kunnen. Je zou dan 4.000 kWh per jaar kunnen opwekken. Voor die 20 zonnepanelen, inclusief installatie en na btw-teruggave zou je 6.700 euro kwijt zijn.

Wil je het systeem uitbreiden met verticale zonnepanelen en met accu’s, dan stijgen de kosten uiteraard. Na een rondvraag blijkt dat de totale investering voor een complete energievoorziening voor elektra en warmte kan zomaar richting de 10.000 à 20.000 euro lopen voor een tiny house. Het hangt uiteraard ook af van de grootte van je huis en van het comfort dat je verlangt.

Incidenteel kan het nog wel even koud zijn. Houd er rekening mee dat je met de accu’s maximaal een dag of drie zonder zon kan overbruggen.

Vergelijk je de investering van 10.000 euro tot 20.000 euro met de jaarlijkse besparing voor de energiekosten van een flat (1.500 euro), dan kun je die investering in grofweg 8 tot 15 jaar terugverdienen.

Milieu Centraal heeft overigens wel z'n twijfels over de de efficiëntie van het off-grid idee. Een woordvoerder zegt daarover: “Een netkoppeling blijft belangrijk. Zo’n aansluiting op het elektriciteitsnet is noodzakelijk om de overproductie in de zomer op te kunnen vangen en het gebrek aan productie in de winter te compenseren. Of anders gezegd: het zou zonde zijn om zonder netkoppeling te willen functioneren, omdat je dan ’s zomers veel stroom weggooit als je accu vol is. En het zou onverstandig zijn omdat je ’s winters niet genoeg stroom hebt, omdat je accu’s niet vol raken.”

Ook zelfvoorzienend zijn qua water?

Als je helemaal flexibel wilt zijn, is het ook aantrekkelijk geen wateraansluiting te hebben. Let wel op. Los van het riool wonen en leven kan niet zomaar. Gebruikelijk is dat je als huizenbezitter een rioolaansluiting krijgt. Gemeentes zijn zelfs verplicht voor een aansluiting te zorgen. Je kan de gemeente verzoeken een uitzondering wil maken.

Als je toestemming hebt, mag je zelf water opvangen en zuiveren. Je hebt dan geen aansluiting op het riool nodig. Officieel moet de gemeente daarvoor ontheffing aanvragen bij de provincie (en krijgen), dan mag je dus zelf zuiveren. In de wijk Oosterwold aan de oostkant van Almere komen bijvoorbeeld 15.000 huizen zonder rioolaansluiting.

Stel je krijgt toestemming voor je tiny house om zonder rioolaansluiting en wateraansluiting te wonen. Hoeveel water heb je nodig? In je eentje gebruik je ongeveer 46 kuub water per jaar. Dat komt neer op circa 10 euro per maand, zegt het Nibud.

Willem van der Velde werkt voor Hydrotense, een bedrijf dat waterzuiveringsinstallaties verkoopt, ook voor tiny houses. Hij adviseert met twee waterstromen te werken. Een voor drinkwater en een voor grijs water.

Het eenvoudigst opvangbaar en heel zuiver is regenwater, stelt Van der Velde. Het is makkelijker dan werken met grondwater of oppervlaktewater. "Hemelwater is al gedestilleerd, het is heel schoon. Het gaat pas ‘mis’ als het water de aarde, je dak of je dakgoot raakt. Stof, bladeren, vogelpoep, eventuele bitumineuze dakbedekking zijn niet goed voor je water. Goed opvangen van water op gladde dakpanelen en goten van bijvoorbeeld van pvc is dan handig."

Als je het netjes opvangt, is regenwater heel goed te zuiveren tot drinkwater, keuken- en douchewater. Dat water wil je echt helemaal schoon hebben.

Daarnaast gebruik je water voor wassen en voor de afwas. Dat zogenaamde grijze water is prima herbruikbaar als je het weer als was- of afwaswater gebruikt. Grijs water is water met zeepresten, denk aan water uit een wasmachine, afwasmachine of het fonteintje bij het toilet. Dat water moet je niet willen zuiveren tot drinkwater.

Veel tiny houses hebben een zogenoemd composttoilet. Het wegspoelen van ontlasting met gezuiverd of per jerrycan aangevoerd water past niet erg bij de tiny house-gedachte. Je hebt in veel tiny houses dus geen water nodig om de wc door te spoelen.

Jan-Willem van der Male van de Tiny House Academy heeft de ervaring dat het zuiveren van water voor consumptie prima kan. Hij werkt met filters, sediment, actief kool, een uv-lamp en minerale toevoegingen. Hij vangt regenwater op, het water gaat in een buffervat van 1.000 tot 2.000 liter. “Dit water zelf drinken mag, het water aanbieden aan gasten mag niet. De boiler moet regelmatig boven 60 graden komen tegen legionella.”

Terugverdientijd waterinstallatie

Een waterfiltersysteem voor een eenpersoonshuishouden is volgens Hydrotense voor ongeveer 600 euro te leveren. Een goede opslagtank voor droge periodes is nog van belang en een pomp. Voor een hele installatie kom je dan op 1.500 euro tot 2.000 euro, schat Van der Velde.

Het dan nog zaak jaarlijks het filter te vervangen. Ook de UVC-lamp moet periodiek vernieuwd. Die UVC-lamp doodt met een ultraviolette straal bacteriën, virussen, gisten, schimmel of algen. De kosten om het systeem goed te houden zijn ongeveer 150 euro per jaar, schat Willem van der Velde van Hydrotense.

Met de huidige waterprijzen zou je zeggen dat je de investering van een eigen waterinstallatie niet terugverdient. Echte tiny house-aanhangers zullen tegenwerpen dat helemaal zelfvoorzienend zijn betekent dat je ontzettend flexibel bent. Met eigen water kan je overal staan en leven, drinken, wassen, douchen. Zonder riool en zonder wateraansluiting.

Jan-Willem van der Male van de Tiny House Academy voegt toe: “Je kan zelfvoorzienend zijn met energie en water ook zien als een investering in de natuur. Daar kun je geen economisch model op loslaten, tenzij je alle grondstoffen meeneemt in je verhaal.”

Wat als je de besparing uit een tiny house belegt?

Hoewel dit wellicht tegen de tiny house-gedachte ingaat, kijken we tot slot toch even naar de optie om de jaarlijkse kostenbesparing uit een tiny house te beleggen om extra vermogen voor later op te bouwen. Bijvoorbeeld voor aanvullend pensioen.

Stel we zetten alle extra investeringen om off-grid te wonen in je tiny house op 25.000 euro. Op het moment dat jouw tiny house op een vaste plek staat, kun je in principe een hypotheek nemen voor de bouwkosten. Voor een 'mobiel' tiny house is dat doorgaans niet mogelijk.

Laten we er even van uitgaan dat je de investering van de off-grid voorzieningen kunt financieren met een annuïteitenhypotheek. Je leent 25.000 euro en zet de rente voor dertig jaar vast tegen 2,8 procent (met NHG-garantie). Dan betaal je momenteel 90 euro per maand netto en dat bedrag loopt op tot 103 euro netto na 15 jaar, volgens de site berekenhet.nl.

Je bent aan hypotheeklasten dus al gauw rond de 1.100 euro per jaar kwijt. Zet je dat af tegen de verwachte jaarlijkse besparing van 1.500 euro op stroom en gas en 120 euro op water, dan houd je per saldo nog ongeveer 400 euro per jaar over om opzij te zetten voor later. Dat zet niet echt zoden aan de dijk.

Anders wordt het als je 25.000 euro spaargeld hebt om te investeren in de off-grid voorzieningen van je tiny house. Sparen levert momenteel vrijwel niets op, dus je kunt de jaarlijkse besparing van ongeveer 1.600 euro op de vaste lasten met een beetje goede wil zien als pure winst. Maar wat kun je daarmee als belegger?

Eerder maakte Business Insider een overzicht van wat je maandelijks moet inleggen om miljonair te worden, uitgaande van verschillende jaarlijkse rendementen. Dat ziet er zo uit.

Te zien is dat als je dertig jaar lang geld inlegt, je bij een jaarlijks rendement van 5 procent (rekening houdend met de vermogensbelasting) liefst 1.484 euro per maand moet inleggen.

Met 1.600 euro per jaar uit de off-grid besparing voor je tiny house kom je er dus niet als je miljonairsambities hebt. Dan zul je meer opzij moeten zetten.

Op basis van 5 procent rendement levert een inleg van 1.600 euro per jaar na dertig jaar netto iets meer dan 1 ton op. Daar kun je dan wel weer een tweede tiny house van bekostigen.

Lees meer over wonen: