Nederlandse startups haalden in het eerste kwartaal van dit jaar 420 miljoen euro op bij investeerders. Dat is nagenoeg een kwart minder dan de 600 miljoen euro die ze in het laatste kwartaal van 2022 ophaalden. Het is zelfs bijna de helft minder dan ze in het eerste kwartaal van 2022 binnenharkten.

Dat blijkt uit onderzoek van een trits aan organisaties, waaronder databank Dealroom, startup-onderzoekers Golden Egg Check en startup-organisatie Techleap.

Aantal investeringsdeals voor startups stijgt

Opvallend is dat het totaal aantal investeringen in Nederlandse startups wel is toegenomen. Was er in het vierde kwartaal van 2022 nog sprake van 88 deals, in het eerste kwartaal van dit jaar nam dit toe naar 107 investeringen. Wel lag het aantal investeringen lager dan in het eerste kwartaal van 2022, toen er nog 123 zakelijke deals werden beklonken.

De grootste investering, van 61 miljoen euro, vloeide afgelopen kwartaal toe aan platform voor grafisch ontwerpers Creative Fabrica uit Amsterdam. Duurzaam smartphonemerk Fairphone haalde 49 miljoen euro op en het Eindhovense fotonicabedrijf Effect Photonics haalde 40 miljoen euro op bij geldschieters.

Het grootste deel van de investeringen - zo'n drie op de tien stuks - ging naar bedrijven die door middel van technologie bijdragen aan het oplossen van klimaatverandering. "Er zijn veel meer fondsen bijgekomen die in klimaattechnologie investeren", verklaart de bij het onderzoek betrokken analist Thomas Mensink van Golden Egg Check.

De markt voor klimaattechnologie is volgens Mensink minder cyclisch dan bijvoorbeeld die van fintech, oftewel financiële technologie, waar het laatste halfjaar geregeld ontslagen vielen. "Het klimaat blijft voorlopig nog wel een uitdaging. Investeerders beleggen in dit soort bedrijven dan ook voor de lange termijn, vaak voor minstens tien jaar. Een klein dalletje of piekje in de markt maakt dan minder uit."

Bedrijven in de klimaattechnologie hebben de wind mee, denkt ook managing director Maurice van Tilburg van Techleap, die bij het onderzoek betrokken was. Hij wijst erop dat duurzame energie als investeringscategorie interessanter wordt door de hoge prijzen van fossiele energie.

“Ook moeten investeringsmaatschappijen rekening houden met hun achterban, de geldschieters. Soms zijn dat bijvoorbeeld pensioenfondsen of overheidsfondsen, die zichzelf duurzaamheidsdoelen hebben opgelegd. Ook zijn er investeerders die er vanwege pr-redenen om vragen, omdat de hele maatschappij het klimaat belangrijker is gaan vinden.”

Minder groeigeld voor latere groeifase van startups

Er werd verder vooral veel in de vroege fase van startups geïnvesteerd, zo blijkt. Investeerders staken met name bedragen van tussen 1- en 4 miljoen euro in startups. Investeringen van meer dan 15 miljoen euro in startups in een latere groeifase vonden minder plaats.

"In die latere fase zitten ondernemers dichter bij een exit [het verkopen van hun aandelen tegen een winst, red.]", zegt Mensink van Golden Egg Check. "Je kan dan naar de beurs gaan of je bedrijf laten overnemen. Het probleem is dat markten volatiel zijn geworden en grote bedrijven er minder om staan te springen om startups over te nemen. Investeerders zien dat een mogelijk verkoopmoment verder weg is en houden dus sneller hand op de knip."

Ook de gestegen rentes werken startups tegen, denkt de analist, die erop wijst dat investeringen in startups risicovol zijn. "Doordat de rentes in veilige beleggingscategorieën zijn gestegen, wordt het voor investeerders interessanter om daarin te beleggen. Voor nieuwe fondsen wordt het moeilijker om geld op te halen bij institutionele partijen of bij kleine particuliere investeerders. Die zullen hun geld nu sneller op zak houden."

Daarnaast spelen grondstoftekorten techbedrijven parten, denkt Van Tilburg van Techleap, die bij het onderzoek betrokken was. “Al met al staan meerdere stoplichten in de economie op rood, waardoor investeerders voorzichtiger zijn. Daardoor verandert de markt. Lange tijd konden startups vrij eenvoudig een investeerder vinden. Als geldschieter moest je snel handelen, om niet de boot te missen. Nu zullen investeerders rustiger naar de zaken kijken.”

Doordat er minder geld beschikbaar is, ontstaat volgens Mensink ook een psychologisch effect onder investeerders. "Als niemand het doet, wil jij niet de enige zijn die grote investeringen doet tegen pittige waarderingen [relatief veel geld betalen voor weinig aandelen in een startup, red.]. De kans is groot dat je erop wordt afgerekend als het niet goed gaat. Je wil niet bekend komen te staan als het kneusje van de klas."

Wereldwijd minder groeikapitaal

Nederlandse startups halen al sinds afgelopen jaar minder geld op bij investeerders. In 2021 wisten ze nog een recordbedrag van 5,3 miljard euro bij geldschieters klaar te spelen, terwijl startups afgelopen jaar nog 'maar' 2,6 miljard euro ophaalden.

Wel was dat nog altijd het hoogste bedrag tot dusver. Ter vergelijking: in 2017 en 2018 haalden Nederlandse groeibedrijven minder dan 1 miljard euro op bij investeerders.

De Nederlandse cijfers sluiten aan bij een mondiale trend. Wereldwijd staken durfinvesteerders afgelopen jaar liefst 35 procent minder kapitaal in startups, meldde technologiewebsite TechCrunch begin januari. Het omvallen van de iconische Silicon Valley Bank in Californië van afgelopen maand had vermoedelijk ook geen goede invloed op het sentiment in de branche.

Liefst driekwart van de Nederlandse investeerders maakt zich zorgen over de economische vooruitzichten, bleek afgelopen maand uit onderzoek van Business Insider onder achttien investeringsmaatschappijen. Opvallend genoeg, blijken Nederlandse durfinvesteerders dit jaar wel voornemens evenveel investeringen te doen als in 2022, of zelfs meer deelnemingen in startups te doen.

Dat zou zo eens waarheid kunnen worden, denkt Mensink. "Het zou kunnen dat bedrijven ermee akkoord gaan om tegen lagere waarderingen geld op te halen, omdat ze bijvoorbeeld anders omvallen. Als dat gebeurt, zullen investeerders weer kansen in de markt zien."

Of startups zich zorgen moeten maken voor de rest van het jaar, nu de financieringskraan verder lijkt op te drogen? Techleap-managing director Van Tilburg denkt van niet. “De afgelopen jaren is er bovengemiddeld veel geld geïnvesteerd in startups, met name in de hoek van de software. Voor deze startups is er nu sprake van een normalisering van het investeringsveld. Startups zullen meer moeten kijken naar hun liquiditeit en hier en daar zullen er bedrijven omvallen."

"Volgens mij is er al met al nog altijd genoeg kapitaal beschikbaar. Wel komen er economisch interessante vragen op ons af. Hoe verduurzamen we onze economie? We lopen ecologisch tegen de grenzen van de groei aan. Juist dit deel van de industrie, de startupbranche, kan daar mogelijk een antwoord op bieden.”

LEES OOK: Startups voor CO2-technologie haalden in 2022 een recordbedrag op van $4,2 miljard: durfinvesteerders zien groeimarkt