Velen van ons leven in de veronderstelling dat oude mensen eenzaam zijn. Hun partner is wellicht al overleden, ze wonen alleen en gezien hun leeftijd zijn ze soms minder goed in staat om op pad te gaan.

Allereerst een belangrijk verschil: je verkeert in een sociaal isolement als je duidelijk weinig contacten hebt om potentieel mee af te spreken. Eenzaamheid draait om subjectieve gevoelens: in theorie kunnen mensen die niet in een isolement zitten, zich bijvoorbeeld wel eenzaam voelen.

Onderzoek wijst uit hoe eenzaamheid ongezond is voor iedereen. Een Amerikaanse studie onderzocht hoe gevoelens van eenzaamheid de niveaus van stresshormonen omhoog stuwen en risico’s meebrengen voor hart- en vaatziektes, diabetes en dementie. Een ander onderzoek wees uit dat sommige eenzame mensen zelfs 50 procent meer kans hadden om vroeg dood te gaan.

In Nederland gaat het om een aanzienlijke groep. Van de 2,9 miljoen 65-plussers voelen circa 900.000 zich eenzaam. Onder de 4,1 miljoen 55-plussers gaat het om circa 1 miljoen mensen, meldt het Ouderenfonds op zijn website.

Oudere mensen hebben al een hoger risico op gezondheidsproblemen, dus als daar ook nog eens eenzaamheid bijkomt…

Risico eenzaamheid

Maar in werkelijkheid, zo ontdekte hoogleraar psychologie Julianne Holt-Lunstad, pieken de risico's van eenzaamheid vaak eerder: onder tieners en jong-volwassenen. 65-minners die alleen wonen, hadden vaker last van hun eenzaamheid dan ouderen.

Holt-Lunsad werkt aan de Brigham Young University in de Amerikaanse staat Utah, waar ze met haar collega's 70 onderzoeken inventariseerde en ontdekte dat aan eenzaamheid gerelateerde ziektes vaker voorkwamen onder 65-minners dan 65-plussers.

De verklaring voor deze 'onzichtbare' eenzaamheid onder 65-minners is wellicht dat het fenomeen nauwelijks onderzocht wordt. Holt-Lunstad schrijft (pdf): "Slechts 24 procent van de studies ondervroeg mensen met een gemiddelde leeftijd van 59 jaar of jonger en slechts 9 procent bevatte respondenten die jonger dan 50 waren op het moment van het onderzoek. "Oudere volwassenen zouden niet de enige focus moeten zijn van dit soort onderzoeken", aldus de hoogleraar tegen The New York Times. "We moeten dit bekijken voor alle leeftijden."

Dat heeft ook alles te maken met mensen die zich niet per se eenzaam voelen, maar wel in een isolement leven. Voor sommigen is dat precies zoals ze het graag zien - maar niet altijd. "We mogen de risico's van een sociaal isolement niet bagatelliseren - ook niet als mensen zich niet eenzaam zeggen te voelen."

Veel mensen die zich eenzaam voelen, zijn overigens getrouwd en leven dus doorgaans samen met anderen. "Holt-Lunstad: "Niet alle huwelijken zijn gelukkig. We moeten ook kijken naar de kwaliteit van relaties, niet alleen het feit dat ze bestaan of de kwantiteit."

Ook in Nederland is er weinig onderzoek naar eenzaamheidsgevoelens bij jongeren, maar hetzelfde verhaal lijkt hier te gelden. 1 op de 3 voelt zich eenzaam, meldde EénVandaag circa een jaar geleden.