Oekraïne heeft eindelijk alle M1A1 Abrams-tanks ontvangen die de VS had beloofd. Met een moeizaam verlopend tegenoffensief en een koude winter op komst zal Kyiv echter moeten uitvogelen hoe de tanks op korte termijn kunnen worden ingezet.

Dat betekent onder meer dat het Oekraïense leger rekening moet houden met de actuele situatie op het slagveld, waarbij er nauwelijks directe gevechten zijn tussen tanks van beide partijen. Bovendien bemoeilijken Russische mijnenvelden de opmars van zware pantservoertuigen zoals tanks.

“De Abrams zijn hele nuttige en geweldige tanks”, zegt voormalig de voormalige Amerikaanse kolonel Mark Cancian, tegenwoordig adviseur bij het Center for Strategic and International Studies. “Maar de impact zal beperkt zijn en vooral afhangen van de tactiek.”

De eerste Abrams-tanks kwamen eind september aan en gaven onmiddellijk een enorme impuls aan het tegenoffensief van Kyiv. Inmiddels zijn alle 31 Abrams geleverd die de regering van president Joe Biden eerder dit jaar had beloofd. 

De M1A1-Abrams bouwden een geduchte reputatie op als snelle en wendbare vernietigingsmachines in de Golfoorlog begin jaren 1990. Hoewel het Amerikaanse leger tegenwoordig de M1A2 gebruikt, betekent dat niet dat de A1's ouderwets zijn.

"Ze hebben nog steeds een enorme staat van dienst bij het verslaan van pantservoertuigen uit het Sovjet-tijdperk. De AI-tanks beschikken over veel nuttige eigenschappen, zoals grote mobiliteit, goede bescherming en zicht in het donker, nauwkeurige vuurkracht en een groot bereik", zegt beleidsmedewerker Olivia Yanchik van de denktank Atlantic Council tegen Insider. 

Toch is het niet waarschijnlijk dat er op korte termijn veel directe confrontaties komen met Russische tanks. Directe gevechten tussen tanks, waar de Abrams bij uitstek geschikt voor is, zijn er tot nu toe nog nauwelijks in Oekraïne.

Russische mijnenvelden houden Oekraïense pantservoertuigen op afstand, terwijl artillerie en antitankraketten tanks bedreigen die wel weten op te rukken. Hoewel het niet valt uit sluiten dat er directe tankduels gaan plaatsvinden, verloopt de oorlog momenteel niet op een manier die het Oekraïense leger in staat stelt de kracht van de Abrams-tanks ten volle te benutten.

Foto: ANTTI AIMO-KOIVISTO/Lehtikuva/AFP via Getty Images

Toen Oekraïne in juni zijn langverwachte tegenoffensief begon, stuitten de troepen al snel op de versterkte Russische verdedigingslinies in het zuiden en oosten van het land. Daarbij gaat het onder meer om zones met landmijnen, antitankgrachten en drakentanden.

Door al die obstakels werden Oekraïense troepen soms gedwongen hun westerse pantservoertuigen achter te laten en te voet verder te gaan. En toen Oekraïense troepen bij het begin van het tegenoffensief de mijnenvelden probeerde op te ruimen, werden ze geconfronteerd met Russische Ka-52-aanvalshelikopters en artillerie die enorme schade veroorzaakten. 

Sindsdien heeft Oekraïne enige vooruitgang geboekt met doorbraken van de Russische verdedigingslinies in het zuiden bij Zaporizja. Die successen kwamen vooral tot stand door aanvallen waarbij de infanterie voorop ging en de weg vrijmaakte voor tanks en artillerie. 

Op filmpjes is te zien hoe Oekraïense tanks Russische doelen aanvallen om de infanterie te ondersteunen en voetsoldaten bijstaan die zich een weg tussen de landmijnen door proberen te banen. Naast mijnen moeten de tanks ook rekening houden met bedreigingen van drones, antitankraketten en artillerie. 

Met de komst van de Abrams-tanks verandert er op korte termijn niet veel aan die situatie. "Door de dichtheid van de mijnenvelden bij de Russische verdedigingslinies kunnen tanks als de M1A1 Abrams en andere moderne westerse pantservoertuigen nauwelijks een prominente rol spelen bij offensieve operaties", legt Yanchik uit. "Maar als Oekraïne erin slaagt door de eerste verdedigingslinie heen te breken, kunnen de tanks van groot belang zijn om op te rukken naar minder zwaar versterkte gebieden." 

En daar zullen de Abrams op hun best zijn. "Als de infanterie een doorbraak weet te forceren", zegt Cancian tegen Insider "dan kunnen ze misschien genoeg gaten in de Russische verdedigingslinie slaan zodat de tanks er doorheen kunnen en al hun mogelijkheden kunnen benutten." 

Het andere probleem is dat Oekraïne slechts 31 Abrams heeft. Dat is slechts een klein deel van de gehele tankmacht. Die bestaat verder uit andere westerse tanks, zoals door het Verenigd Koninkrijk en Duitsland geleverde Challenger- en Leopard-tanks. Het grootste gedeelte van de Oekraïense tanks stamt echter uit het Sovjettijdperk.

Foto: JONATHAN NACKSTRAND/AFP via Getty Images

De inzet van de Abrams-tanks vraagt om veel logistieke ondersteuning, zoals het intensieve onderhoud van de motoren, de beschikbaarheid van reserveonderdelen en grote hoeveelheden brandstof. 

Als Oekraïne zijn offensief tijdens de winter vol weet te houden, valt wel te verwachten dat de Abrams volop gebruikt worden om verlichting te brengen voor andere tankeenheden die al vanaf de zomer aan het vechten zijn.

De Abrams-tanks zullen weinig moeite hebben met het typisch Oost-Europese modderseizoen, aangezien ze juist voor dergelijke omstandigheden zijn ontworpen.

In drogere gebieden, zoals in het zuiden van Oekraïne waar pogingen zullen worden gedaan om door de Russische linies heen te breken, krijgen de Abrams misschien helemaal niet te maken met modder en moet het terrein geen groot obstakel vormen.