De rampvlucht MH17 is neergeschoten met een Russische Buk-raket van oudere makelij. Maar waarvandaan precies en door wie? Daarop geeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid geen helder antwoord.

Het toestel van Malaysia Airlines dat boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten, is niet door een ander toestel neergeschoten, benadrukte voorzitter Tjibbe Joustra van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dinsdag.

Ook is uitgesloten dat het toestel door een bom, een “meteoor” of technisch mankement is neergestort. De Russische autoriteiten schermden er sinds de ramp met vlucht MH17 mee dat dit de oorzaken van de ramp zouden kunnen zijn. De OVV weerspreekt dat nu.

MH17 neergeschote door Buk-raket

Het toestel van vlucht MH17 is op 17 juli vorig jaar neergeschoten door een Buk-raket, concludeert de OVV in haar langverwachte onderzoeksrapport naar de oorzaak van de ramp.

“De raket raakte de linkerkant van de cockpit”, zei voorzitter Tjibbe Joustra, in een toelichting op het rapport. Daardoor brak de cockpit af van de romp.

Dit scenario werd al eerder naar voren gebracht. Het Openbaar Ministerie (OM) dat onderzoek doet naar de daders en verantwoordelijken voor het neerschieten van het toestel van Malaysia Airlines, meldde eerder dit ook als het meest waarschijnlijke scenario te zien. Het onderzoek van het OM is nog lang niet afgerond.

Vlucht MH17 van Malaysia Airlines werd in Oost-Oekraïne neergehaald. Daarbij kwamen alle 298 mensen aan boord om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Het toestel was onderweg van Schiphol naar Kuala Lumpur.

Volgens Joustra is de raket afgevuurd vanuit een gebied van 320 vierkante kilometer in Oost-Oekraïne. Hij gaf geen preciezere specificatie van de afvuurplek of degenen die verantwoordelijk zijn.

Strafrechtelijk onderzoek wordt zware kluif

Premier Mark Rutte voorspelde dinsdag in een reactie dat het lopende strafrechtelijke onderzoek nog taai en complex zal blijven en dat het tijd en opnieuw geduld zal vragen. "Met het OVV-rapport weten we nu wat er is gebeurd. Het leveren van juridisch wettig bewijs over wie de verantwoordelijke daders zijn, dat is echt een ander speelveld.''

Hij wilde niet speculeren over de daders. Van Nederland is als leider van het internationaal onderzoek
"extra zelfbeheersing'' nodig, ook al snapt de premier dat sommigen in de verleiding zijn om nu conclusies te trekken. Rutte zei dat hij die emotie herkent.

De premier riep Rusland op het rapport te respecteren en volledige medewerking te verlenen aan het strafrechtelijk onderzoek.

MH17 neergeschoten met met Buk-raket uit sovjettijd.

De Buk-raket waarmee vlucht MH17 boven Oekraïne is neergeschoten, is uit een oude serie. Het gaat om de 9M38-serie, die in de Sovjettijd werd geproduceerd, blijkt uit het onderzoek van de OVV.

Buk-maker Almaz-Antej noemde dinsdag ook de 9M38 tijdens een persconferentie over eigen onderzoek. De raket droeg volgens de OVV een kop van het type 9N314M. Alle andere scenario's zijn uitgesloten.

Volgens Almaz-Antej is de raket voor het laatst in 1986 door de Sovjet-Unie geproduceerd. Het Russische leger zegt in 2011 de laatste raketten van dat type te hebben ontmanteld. Onduidelijk is of Oekraïne nog beschikking heeft over de raketten, die een uiterste levensduur van 25 jaar hebben.

Luchtruim Oekraïne had gesloten moeten worden

Er was voldoende aanleiding om het luchtruim boven het oosten van Oekraïne uit voorzorg te sluiten, "maar Oekraïne heeft dit niet gedaan", aldus Joustra. Volgens hem vlogen op 17 juli, de dag van de ramp met vlucht MH17, 160 toestellen over het oosten van Oekraïne. In de dagen voor de ramp vlogen 61 maatschappijen uit 32 landen door het gebied, waaronder KLM.

Joustra wees erop dat in de maanden voor de ramp zeker zestien Oekraïense militaire vliegtuigen en helikopters door rebellen uit de lucht waren geschoten. "De Oekraïense autoriteiten wisten dat, maar sloten het luchtruim niet'', zei Joustra. Twee keer werd een toestel op grotere hoogte neergeschoten met een krachtig wapen. Kiev zag desondanks niet genoeg aanleiding om het luchtruim te sluiten.

Joustra: "Niet alleen de staat Oekraïne, ook luchtvaartmaatschappijen, andere landen en internationale organisaties hebben de risico's niet adequaat ingeschat. Niemand dacht aan een bedreiging voor civiele vliegtuigen.''

Gebrekkige informatie over passagiers rampvlucht

Daarnaast is het verstrekken van informatie over de passagiers aan boord van ramptoestel MH17 niet goed verlopen. Volgens de OVV werkten betrokken partijen langs elkaar heen. "De Nederlandse crisisorganisatie heeft niet goed gefunctioneerd en bij de betrokken overheidsorganisaties ontbrak het aan regie.''

De raad adviseert in de toekomst de nationaliteiten van de inzittenden op te nemen op de passagierslijst. Op die manier kan het proces van het informeren van nabestaanden na een crash beter verlopen. Ook moet de Nederlandse overheid zorgen voor een betere regie bij rampen in het buitenland met veel Nederlandse slachtoffers.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl