De Amerikaanse econoom Richard Thaler, de winnaar van de Nobelprijs voor de Economie 2017, riep vorig jaar op tot een tweede Brits referendum over het verlaten van de Europese Unie, omdat de kiezers volgens hem niet goed genoeg waren geïnformeerd over de consequenties van Brexit.
Thaler schreef in een artikel in de Financial Times dat de Britse kiezers “een keuze voorgeschoteld kregen die onmogelijk goed te overzien was” en suggereerde dat ze de kans zouden moeten krijgen hun mening over Brexit bij te stellen, “als de feiten veranderen.”
Volgens Thaler zou dat zowel via een stemming in het parlement als via een twee referendum kunnen. In het kort zou dat erop neerkomen dat Brexit niet meteen Brexit betekent.
Thaler stelde in zijn stuk dat “een niet-bindend referendum dat met slechts vier procentpunten verschil is gewonnen niet behandeld moet worden als een mandaat om gehaast Artikel 50 in werking te stellen.” Hij schreef zijn stuk zes maanden voordat de Britse premier Theresa May het uittredingsproces formeel in gang zette, in maart 2017.
“De stemming was meer een peiling over een breed aantal onderwerpen die leven bij kiezers, dan een afgewogen oordeel over de kosten en baten van het lidmaatschap van de interne markt.”
Thaler legde in zijn analyse over het Brexit-referendum een verband met het onderzoek dat hij heeft gedaan naar "keuze-architectuur." Dat komt in dit geval neer op het raamwerk waarbinnen de Britten hun keuze moesten maken om in de EU te blijven of te vertrekken. In de praktijk was de keuze volgens hem te gecompliceerd om in een simpele binaire vraag te worden voorgelegd.
Thaler merkte verder op dat Artikel 50 van het Europese Verdrag (over de uittreding van een EU-lidstaat) is geschreven met de bedoeling dat het nooit gebruikt zou worden. Daarom is het ook ongelooflijk kort en behoorlijk vaag.
"In plaats van de voorwaarden op een rij zetten waaronder een land kan vertrekken, wordt alleen een proces voorgeschreven", schreef de Nobelprijswinnaar vorig jaar.
Die vaagheid gaf de voorstanders van Brexit de mogelijkheid allerlei beloften te doen, zonder te weten of die wel of niet mogelijk waren. "De regels zo vaag maken heeft onbedoelde gevolgen gehad. Zo konden voorstanders van Brexit kiezers de onrealistische hoop voorschotelen dat Groot-Brittannië een soortgelijk associatieverdrag zou kunnen sluiten als Noorwegen, met wat aanpassingen aan de regels voor het vrij verkeer van personen", stelde Thaler.
Lees hier zijn hele artikel in de Financial Times van 17 augustus 2016 (betaalmuur).
Winnaar Nobelprijs Economie
Thaler won de Nobelprijs voor de Economie vanwege zijn bijdrage aan de gedragseconomie. Volgens het Nobelcomité heeft hij "realistische psychologische aannames ingebouwd in analyses van economische beslissingen."
"Door het onderzoeken van de consequenties van beperkte rationaliteit, sociale voorkeuren en het gebrek aan zelfcontrole heeft hij laten zien hoe deze menselijke trekjes systematisch individuele beslissingen beïnvloeden en ook de hele markt", schrijft het Nobelcomité.
Thaler is de laatste jaren vooral bekend geworden vanwege zijn boek: "Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness", dat hij samen met hoogleraar Cass R. Sunstein van Harvard schreef.
Ook speelde hij een rolletje in de film "The Big Short"samen met popster Selena Gomez waarin hij het concept van "hot hand fallacy" uitlegde, een belangrijke gedragsfactor achter de Amerikaanse hypotheekcrisis in 2007:
