• Op 3 november hebben Amerikanen nog geen nieuwe president gekozen, maar alleen kiesmannen aangewezen.
  • Een meerderheid van de in totaal 538 kiesmannen in het Electoral College zal maadag 14 december in bijeenkomsten per staat officieel Joe Biden verkiezen tot president.
  • Het kiescollege is nog een overblijfsel uit de tijd van de ‘Founding Fathers’, die het volk niet helemaal vertrouwden bij het aanwijzen van een president.

Het Kiescollege van de Verenigde Staten – het Electoral College – kiest Joe Biden deze maandag 14 december officieel tot president. In de VS wordt de president namelijk niet direct gekozen, maar gebeurt dat via een veel bekritiseerd getrapt systeem van kiesmannen.

De vele pogingen van Donald Trump om de verkiezingsuitslag juridisch aan te vechten zijn mislukt. Nadat het kiescollege de stemmen van de op 3 november verkozen kiesmannen heeft goedgekeurd is er geen wettelijke mogelijkheid meer dat Trump president blijft.

Maar hoe werkt dat Electoral College?

Tijdens de presidentsverkiezingen wordt eigenlijk geen president gekozen, maar worden 538 kiesmannen aangewezen (dat kunnen overigens ook vrouwen zijn). Dat is nog een overblijfsel uit de beginjaren van de Amerikaanse democratie toen de Founding Fathers het gewone volk niet helemaal vertrouwden. Via getrapte verkiezingen kon gekozen worden voor lokale vertegenwoordigers die vervolgens een verantwoorde keuze zouden maken voor een president.

Inmiddels zijn de kiesmannen veelal niet meer vrij hun eigen stem te bepalen, maar moeten ze in de meeste staten stemmen op de winnaar van volgens het winner-takes-all-principe. Elke staat levert twee kiesmannen plus één per congresdistrict. Daardoor leveren de kleinste staten drie kiesmannen en de grootste (Californië) 55.

Meeste stemmen levert niet altijd het presidentschap op

Door dit systeem leggen kleine staten relatief veel gewicht in de schaal. Zo kan het gebeuren dat een kandidaat die landelijk de meeste stemmen haalt toch geen president wordt.

Dat was in 2000 het geval toen Al Gore net iets meer stemmen haalde dan George W. Bush. En ook vier jaar geleden toen Hillary Clinton de zogeheten popular vote won van Donald Trump. Volgens critici moet het systeem daarom worden afgeschaft.

Bij de afgelopen verkiezingen haalde de Democratische uitdager Joe Biden 306 kiesmannen en zittend president Donald Trump 232 kiesmannen.

In 25 staten zijn de kiesmannen strafbaar als ze voor een andere kandidaat kiezen dan bij de presidentsverkiezingen als winnaar uit de bus kwam. In 25 andere staten zouden ze in theorie ook op de verliezende kandidaat kunnen stemmen, maar dat komt – ondanks dat Donald Trump dat graag zou willen – zelden voor. Kiesmannen zijn vaak trouwe leden van dan wel de Democratische dan wel de Republikeinse partij. Zo is Hillary Clinton ‘kiesman’ (elector in het Engels) in de staat New York.

Maandag meldden Amerikaanse media dat de kiesmannen in de staat Michigan een politie-escorte krijgen als ze hun stem uit gaan brengen op Joe Biden. De protestbeweging 'Stop the Steal' heeft aangekondigd te gaan demonstreren bij het Capitool in de hoofdstad Lansing. Zaterdag gingen tientallen gewapende leden van Stop the Steal naar het huis van staatsminister Jocelyn Benson om haar uit te schelden.

De bijeenkomsten van de kiesmannen vinden per staat plaats en op verschillende tijdstippen, zo is te zien in dit overzicht van CNN. In de nacht van maandag op dinsdag Nederlandse tijd zal de totaaluitslag bekend zijn.

Lees meer over de machtsoverdracht in de VS: