Zo doet de ECB ongewild de Nederlandse koopkracht nog meer pijn

ANALYSE – Energieprijzen zijn hard gestegen door de oorlog in Oekraïne en het kabinet neemt verschillende maatregelen om de pijn te verzachten. De verlaging van de accijns voor benzine en diesel is een kleine pleister voor de pijn aan de pomp.

De stijging van de prijzen van motorbrandstoffen is natuurlijk het gevolg van de flinke prijsstijging op de oliemarkt. Maar als je wat verder kijkt, is er toch iets raars aan de hand. Want terwijl de benzineprijs nieuwe records aantikt, geldt dat (nog) niet voor olieprijzen. Die piekten in 2008 op 140 dollar, terwijl Brent-olie de afgelopen tien dagen grofweg tussen de 110 dollar en 125 dollar noteerde.

Het is verleidelijk om de grote stijging van de benzine- en dieselprijs toe te schrijven aan een hoge accijns of aan het winstbejag van oliebedrijven. Maar de koopkracht wordt vooral uitgehold door de zwakke euro, die onder meer de inkoop van ruwe olie (die in dollars wordt afgerekend) duurder maakt.

In 2008 kreeg je meer dan anderhalve dollar voor een euro. Tegenwoordig is dat nog maar 1,10 dollar per euro.

Hoge prijs voor economische groei

Het rentebesluit van de Europese Centrale Bank van afgelopen donderdag geeft aan dat de ECB een heel andere koers kiest met het rentebeleid dan centrale banken in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

President Christine Lagarde van de ECB en haar medebestuursleden geven er de voorkeur aan met een lage rente de economische groei zoveel mogelijk te stimuleren. Dat is begrijpelijk, maar de keerzijde is dat de inflatie hoog blijft en de koopkracht in Europa wordt uitgehold.

Dat komt omdat de rente in andere delen van de wereld wel stijgt. Daarmee worden de valuta uit deze landen aantrekkelijker in verhouding tot de euro. En dat maakt het importeren van producten duurder voor eurolanden.

Zwakke euro holt koopkracht verder uit

De Amerikaanse centrale bank laat de afgelopen tijd doorschemeren dat de renteverhogingen waar de afgelopen maanden een voorschot op is genomen, er gewoon gaan komen. De eerste stap wordt waarschijnlijk komende woensdag gezet.

Op de beurs schatten handelaren in dat de beleidsrente van de Federal Reserve dit jaar oploopt tot 1,5 tot 2 procent. Momenteel is het officiële rentetarief 0,25 procent.

Het vooruitzicht van een flinke rentestijging in de VS is een belangrijke reden waarom de dollar het afgelopen halfjaar met ruim 7 procent is gestegen ten opzichte van de euro. Overigens speelt ook mee dat de dollar als veilige munt in trek is in onzekere tijden. Dat geldt niet voor het Britse pond, maar ook deze munt wint door een afwijkend rentebeleid ten opzichte van de euro.

De Bank of England lijkt vast van plan om donderdag voor een derde keer binnen enkele maanden de rente te gaan verhogen.

In het verleden ging de aandacht vaak uit naar de voordelen van een zwakke euro voor de Europese exportsector. Door de oplaaiende inflatie en de berekening van het Centraal Planbureau dat de koopkracht in Nederland dit jaar met gemiddeld 2,5 procent daalt, verschuift de focus steeds meer naar de nadelen van een zwakke euro.

De grote verschillen in het internationale rentebeleid wijzen erop dat daar waarschijnlijk niet snel verandering in komt.

Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld.