• Na het succes met het installeren van conservatieve rechters in het Amerikaanse Hooggerechtshof, zijn de Republikeinen nog lang niet klaar met hun hervormingen.
  • De conservatieven zijn bezig met het opzetten van een historisch beraad om de Amerikaanse grondwet te herschrijven. Dat kan verstrekkende geopolitieke gevolgen hebben.
  • Tot nu toe hebben negentien door Republikeinen bestuurde staten zich geschaard achter het organiseren van een constitutionele conventie.
  • Lees ook: VS kan in 2030 zijn vervallen tot een dictatuur, met Trump als wegbereider, waarschuwt Canadese politicoloog

Toen de voormalige Republikeinse senator en presidentskandidaat Rick Santorum eind 2021 zijn collega’s toesprak bij een bijeenkomst van denktank American Legislative Exchange Council (ALEC) in San Diego, onthulde hij een plan om de Verenigde Staten fundamenteel te veranderen. Waarin? Een conservatief land in letter en geest.

Deze transformatie zou werkelijkheid kunnen worden door een historisch besluit van de staten om een constitutionele conventie te houden.

“Als je deze granaat pakt en de pin eruit trekt, dan heb je echte munitie in handen”, zegt Santorum in een geheime opname die is bemachtigd door mediawaakhond Center for Media and Democracy en gedeeld met Insider. “Als alle Republikeinse beleidsmakers in 34 staten ervoor stemmen, dan kunnen we een constitutionele conventie organiseren.”

De spelregels van de democratie herschrijven

De ontmoeting van ALEC in december 2021 is een van de manieren waarop machtige conservatieve groepen gelieerd aan de Republikeinse partij en de ‘Make America Great Again’-beweging (MAGA) van de voormalige president Donald Trump, de grondwet – het fundament van de Amerikaanse republiek – naar hun hand proberen te zetten. En het is een beweging die buiten het zicht van het publiek en het electoraat plaatsvindt.

Interviews met tientallen mensen die betrokken zijn bij het organiseren van de constitutionele conventie, samen met documenten en audio die bemachtigd zijn door Insider, laten een dynamische en goed gefinancierde (deels door cryptovaluta) campagne zien die steeds meer momentum krijgt. En dat baart zorgen.

Want met een conventie kunnen Republikeinse politici de spelregels van de democratie veranderen en ervoor zorgen dat de kiezer minder invloed heeft in belangrijke zaken zoals het bepalen van de winnaar van een presidentsverkiezing. Of de landelijke status van abortus, adoptie, het homohuwelijk of de rechten die immigranten en aanhangers van andere religies dan het christendom genieten in het land, met een pennenstreek omgooien. Of misschien wordt de rol van de president wel beperkt op het gebied van internationaal beleid en oorlog voeren? Dit zou verregaande gevolgen kunnen hebben voor de wereldeconomie, geopolitieke verhoudingen en de stabiliteit van transatlantische verbonden.

Conservatieven zetten zich al decennia in om het Amerikaanse Hooggerechtshof te veroveren. Onder Trump slaagden zij daarin.
Conservatieven zetten zich al decennia in om het Amerikaanse Hooggerechtshof te veroveren. Onder Trump slaagden zij daarin.
Andrew Harnik/AP

De reden waarom deze beweging - de Convention of States - richting een constitutionele conventie voor paniek zorgt, is het feit dat conservatieven al uiterst succesvol zijn in het hervormen van de Amerikaanse samenleving.

De overwinningen in het Hooggerechtshof smaken naar meer

In juni ging het belangrijke Hooggerechtshof-besluit Roe v. Wade na vijftig jaar op de schop. De conservatieve meerderheid van de rechters, waarvan drie door voormalig president Donald Trump werden aangesteld, beëindigde het grondwettelijke recht op abortus. Daarnaast versterkte het Hooggerechtshof de rechten van wapeneigenaren en die van religieuze vrijheid. Ook staken de rechters een stokje voor de klimaataanpak van de huidige en toekomstige presidenten, door de bestrijding van koolstofemissie door de Environmental Protection Agency sterk te begrenzen. Het waren allemaal overwinningen voor de conservatieve krachten in de Amerikaanse samenleving, die het gevolg zijn van decennialange inzet om de loop van de geschiedenis naar rechts te buigen.

Het gepraat over het opzetten van een constitutionele conventie is geen luchtkasteel. Afgelopen weekend kwamen Republikeinse politici uit Amerikaanse staten voor de derde keer bijeen in Denver om meer te weten te komen over het organiseren van een constitutionele conventie, het zogeheten "implementeren van Artikel 5" van de Amerikaanse grondwet.

Rob Natelson, een juridisch expert van denktank Independence Institute die zich specialiseert in het doorgronden van Artikel 5, schat de kans dat Amerika binnen vijf jaar een constitutionele conventie organiseert op 50 procent. Als dit daadwerkelijk doorgang vindt, zo legt hij uit, dan is dat afhankelijk van het succes dat de Republikeinse partij op staatsniveau boekt tijdens de tussentijdse verkiezingen in november.

Binnen de conservatieve beweging is niet iedereen overtuigd dat dit zo'n vaart zal maken. Het kost mogelijk nog jaren om dit doel te verwezenlijken en het vergt het wippen van sterk Democratisch leunende blauwe staten naar het rood van de Republikeinen.

Toch heeft deze conservatieve beweging de afgelopen decennia veel succes geboekt. En vooral in de afgelopen jaren. Bovendien ligt er een duidelijk plan klaar.

Conservatieven willen een historische bijeenkomst afdwingen

Artikel 5 van de Amerikaanse grondwet beschrijft twee manieren om dit fundamentele document aan te passen – iets wat de Amerikaanse samenleving tot in de kern kan veranderen.

De eerste manier is het vinden van een tweederde meerderheid in het Amerikaanse Congres om een amendement op de agenda te krijgen. Driekwart van de staten zouden deze wetsverandering dan moeten ratificeren. Op deze manier zijn alle 27 huidige amendementen aan de grondwet toegevoegd. Het is een pad dat vandaag de dag dat niet bewandeld kan worden in Washington of elders. Daarvoor zijn de politieke partijen teveel verdeeld. Geen enkele Amerikaan jonger dan dertig heeft in hun leven meegemaakt dat de grondwet op deze manier werd aangepast.

De tweede manier om de grondwet aan te passen is het organiseren van een conventie. Nog nooit in de geschiedenis van de Verenigde Staten is het tweederde van de staten, het benodigde aantal, gelukt om dat te doen. De macht om zo'n bijeenkomst te organiseren ligt volledig en uitsluitend bij de besturen van Amerikaanse staten. Zij kunnen amendementen aannemen en ratificeren zonder een handtekening van een gouverneur of de interventie van het Congres in Washington of de president.

Een eerste druk van de Amerikaanse Grondwet, tentoongesteld bij veilinghuis Sotheby's in New York op 17 september 2021.
Een eerste druk van de Amerikaanse Grondwet, tentoongesteld bij veilinghuis Sotheby's in New York op 17 september 2021.
Alexi Rosenfeld/Getty Images

De huidige conservatieve beweging om een conventie af te dwingen, is niet de eerste. Veel staten hebben het in de Amerikaanse geschiedenis al eens geprobeerd, en faalden daarin. De afgelopen tweehonderd jaar werden honderden oproepen gedaan en resoluties opgesteld om de grondwettelijke macht vanuit Washington terug naar de staten te krijgen. Wat dit keer anders is, is dat deze poging geleid wordt door een door het zakenleven gefinancierde ideologische reus als ALEC. Deze denktank heeft nauwe banden met de tabaks- en farmaceutische industrie, de Republikeinse partij en diens donoren.

Als de door ALEC geleide beweging om een conventie uit te roepen succesvol is, dan krijgen conservatieven een vrijbrief om grote veranderingen in de grondwet door te voeren.

Amerika kan fundamenteel veranderen

Wat kan er misgaan, denk je misschien? Deze beweging heeft onder meer als doel om federale wetgeving voor de berscherming van het milieu en landelijke onderwijsstandaarden te schrappen. Sommigen zouden het vrijwel onmogelijk willen maken voor iemand als de door de Republikeinen verguisde Anthony Fauci, de directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases, om tientallen jaren binnen de federale overheid te werken.

Voormalig president Donald Trump, die mogelijk binnenkort aankondigt wederom mee te doen met de presidentsverkiezingen, zou erg gebaat zijn bij een constitutionele conventie. Hij interpreteert de Amerikaanse grondwet in de ruimste zin, die voor hem het meest voordelig zou uitpakken.

Tijdens zijn presidentschap verkende Trump onder meer het schrappen van de burgerschapsclausule in het Veertiende amendement, dat voorschrijft dat iedereen geboren in Amerika ook het Amerikaanse burgerschap krijgt.

Bondgenoten van voormalig president Trump proberen een constitutionele conventie af te dwingen.
Bondgenoten van voormalig president Trump proberen een constitutionele conventie af te dwingen.
Alex Brandon/AP

De missie van de conservatieve beweging om de grondwet te herschrijven - met begrensde ambtstermijnen voor federale ambtenaren en senatoren - is aantrekkelijk voor aanhangers van het Trumpisme die een MAGA-sausje over het land willen gieten.

Veel van de grote aanjagers van de beweging zijn daarom ook huidige of voormalige bondgenoten van de in schande vertrokken 45ste president. Denk hierbij aan juridisch expert John Eastman (die poneerde dat vice-president Mike Pence de verkiezingsuitslag naast zich neer kon leggen op 6 januari 2021), gouverneur van Florida en potentiele presidentskandidaat Ron DeSantis en FOX News-presentatoren Sean Hannity en Mark Levin.

Het organiseren van de constitutionele conventie is volgens Eastman "het meest bijzondere dat ik ooit gedaan heb in mijn lange carrière", zo zegt hij in een video van de Convention of States. "Dit is een proces dat echt werkt." Momenteel wordt de rol van Eastman bij het opjutten van de menigte die het Capitool begin 2021 bestormde onderzocht. Federale agenten namen recentelijk zijn telefoon in beslag.

"Het is een zware klus", zegt Arn Pearson over het organiseren van een constitutionele conventie tegen Insider. Hij is de directeur van corruptiewaakhond Center for Media and Democracy en houdt de Convention of States-beweging nauwlettend in de gaten. "Maar het is zeker niet buiten het bereik van deze mensen. Het is een echte bedreiging [voor onze democratie]."

Gouverneur Ron DeSantis is een prominente Republiekein die getipt wordt als presidentskandidaat. Hij is ook een grote aanhanger van de beweging om de Amerikaanse grondwet aan te passen.
Gouverneur Ron DeSantis is een prominente Republiekein die getipt wordt als presidentskandidaat. Hij is ook een grote aanhanger van de beweging om de Amerikaanse grondwet aan te passen.
Rick Bowmer/AP

Conservatieven zijn van de lange adem

Om hun beleidsdoelen te halen zijn Amerikaanse conservatieven bereid om lang te wachten. Kijk maar naar de decennialange strijd tegen het federale recht op abortus. Een constitutionele conventie organiseren, is niet anders. "Voor de afgelopen vijfentwintig jaar was het de 'pro life-beweging' die het werk deden om deze dag mogelijk te maken", vertelde voormalig senator Santorum bij de ALEC-bijeenkomst eind 2021. "Niemand dacht vijf jaar geleden dat het omverwerpen van Roe v. Wade mogelijk was. Niemand in deze ruimte."

De Republikeinse Partij investeerde de afgelopen decennia in het in handen krijgen van staatsbesturen. Dat deed het met onder andere het goed (door grote bedrijven en miljardairs) gefinancieerde Republican State Leadership Committee. Dat zette miljoenen dollars in om allerhande lokale verkiesbare posities in staten - van openbare aanklagers, rechters tot staatssenatoren - te veroveren.

Deze investeringen betalen zich nu uit in het domineren van lokaal bestuur door Republikeinen. Dit garandeert bovendien dat de partij veel macht heeft bij het uitroepen van een constitutionele conventie.

In een nieuw rapport van waakhond Center for Media and Democracy, dat gedeeld is met Insider, blijkt dat de Republikeinen minstens 27 en tot wel 31 van de in totaal 50 delegaties bij een mogelijke constitutionele conventie in de zak hebben. Hoewel dat nog niet de benodigde tweederde meerderheid is, komt het wel in de buurt.

Daarom hebben de meest gemotiveerde aanhangers van de Convention of States, zoals Santorum, geduld. Zij zien het veranderen van de Amerikaanse grondwet als een existentiële roeping om het land te behoeden van de ondergang. Een doel dat groter is dan het simpelweg winnen van een presidentsverkiezing.

"Natuurlijk zullen we een goede verkiezing meemaken, maar onze beweging is broodnodig. Waarom? Omdat iedere institutie in Amerika tegen ons is", zei Santorum bij de ALEC-bijeenkomst. "Ik zeg tegen jullie, als Republikeinse beleidsmakers onder elkaar, jullie hebben de sleutel in handen."

De Republikeinse vertegenwoordiger van het Huis van Afgevaardigden van de staat South Carolina, Bill Taylor (rechts), zei tegen Insider dat een conventie Washington "de stuipen op het lijf zou jagen".
De Republikeinse vertegenwoordiger van het Huis van Afgevaardigden van de staat South Carolina, Bill Taylor (rechts), zei tegen Insider dat een conventie Washington "de stuipen op het lijf zou jagen".
AP Photo/Jeffrey Collins

'Conventie is een middel om Washington angst aan te jagen'

Volgens activisten is het Congres in Washington hopeloos verdeeld en kan het organiseren van een conventie een belangrijke boodschap uitzenden: verander, of wordt door ons platgewalst. "De staten hebben hun stem een beetje verloren", vertelt de Republikeinse politicus Bill Taylor uit de staat South Carolina. Hij dringt daarom aan tot een constitutionele conventie.

Voor Republikeinse beleidsmakers in rode staten is de conventie ook een manier om het door Democraten gedomineerde Washington tegengas te geven. "Het idee dat staten samenwerken gaat Washington angst aanjagen", vertelt Taylor. "Ze gaan doodsbang zijn voor de staten."

Volgens Karla Jones van Alec komt de beweging nu echt op stoom. "Het gevoel in het land is dat Washington DC eerder het probleem is achter de dingen die verkeerd gaan in ons land, dan de oplossing."

Tea Party Patriots-medeoprichter Mark Meckler, hier in 2010, leidt tegenwoordig de Convention of States-beweging.
Tea Party Patriots-medeoprichter Mark Meckler, hier in 2010, leidt tegenwoordig de Convention of States-beweging.
AP Photo/Manuel Balce Ceneta

'Convention of States-beweging heeft het plafond al bereikt'

Tot nu toe hebben negentien door de Republikeinen gedomineerde staten, waaronder vier alleen al in 2022 (Nebraska, South Carolina, West Virginia en Wisconsin), al wetgeving aangenomen voor het organiseren van een constitutionele conventie. Allemaal volgens het model dat gepromoot wordt door de Convention of States-beweging, die weer een aftakking is van het rechtse Citizens for Self Governance.

Vanwege hun inspanningen "is dit de eerste keer dat deze aanvragen voor een conventie voor bewegingen in het politieke landschap zorgt", zegt Viki Harrison. Zij is als directeur van waakhondorganisatie Common Cause verantwoordelijk voor de portefeuille constitutionele conventies. Zij noemt de recent aangenomen wetten die roepen om een herziening van de grondwet "een gigantisch verlies".

De organisaties Citizens for Self Governance en Convention of States, die geleid worden door de voormalige Tea Party-activist en voormalig Parler CEO Mark Meckler, zijn relatief nieuwe spelers in politiek Amerika. Maar toch evengoed gefinancierd door machtige conservatieve spelers. De Tea Party is een radicaal-rechtse tak van de Republikeinen die opkwam na de verkiezing van president Barack Obama.

In belastingdocumenten, die ontaard werden door het Center for Media and Democracy, blijkt dat deze rechtse conventie-bewegingen miljoenen hebben ontvangen van belangrijke Republikeinse donoren: de invloedrijke Koch-broers (gas-en kolenbaronnen), de libertarische Mercer-familie (die ook Breitbart en Steve Bannon financieren) en groepen gelieerd aan de machtige conservatieve advocaat Leonard Leo.

Een onderzoek naar de financien van de Convention of States uit 2020 laat zien dat het een anonieme donatie kreeg van 1,3 miljoen dollar aan Bitcoin. Ook twee andere giften van samen 2,5 miljoen dollar grepen de aandacht. Deze waren goed voor 52 procent van het hele jaarbudget van de Convention of States. Het doet vermoeden dat het een beweging is die alleen drijft op de belangen van een rijke minderheid in Amerika.

Hoe dan ook hebben pogingen om een constitutionele conventie te organiseren nog niet de benodigde 34 staten achter zich om dit doel te verwezenlijken. Sommigen sceptici denken dat ondanks de waarschijnlijke winst van Republikeinen in de verkiezingen in november, dit nog jaren kan duren.

Senator Ted Cruz (links) zei tegen Insider dat een constitutionele  conventie de druk op het Amerikaanse Congress opvoert om zelf de grondwet aan te passen.
Senator Ted Cruz (links) zei tegen Insider dat een constitutionele conventie de druk op het Amerikaanse Congress opvoert om zelf de grondwet aan te passen.
Mike Theiler/AFP via Getty Images

"Het moet iedereen duidelijk zijn dat de voorstanders van het organiseren van een conventie geen eerlijk pad naar 34 staten kunnen doorlopen", verklaart hoogleraar Constitutioneel Recht David Super van Georgetown University. "Deze bewegingen hebben het plafond al bereikt."

Idee van een conventie al genoeg om grondwet te veranderen, denken Republikeinen

Toch denken bewegingen als de Convention of States en hun aanhangers dat ze misschien geen conventie hoeven te realiseren om de grondwet te wijzigen. Zij wijzen erop dat staten jarenlang pushten om een dergelijke bijeenkomst te organiseren, om het mogelijk te maken dat Amerikaanse senatoren direct verkozen konden worden. Hun inspanningen werden beloond met het zeventiende amendement dat in 1912 geratificeerd werd door het Congres in Washington.

Meer dan een eeuw later denken prominente Republikeinse politici dat die geschiedenis zich kan herhalen. "Wat het meest waarschijnlijk is dat hoe dichter we bij het organiseren zijn van een conventie, het Congres besluit actie te ondernemen en constitutionele amendementen aanneemt. Onze geschiedenis laat zien dat dit het meest waarschijnlijke scenario is", aldus senator Ted Cruz uit Texas tegen Insider.

De voormalige, en mogelijk toekomstige, presidentskandidaat ziet zelfs brood in een amendement dat het aantal termijnen dat politici zitting kunnen nemen in het Congres beperkt.

Toch is Cruz geen openlijke voorstander van de beweging om een conventie op poten te zetten.

De eerste en enige constitutionele conventie die plaatsvond in de Amerikaanse geschiedenis is die van 1787 in Philadelphia.
De eerste en enige constitutionele conventie die plaatsvond in de Amerikaanse geschiedenis is die van 1787 in Philadelphia.
DeAgostini/Getty Images

Angst voor een 'onbeperkte' conventie is groot

Omdat de staten sinds de opstelling van de Amerikaanse grondwet nog nooit een conventie hebben uitgeroepen zijn de procedures en regels ervoor het onderwerp van intens debat tussen juridische experts en activisten. Het idee van een losgeslagen conventie is voor beleidsmakers de reden geweest zo'n bijeenkomst te schuwen. De angst is dat een debat over het beperken van ambttermijnen of het balanceren van de overheidsbegroting kan ontaarden in het compleet herschrijven van de rechten op wapenbezit, abortus, religieuze vrijheid en de vrijheid van meningsuiting.

Conservatieve rechtse organisaties als de John Birch Society zijn tegen het uitroepen van een conventie omdat dit deur op een kier zet voor het verzwakken van burgerrechten. De politicus Andy Biggs uit de staat Arizona, een uitgesproken MAGA-aanhanger, schreef over de gevaren een boek, 'The Con of the Con-Con'.

"In staten waarvan je zou denken dat ze staan te springen om een constitutionele conventie te organiseren, omdat de Republikeinen aan de macht zijn, staan mensen alsnog aan onze kant", zegt Harrison van waakhond Common Cause. "Waarom? Omdat ze bang zijn om vuurwapens te verliezen."

Maar volgens juridisch expert Natelson, die meerdere artikelen en academische rapporten schreef over het implementeren van Artikel 5, begrijpen de mensen die bang zijn voor een 'onberperkte' conventie niet hoe het hele circus werkt. "Experts die hiervoor waarschuwen hebben nog nooit iets van waarde hierover gepubliceerd."

Voorstanders van een constitutionele conventie, zoals Natelson, zetten zich in voor een nauwe bescheiden interpretatie die gedelegeerden beperkt en voorkomt dat zij extreme amendementen kunnen doorvoeren.

Juridisch expert John Eastman (links) naast Rudy Giuliani, beide verdacht van betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in Washington DC begin 2021, namen in 2016 deel aan een bijeenkomst van Convention of States.
Juridisch expert John Eastman (links) naast Rudy Giuliani, beide verdacht van betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep in Washington DC begin 2021, namen in 2016 deel aan een bijeenkomst van Convention of States.
Jim Bourg

In 2016 streek de Convention of the States neer in Williamsburg, Virginia. Hier namen deelnemers zoals John Eastman deel aan een nepconventie. De expert stemde zes bestaande amendementen weg, waaronder de zestiende, die het Congres de macht geeft om inkomstenbelasting te heffen.

De beweging streeft eenzelfde doel na als Eastman in 2016. Bij de conventie staan drie punten centraal: het financieel beperken van de federale overheid, het beperken van de macht en het bereik van de federale overheid, en het instellen van limieten op ambtstermijnen. Maar het inperken van de macht van het Congres is een vaag doel, want het omvat alles wat de overheid doet. Bovendien kan deze vage beschrijving er alsnog voor zorgen dat gedelegeerden extreme amendementen voorstellen.

"Noem eens een amendement dat niet valt onder een van die drie punten van de Convention of the States", daagt hoogleraar Constitutioneel Recht David Super de kritische lezer uit. "Als je de gelijke behandelingsclausule van het veertiende amendement" - het gelijk behandelen van iedere burger ongeacht huidskleur, afkomst of seksuele voorkeur - "schrapt, dan beperk je de macht van de federale overheid om zich te bemoeien met de staten. Alles wat je kan bedenken, valt onder die drie punten."

De Convention of States-beweging behandelt op haar website controversiële onderwerpen als het verbod op abortus.
De Convention of States-beweging behandelt op haar website controversiële onderwerpen als het verbod op abortus.
Meg Kinnard/AP

'Een briljante strategie om de politieke agenda voor lange tijd te bepalen'

Recente blogposts op de website vande Convention of States-beweging verwijzen expliciet naar de noodzaak van het organiseren van een beraad over de grondwet om de federale macht op het gebied van abortus, vuurwapens en immigratie te beperken. 

"Het Hooggerechtshof heeft bepaald dat het veranderen van de grondwet een politieke kwestie is waarbij federale rechtbanken niet betrokken mogen worden", legt hoogleraar Super uit. "Ook de president heeft hier geen rol in. En het hele punt van de conventie-route is om het Congres buitenspel te zetten. Washington DC kan zo'n conventie niet nietig verklaren ... er is niemand die kan ingrijpen."

Staten hebben de mogelijkheid om spelregels op te stellen voor hun delegaties, om te voorkomen dat ze extreme amendementen voorstellen. Zo is het in Indiana en Florida een misdrijf om af te wijken van de wil van het staatsbestuur, regels die ze in hun resoluties voor het organiseren van een conventie vastlegden.

Hoogleraar Super plaatst hierbij wel een kanttekening. Om gedelegeerden te straffen is namelijk niet "grondwettelijk" of "na te leven". Hij wijst naar een oordeel van het Hooggerechtshof in 2000 in de zaak Bush v. Gore, die de uitslag van de verkiezingen dat jaar bepaalde. In die uitspraak wordt gesteld dat de wetten van staten niet gelden als functionarissen hun nationale plicht vervullen, zoals het veranderen van de grondwet.

Toch, denkt Natelson van denktank Independence Institute, dat een gevreesde 'onbeperkte' conventie alleen mogelijk was in "de tijd van paarden en koetsen" toen er geen directe en bliksemsnelle communicatie was tussen de staten en hun delegaties. In onze tijd zorgt de 24-uurs nieuwscyclus en sociale media er volgens de juridisch expert voor dat "de hele conventie nauwlettend gevolgd wordt en alle aandacht krijgt in de media".

Een constitutionele conventie in 2022 zal anders zijn dan die in de achttiende eeuw. Sociale media en nieuwskanalen die 24 uur per dag verslag doen, zullen ervoor zorgen dat de gedelegeerden onder een microscoop zullen werken.
Een constitutionele conventie in 2022 zal anders zijn dan die in de achttiende eeuw. Sociale media en nieuwskanalen die 24 uur per dag verslag doen, zullen ervoor zorgen dat de gedelegeerden onder een microscoop zullen werken.
J. Scott Applewhite/AP

De opstellers van de Amerikaanse grondwet bouwden nog een buffer in het proces van een constitutionele conventie. Hoewel zo'n bijeenkomst (of het Congres) een constitutioneel amendement kan voorstellen, moeten driekwart van de staten, 38 in totaal, dit ratificeren. Gouverneurs of de president kunnen hier geen veto over uitspreken. Zowel conservatieve als progressieve activisten denken dat het daarom onmogelijk is om extreem partijdige of gestoorde amendementen aan te nemen bij een conventie.

"Zo'n conventie heeft meer beveiligingen ingebouwd dan het Amerikaanse Congres", grapt Nick Tomouldies. Hij is de directeur van actiegroep US Term Limits, dat zich inzet om de ambtstermijnen van politici te beperken. "Controversiële onderwerpen als belastingen, abortus en vuurwapens hoeven niet aan te kloppen bij een conventie, want daarover zullen door de aard van het proces nooit amendementen aangenomen worden."

Toch denkt Pearson van corruptiewaakhond Center for Media and Democracy dat het aannemen van een polariserend amendement juíst wel de bedoeling is van conservatieve politici en activisten. Omdat zij hiermee het "politieke debat in het hele land kunnen domineren" met de daaropvolgende zwaarbevochten strijd om ratificatie in de staat. "Het is een briljante strategie om voor lange tijd de politieke agenda te bepalen", legt hij uit.

De Republikeinse ex-senator Rick Santorum is een prominent gezicht van de Convention of States-beweging.
De Republikeinse ex-senator Rick Santorum is een prominent gezicht van de Convention of States-beweging.
AP Photo/Alex Brandon

De Convention of States-beweging berust op onvrede onder conservatieve kiezers

Achter gesloten deuren van de ALEC-bijeenkomst eind 2021 presenteren Meckler, Santorum en Natelson een constitutionele conventie als een manier voor 'gewone burgers' om de politiek te veranderen.

Toch blijkt uit geheime opnames in handen van het Center for Media and Democracy dat er ook andere overwegingen spelen. "We mikken op de 'Deep State' [een soort onzichtbare en invloedrijke elite, red.] en mogelijk ook de federale rechtspraak", vertelde Meckler aan beleidsmakers tijdens een voor het publiek gesloten workshop.

Meckler beargumenteert dat een conventie die alleen gericht is op het instellen van "gevaarlijke" ambtslimieten niet genoeg zal zijn om de macht van de federale overheid in te perken - en ook niet genoeg steun zal genieten om de benodigde staten te overtuigen van het nut van een bijeenkomst.

"We moeten in staat zijn om te laten zien aan de burger dat ze hun handen om de strot van de federale overheid kunnen plaatsen en ze terug in de constitutionele hoek kunnen plaatsen", zegt Meckler op de audio die door het Center for Media and Democracy bemachtigd is. "Geen van de individuele inspanningen voor nieuwe amendenten is daar krachtig genoeg voor. Alleen met een 'vol pakket' aan voorstellen kunnen we de 5 miljoen mensen, die nodig zijn om deel te nemen aan de constitutionele conventie, op de been krijgen."

Het lijkt er dus sterk op dat de Convention of States-beweging niet zozeer een betere en gezondere grondwet nastreeft, maar vooral de woede en onvrede onder conservatieve kiezers wil gebruiken om een overheid naar conservatieve snit te ontwerpen.

De Convention of States-beweging wil de onvrede onder conservatieve kiezers gebruiken om de grondwet aan te passen.
De Convention of States-beweging wil de onvrede onder conservatieve kiezers gebruiken om de grondwet aan te passen.
Allen J. Schaben/Los Angeles Times via Getty Images

Tegenstanders conventie 'haten' Amerika

Na deze uitspraak over de 'handen aan de strot van de overheid plaatsen' begon Meckler te klagen over de "linkse vijanden" van de beweging. "Iedere linkse groep jaagt de vernietiging van Amerika na, de vernietiging van baby's in de baarmoeder, de vernietiging van het leven zelf. Zij haten Amerika, zij willen het vernietigen en daarom zijn ze tegen de Convention of States."

Volgens voormalig senator Santorum zouden conservatieve belangen ruim behartigd worden bij een conventie waar iedere deelnemende staat een stem krijgt. Dat komt omdat Republikeinse staten met weinig burgers (581 duizend), zoals Wyoming, evenveel zeggenschap krijgt als bijvoorbeeld het Democratische Californie (met ruim 39 miljoen inwoners). "We hebben daardoor de mogelijkheid", zegt Santorum, "om een meerderheid te hebben, ondanks dat we in absolute aantallen in de minderheid zijn".

Na de conservarieve overwinningen bij het Amerikaanse Hooggerechtshof afgelopen jaar, willen Republikeinen het moment pakken en op aggressieve wijze de maatschappij hervormen. En hoewel een constitutionele conventie lange tijd een sprookje leek, lijkt de beweging om de grondwet aan te passen niet te verdwijnen.

"Dit is de mogelijkheid die de 'founding fathers' ons hebben aangereikt", zegt Santorum. "Zij hebben ons beleidsmakers de macht gegeven om dit gebroken land te herstellen. En met alle respect, wie zijn wij om die kans niet te grijpen? Zeker met alles wat er gaande is in ons land."

De Convention of States-beweging wordt waarschijnlijk een belangrijk onderwerp op de politieke agenda van de komende jaren. En mocht een conventie werkelijkheid worden, dan is dit niet alleen een politieke ontwikkeling die impact gaat hebben op Amerika, maar ook op de banden die het land heeft met de internationale gemeenschap.

LEES OOK: 5 dingen die je moet weten over Tucker Carlson, de controversiële blikvanger van Fox News en ‘king maker’ in de Republikeinse partij