- De cryptowereld maakt gebruikt van dominante platforms en laagbetaalde werknemers, zeggen critici.
- De markt heeft een “koloniale mentaliteit” waar een beperkt aantal platforms de dienst uitmaakt.
- Decentralisatie is een ideaal van de cryptowereld, maar zo ontwikkelt de markt zich niet.
- Lees ook: ’99 procent van de cryptomunten gaat het niet redden’ – Business Insider Live: Crypto!
De technologie achter cryptomunten berust op een decentraal systeem waarbij transacties op een netwerk, de blockchain, door een reeks van deelnemers worden goedgekeurd. Dat principe, waarbij toezicht op transacties door tussenpersonen als banken of notarissen niet meer nodig is, is leidend bij de claim dat crypto decentraal werkt.
Maar er zijn ook andere krachten actief die niet stroken met dit idealistische beeld. Neem alleen al de verdeling van het bezit van sommige cryptovaluta: voor de bitcoin geldt bijvoorbeeld dat naar schatting 10.000 mensen ongeveer een derde van alle bitcoins in omloop in handen hebben.
Catherine Flick, een computerwetenschapper aan de School of Computer Science and Informatics van De Montfort University in de VS, zegt dat de cryptowereld een “koloniale mentaliteit” heeft. Er wordt volgens Flick in veel situaties gewerkt met dominante platforms en laagbetaalde werknemers.
Flick deed onderzoek naar onderwerpen als ethiek in videogames en technologische innovatie. Ze is een van de critici die onlangs waarschuwde dat beleggers zich niet moeten laten meeslepen door de hype.
De cryptowereld waar Flick op doelt omvat onder andere door blockchaintechnologie ondersteunde digitale valuta, NFT's (digitale eigendomscertificaten voor onder meer verzamelobjecten en kunst), internetorganisaties, play-to-earn videogames, de metaverse en Web3.
Volgens Flick ontstaan er op deelgebieden dominante fora, zoals cryptobeurzen, die vooral bezig zijn met geld verdienen. "Ze doen dit ten koste van de mensen die de arbeid verrichten. Deelnemers die actief zijn op cryptoplatforms hebben minder kans hebben om dezelfde soort winsten te maken en lopen een grotere kans om uitgebuit te worden. Ook is er een kans dat ze niet begrijpen waar ze aan beginnen."
Op de NFT-markt krijgen sommige kunstenaars achter digitale verzamelingen maar een beperkt deel van de verkoopopbrengst. Een artikel in Wired schetste afgelopen maand dat er in de NFT-industrie veel freelancers actief zijn die allerlei hand-en-spandiensten verrichten, zonder dat ze daar echt veel mee verdienen.
Decentralisatie druist in tegen gebruiksgemak
Het principe van decentralisatie waar de cryptomarkt mee schermt, draait erom dat geen enkel persoon, bedrijf of overheid controle heeft over het verificatiesysteem van transacties. Maar Flick stelt dat veel innovaties die aanvankelijk een decentraal karakter hadden, uiteindelijk een gecentraliseerd systeem zijn geworden.
Ze wijst in dit verband op overkoepelende NFT beurzen, waar kopers en verkopers digitale verzamelobjecten kunnen verhandelen. Volgens haar zou het makkelijk moeten zijn voor mensen om NFT's direct aan anderen te verkopen, als de markt echt gedecentraliseerd zou zijn. Maar dat blijkt in de praktijk niet het geval en handelsfora zoals OpenSea nemen een sleutelpositie in.
"Centralisatie ontstaat omdat participanten hechten aan gebruiksgemak. Ze willen eenvoudig kunnen zien wat er te koop is. Ook moet alles een mooie gebruikersinterface hebben, omdat deelnemers anders niet begrijpen waar ze mee bezig zijn. Ze willen het niet begrijpen. Voor het grootste deel interesseert het ze waarschijnlijk niet", zegt Flick. "Of zoals vaak wordt gezegd: je hoeft niet te weten hoe een auto werkt om erin te kunnen rijden."
Concentratie van cryptovermogen
Beleggen in cryptomunten heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Al geruime tijd is bekend dat zogenoemde 'walvissen', ofwel individuele cryptobeleggers die enorme hoeveelheden van een bepaalde cryptomunt bezitten, veel invloed kunnen uitoefenen op de koersbeweging van cryptovaluta
Afgelopen jaar kwam daar de hype rond NFT-kunst bij. Ook hier zijn er flinke excessen als het gaat om de concentratie van vermogen. Yuga Labs, het team achter de NFT-verzameling Bored Ape Yacht Club, nam bijvoorbeeld de razend populaire NFT-collectie CryptoPunks over van Larva Labs. Dat betekent dat Yuga nu twee van de waardevolste NFT-projecten op de markt bezit.
In reactie hierop zei cryptocriticus Molly White van het satirische Twitteraccount 'web3 is going just great': "Hoezo 'gedecentraliseerd'...als één bedrijf de duurste en populairste NFT-collecties beheert!"
Onderzoeker Flick waarschuwt kleine beleggers dan ook dat ze voorzichtig moeten zijn: ""De mensen die winnen, zijn degenen die er vroeg bij waren. Dat ben jij waarschijnlijk niet."
