- De zon wordt steeds actiever en kan sneller dan verwacht piekactiviteit bereiken.
- Wetenschappers hadden voorspeld dat het eerstvolgende zonnemaximum in 2025 zou plaatsvinden, maar activiteit van de zon heeft daar verandering in gebracht.
- Een ongebruikelijk hoog aantal zonnevlekken dit jaar wijst erop dat het zonnemaximum zich al voor het einde van dit jaar kan voordoen.
- Lees ook: Een mysterieus object dat 10 miljoen keer zo helder is als de zon, stelt wetenschappers voor een raadsel
De zon wordt steeds actiever en dat is geen verrassing. Onze zon heeft een cyclus van elf jaar waarin de activiteit toe- en afneemt. Wat wel onverwacht is, is hoe snel de zon het komende zonnemaximum zal bereiken.
We naderen momenteel zo’n zonnemaximum, waarbij de zon piekactiviteit bereikt. Experts hadden voorspeld dat dit in 2025 zou moeten gebeuren.
Maar de recente activiteit van de zon suggereert dat het zonnemaximum zich eerder zal voordoen – mogelijk al tegen het einde van dit jaar.
De zon zal “eerder pieken en hoger pieken dan verwacht”, stelt natuurkundige Alex James van het University College London tegenover Live Science.
Waarom het zonnemaximum een bedreiging vormt voor de aarde
Het zonnemaximum is een periode waarin het magnetische veld van de zon extreem zwak is - en dat is geen goed nieuws voor de aarde.
Normaal gesproken fungeert het magnetische veld van de zon als een schild, waardoor de zonnestraling wordt beperkt en het risico op mogelijk schadelijke gebeurtenissen zoals zonnevlammen en coronale massa-ejecties (CME's) wordt verminderd.
Zonnevlammen en coronale massa-ejecties zijn voorbeelden van zonnestormen. Als een storm losbarst, schiet hij hoogenergetische deeltjes de ruimte in. Als die deeltjes onverhoopt de aarde treffen, kunnen ze veel schade aanrichten.
Zo veroorzaakte een krachtige zonnevlam eerder dit jaar al uitgebreide radio-uitval waarbij radiosignalen van hoge frequentie werden verstoord in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika.
In het verleden hebben krachtige zonnestormen het elektriciteitsnet van de Canadese provincie Quebec overbelast, met stroomuitval tot acht uur tot gevolg. Zonnestormen zijn ook in verband gebracht met de ontploffing van zeemijnen en vernietiging van Starlink-satellieten.
Waarom experts denken dat het zonnemaximum binnenkort zal optreden
Wanneer het magnetische veld van de zon zwak is, wordt het oppervlak veel interessanter om naar te kijken.
Het oppervlak van de zon vertoont bijvoorbeeld tijdelijke zwarte plekken, die zonnevlekken worden genoemd. Dit zijn regio's waar het magnetische veld in één gebied bijzonder sterk is. Dit verstikt de stroom heet gas van het binnenste van de zon naar het oppervlak, waardoor dat gebied afkoelt en zwart lijkt.
Ondertussen kan het krachtige magnetisme achter de zonnevlek uitbarstingen veroorzaken.
Naarmate de zon actiever wordt en de magnetische velden wilder pulseren en zich verstrikken, verwachten wetenschappers dan ook meer zonnevlekken - en meer zonnevlammen en CME's die daaruit kunnen opstijgen.
Door het aantal en de frequentie van zonnevlekken in de gaten te houden, kunnen wetenschappers daarom de zonnecyclus en de voortgang naar maximale activiteit volgen.
In 2020 voorspelde een Amerikaans panel van wetenschappers dat de huidige cyclus van de zon in 2025 zijn maximum zou bereiken, met een piek van ongeveer 115 zonnevlekken.
Sindsdien hebben zonnevlekken die voorspellingen echter ruimschoots overtroffen. Volgens een database van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration waren er in januari meer dan 140 zonnevlekken, terwijl er hooguit 92 waren voorspeld. In mei waren er opnieuw bijna 140 zonnevlekken.
Zonnevlammen zijn de afgelopen jaren ook frequenter en krachtiger geworden. Een onverwachte "sluipende" CME spoelde op 24 maart over de aarde en veroorzaakte een historisch krachtige geomagnetische storm. Daardoor werd het Noorderlicht veel zuidelijker dan normaal waarneembaar.
Een reeks andere ongewone zonneverschijnselen wijst eveneens op een vroeg zonnemaximum: een draaikolk op de noordpool van de zon, een plasma-"waterval", een tornado-achtig kronkelend uitsteeksel en gigantische "gaten" die zich vormen in de buitenste atmosfeer van de zon.
