Zo denken de belangrijkste politieke partijen over technologie

De rol van technologie in onze samenleving neemt snel toe en daar denken de politieke partijen op onderdelen heel verschillend over.
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart heeft de Stichting Toekomstbeeld der Techniek daarom de Technologie Kieswijzer ontwikkeld.
Business Insider licht de vijf meest prikkelende stellingen uit met bijbehorende standpunten van de belangrijkste partijen.

Bekijk de homepagina van Business Insider Nederland voor meer artikelen.

De Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart gaan over veel meer dan alleen de coronacrisis. Een nieuw parlement en een nieuwe regering bepalen vier jaar lang het beleid op tal van terreinen die van groot belang zijn voor onze toekomst.

Zoals de rol van technologie in onze samenleving. En daarbij valt echt wat te kiezen, want de meningen over privacy, de digitalisering van onze samenleving en het inperken van de macht van Big Tech lopen sterk uiteen.

Daarom heeft de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) in samenwerking met Het Nieuwe Kiezen de Technologie Kieswijzer ontwikkeld. Daarin worden bij zeventien stellingen over de rol van technologie in onze samenleving vijf antwoordmogelijkheden gegeven om zo uiteindelijk tot een stemadvies te komen.

Business Insider licht daar de vijf meest prikkelende stellingen uit en de mening daarover van de belangrijkste partijen die aan de komende verkiezingen deelnemen.

1. Hoe kunnen we digitalisering van de samenleving het beste in goede banen leiden?

Koning Willem-Alexander voert een videogesprek. Foto: ANP/Remko de Waal

De digitalisering van de samenleving biedt kansen, maar roept ook vragen op. Forum voor Democratie en D66 pleiten daarom voor een minister van Digitale Zaken.

“Met één verantwoordelijke minister krijgt de overheid meer grip op digitaal beleid, zoals ICT-projecten, algoritmes en AI”, stelt D66. Volgens Forum is het daarbij wel absolute voorwaarde dat de minister uit het werkveld zelf komt.

Regeringspartijen CDA, VVD en ChristenUnie, maar ook GroenLinks, PvdA, PvdD, DENK en SGP willen een grotere rol voor toezichthouders op het gebied van digitalisering, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens en de ACM.

"Een goed uitgeruste toezichthouder kan de soms onbezonnen digitalisering bijsturen en/of afremmen", stelt de Partij voor de Dieren daarover. Genoemde partijen willen de toezichthouders daarom meer middelen geven.

De nieuwe partij JA21 van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga wil de digitale ontwikkelingen zoveel mogelijk aan de markt overlaten. Als de overheid al projecten financiert, moet het gaan om "een tijdelijke duw in de rug, waarna bedrijven weer volop winstgevend zijn en op eigen kracht door kunnen."

2. Hoe kunnen we het stemproces in de toekomst verbeteren?

In 2006 werden nog stemcomputers gebruikt bij de verkiezingen. Zoals hier door toenmalig premier Jan Peter Balkenende. Foto: ANP/Robert Vos

Terwijl we in het verleden al stemcomputers hebben gebruikt, stemmen we tegenwoordig weer met het oude vertrouwde rode potlood en een papieren stembiljet. Stemcomputers bleken (nog) niet veilig genoeg.

VVD, SP, DENK en SGP willen de stemcomputer terug als aan de veiligheidsvoorwaarden wordt voldaan. "Elektronisch stemmen en tellen vermindert de kans op fouten bij het vaststellen van de verkiezingsuitslag", stelt de VVD daarover. "Het vergemakkelijkt ook het stemmen door blinden en slechtzienden."

50PLUS gaat nog een stap verder en wil dat ook stemmen per smartphone en/of computer mogelijk wordt gemaakt via DigiD.

CDA, PvdA, D66, GroenLinks, FvD, PvdD en JA21 willen gewoon met potlood blijven stemmen. "Digitaal stemmen biedt veel mogelijkheden maar ook veel gevoeligheden", schrijft de PvdA daarover. "We hebben gezien wat er mis kan gaan als systemen niet goed functioneren. Dat mag nooit gebeuren. Het stemproces moet altijd boven elke twijfel verheven zijn."

3. Massatoezicht: wat te doen met gezichtsherkenning op camera's in de openbare ruimte?

De meeste partijen pleiten voor strenge regels waaronder cameratoezicht met gezichtsherkenning in een aantal gevallen mogelijk moet zijn. CDA en GroenLinks zoeken daarvoor de Europese weg en willen dat de EU-wetgeving op het gebied van privacy en massasurveillance verder aangescherpt wordt.

VVD, D66, PvdA, ChristenUnie, DENK, SGP en JA21 willen strenge monitoring door een nationale toezichthouder voor algoritmen die kan ingrijpen als het misgaat. "Anders worden data van onschuldige mensen zomaar gebruikt in analyses of gedeeld, zonder weet waar deze gevoelige informatie belandt", waarschuwt D66.

SP, Forum voor Democratie en PvdD zijn voor een algeheel verbod op het gebruik van gezichtsherkenning als surveillancemiddel. "Camera’s met gezichtsherkenning in de openbare ruimte zijn een te grote inbreuk op de privacy", zo luidt de toelichting daarop van de SP.

50PLUS is als enige partij voor minder strenge regulering. "Als het bijdraagt aan de veiligheid van de samenleving is dit prima."

4. Hoe zorgen we dat iedereen mee kan blijven doen in de digitale samenleving?

Minister Hugo de Jonge spreekt via een videoverbinding met bewoners van Centrum voor Wonen en Zorg Heidestede. Foto: ANP/Marco de Swart

Voor veel mensen gaan de digitale ontwikkelingen erg snel. Ook is het lang niet voor iedereen even makkelijk desinformatie op internet en sociale media te herkennen.

VVD, D66, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, DENK en JA21 willen daarom dat digitaal burgerschap een belangrijke plek krijgt in onderwijs en voorlichting.

"Iedereen moet mee kunnen doen in een steeds digitalere samenleving", stelt de PvdA. "Door voor jong en oud voorlichting ter beschikking te stellen leert iedereen bewust en verantwoord omgaan met digitale middelen."

CDA, FvD en 50PLUS stellen expliciet dat overheidsdiensten ook altijd per telefoon en post bereikbaar moeten blijven. "Veel ouderen die niet opgegroeid zijn met een computer kunnen het niet altijd bijbenen. Het is onrealistisch om van die mensen te verwachten dat ze het wel snel gaan leren", schrijft Forum voor Democratie daarover. Ook onder meer VVD, D66 en PvdD onderschrijven dat.

5. De macht van Big Tech

Vrijwel alle partijen maken zich zorgen over de macht van grote techbedrijven als Facebook, Google en Apple. Ze hebben uiteenlopende oplossingen voor dat probleem.

Zo zoeken de linkse partijen GroenLinks, PvdA, SP en DENK de oplossing vooral in Europese wetgeving die het mogelijk maakt dergelijke bedrijven op te breken, zoals bijvoorbeeld het afsplitsen van WhatsApp en Instagram van Facebook.

"Europese wetgeving voor de regulering van Big Tech-bedrijven moet erop toezien dat de digitale economie eerlijker en gelijkwaardiger wordt", betoogt GroenLinks. "Er moet een uiteindelijke optie bestaan in de wet om grote techbedrijven op te kunnen splitsen."

VVD, PvdD en JA21 vinden het vooral van belang het recht van burgers om gegevens over te dragen uit te breiden, zodat je bijvoorbeeld Facebook-contacten mee kan nemen naar een ander platform. "Het recht om over je eigen data te beschikken geeft mensen keuzevrijheid geven om wel of niet met een techbedrijf in zee te gaan en maakt burgers weerbaar in de digitale samenleving ten opzichte van Big Tech-bedrijven", schrijft de VVD daarover.

De christelijke partijen CDA, ChristenUnie en SGP pleiten voor Europese wetgeving die de concurrentie bevordert en zorgt voor een gelijk speelveld voor nieuwe aanbieders. D66, FvD en 50PLUS zien vooral een belangrijke rol voor de mededingingsautoriteiten die strenger toe moeten zien op fusies en overnames.