Het handelsregister voor de registratie van bedrijfsgegevens is belangrijk en nuttig voor het zakendoen. Terwijl sommigen proberen informatie over bedrijven beter beschikbaar te krijgen, bereidt het Ministerie van Economische Zaken een wetswijziging voor die het handelsregister juist mínder open en toegankelijk moet maken.

Kennis is macht. Voordat je zaken gaat doen met een bedrijf of met ze gaat praten over een overname, is het een goed idee om eerst eens wat informatie over zo’n zakenpartner op te vragen in het handelsregister van de Kamer van Koophandel.

Maar hoe nuttig het ook is om te weten wie er achter een bedrijf zitten, en of ze er een beetje goed voor staan – zulke informatie is niet gratis. Om toegang te krijgen tot het handelsregister, vraagt de Kamer van Koophandel een vergoeding voor elke informatie-aanvraag: vijftig cent voor simpele basisgegevens tot 6,85 euro voor een compleet bedrijfsprofiel met onder andere de jaarrekening.

Dat het ook anders kan, maakte software-ontwikkelaar Stefan de Konink een paar jaar geleden duidelijk. In 2009 was de site van Kamer van Koophandel nog veel meer gesloten dan nu. De site ging ’s nachts dicht, zodat de online versie van het handelsregister bijgewerkt kon worden. Achterhaald natuurlijk. De Konink zette openkvk.nl op, waar dezelfde informatie gratis en altijd kan worden opgezocht. De informatie wordt van kvk.nl afgehaald en gecombineerd met andere bronnen.

Actie tegen afschermen informatie Kamer van Koophandel

De Konink en de stichting Hack de Overheid komen nu opnieuw in actie, omdat er een nieuw wetsvoorstel ligt van het Ministerie van Economische Zaken. De voorgestelde wetswijzigingen zouden ervoor zorgen dat Openkvk illegaal zou worden.

De Kamer van Koophandel zou namelijk aangemerkt worden als producent van een databank. In het voorstel staat waarom dat nodig is: “Dergelijke voorwaarden zijn nodig om te borgen dat de handelsregistergegevens een inkomstenbron kunnen blijven voor de Kamer, zodat de Kamer mede daarmee het handelsregister in stand kan houden.”

Als de Kamer het auteursrecht heeft op de verzameling gegevens – die bedrijven en instellingen wettelijk verplicht zijn aan te leveren – dan is het ook de enige die die database mag beheren en die er geld voor mag vragen. En daarmee einde openkvk.nl.

Niks transparante overheid en open data dus, maar juist de tegenovergestelde richting op. Terwijl de overheid zich op de site data.overheid.nl nog wel zo op de borst slaat over de inspanningen richting meer transparantie: “De overheid gaat informatie actiever openbaar maken. Dit vergt een mentaliteitsverandering, maar meer openheid ontstaat ook door het eenvoudigweg te doen. De open overheid zal geleidelijk verder groeien.”

De informatie in het Handelsregister zou ook 'open data' moeten zijn, vindt Hack de Overheid. Als alle informatie openbaar wordt gemaakt, kunnen ontwikkelaars ermee aan de slag. Dat zou kunnen leiden tot innovatieve apps en websites. Daarbij zou er helemaal geen auteursrecht of databaserecht kunnen rusten op deze data, betoogt de actiegroep. Wie een bedrijf opricht, wordt immers door de overheid verplicht die gegevens aan te leveren.

Bekostiging Kamer van Koophandel

Dat de Kamer van Koophandel geld wil verdienen met het Handelsregister, stoort de mensen van Hack de Overheid vooral omdat de KvK betaald wordt uit publieke middelen en kosten die ondernemers verplicht moeten maken bij inschrijving.

Voor dit jaar staan de 19 KvK-kantoren voor ruim 107 miljoen euro op de begroting van Economische Zaken. Bedrijven betalen sinds februari 2014 eenmalig 50 euro voor nieuwe inschrijvingen in het Handelsregister. De verplichte jaarlijkse heffing is afgeschaft sinds januari 2013, wat het bedrijfsleven een gezamenlijke besparing opleverde van 160 miljoen euro.

Arjan El Fassed, voorheen GroenLinks-Kamerlid en nu directeur van de Open State Foundation, was in een opiniestuk in NRC Handelsblad begin deze maand fel tegen het nieuwe voorstel. Hij vindt dat het Handelsregister opengesteld moet worden voor iedereen, omdat dat hoort bij een transparante overheid. Dat de Kamer van Koophandel (KvK) adverteert voor een eigen app die altijd toegang zou geven tot bedrijfsinformatie, noemt El Fassed “misleidend”. Er moet immers nog steeds betaald worden voor de informatie over bedrijven.

El Fassed wijst erop dat het Britse handelsregister sinds vorig jaar gratis toegankelijk. Dat is grotendeels waar: bedrijfsgegevens zoals het adres, handelsnamen en namen van de bestuurders zijn gratis op te zoeken. Wie meer wil, zoals inzicht in de jaarrekening en andere documenten, moet nog steeds eerst één pond betalen.

De internetconsultatie van het voorstel tot wijziging van de Handelsregisterwet werd begin maart afgerond. Wanneer de Tweede Kamer het zal behandelen, is nog niet bekend.