- De status van Rusland als stabiele factor in Centraal-Azië is verzwakt, zo blijkt uit een nieuw rapport van de denktank Geopolitical Intelligence Services.
- De betrekkingen tussen Moskou en Beijing worden intussen steeds voordeliger voor China.
- China krijgt economisch gezien meer ruimte om z’n invloed in Centraal-Azië uit te breiden.
- Lees ook: China importeert uranium uit Rusland: angst voor nieuwe nucleaire wapenwedloop neemt toe.
De status van Rusland als wereldmacht is flink verzwakt, sinds de invasie in Oekraïne. Dat biedt kansen voor China om te profiteren van de zwakke Russische economie, zo komt voren in een rapport van de denktank Geopolitical Intelligence Services.
Vlak voordat de Russische president Vladimir Poetin vorig jaar de aanval op Oekraïne inzette, had hij een ontmoeting met de Chinese president Xi Jinping. Daarbij sprak het tweetal over een “grenzeloze vriendschap”.
Maar volgens econoom Stefan Hedlund van onderzoeksorganisatie GIS zijn de verhoudingen tussen de twee landen ongelijk, waarbij Rusland in een zwakkere positie verkeert. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne koopt China in toenemende mate Russische grondstoffen op, maar daar wordt maar weinig tegenover gesteld.
China doet bijvoorbeeld weinig directe investeringen in Rusland in het kader van het initiatief rond de Nieuwe Zijderoute, ook al rekende Rusland daar wel op. Ook van de belofte dat China zou helpen bij de aanleg van een hogesnelheidsspoorlijn tussen Moskou en de Oost-Russische stad Kazan is weinig terecht gekomen.
Hedlund wijst erop dat er op 18 mei in China een top zal plaatsvinden met de Centraal-Aziatische landen Kazachstan, Tadjikistan, Oezbekistan, Kirgizië en Turkmenistan, zonder Rusland.
China en Turkije eisen grotere rol op in Centraal-Azië
"De implosie van Rusland als grootmacht heeft verstrekkende gevolgen voor Centraal-Azië", zegt Hedlund. "Er is lang aangenomen dat er een impliciete rolverdeling bestaat tussen Moskou en Beijing. Rusland zorgt voor veiligheid, terwijl China investeringen voor economische ontwikkeling levert. Als die afspraak ooit heeft bestaan, is dat nu niet meer het geval."
De interventie van Rusland in Kazachstan in 2022 kan Moskou's "laatste show" in Centraal-Azië zijn geweest, schrijft Hedlund. Hij wijst erop dat verdere gezamenlijke militaire oefeningen met andere landen zijn geannuleerd.
Nu de Russische economie onder druk staat, is een toekomstige rol voor het Kremlin in de regionale handel en ontwikkeling van Centraal-Azië onzeker. "De belangrijkste vraag voor Beijing is in hoeverre het kan profiteren van het verdwijnen van Rusland", stelt Hedlund.
China heeft zijn investeringen in Centraal-Azië fors opgevoerd. De handel tussen China en Centraal-Aziatische landen had afgelopen jaar een waarde van 32 miljard dollar, een stijging van afgerond 32 procent.
Ondertussen lijkt ook Turkije bereid om een grotere rol in Centraal-Azië op zich te nemen, nu de invloed van Rusland afneemt, schetst Hedlund.
"Nu Rusland uit Centraal-Azië wordt verdreven, zullen Turkije en China de meest actieve spelers worden. In een dergelijke concurrentiestrijd zal de brute kracht van de Chinese economie het land een voorsprong geven, waar Turkije niet aan kan tippen."
