- Rusland leunt zich sinds het uitbreken van de oorlog met Oekraïne steeds meer op China.
- Dat is ook te zien bij internationale betalingstransacties van Rusland, die steeds vaker in yuan worden gedaan.
- Deze strategie is riskant, omdat Rusland kwetsbaar is, mocht de relatie met China verslechteren, signaleert Amerikaanse denktank Carnegie.
- Lees ook: De oorlog tussen Rusland en Oekraïne lijkt beslist te gaan worden op de Krim
Rusland leunt zich sinds het uitbreken van de oorlog met Oekraïne steeds meer op China. Dat is ook te zien bij Russische internationale betalingstransacties, die steeds vaker in yuan worden gedaan.
Deze strategie brengt risico’s mee, omdat Rusland kwetsbaar is, mocht de relatie met China verslechteren, schrijft Aleksandra Prokopenko van de Amerikaanse denktank Carnegie Endowment.
Een van de grootste problemen voor Rusland is het uitvoeren van zijn buitenlandse handelstransacties. De belangrijkste banken van het land zijn afgesneden van het internationale financiële verkeer via het westerse betaalsysteem SWIFT.
Het aantal kanalen om grensoverschrijdende transacties af te rekenen is aanzienlijk afgenomen en het is veel moeilijker geworden om transacties in dollars en euro’s te verrichten vanuit Rusland. De Russische regering wordt gedwongen naar nieuwe manieren te zoeken om de uitvoer van onder meer olie betaald te krijgen en betalingen te doen voor ingevoerde producten.
De Russische regeringen en bedrijven hebben geprobeerd om transacties in roebels uit te voeren, goederen uit te wisselen via ruilhandel en betalingen te doen met contant geld, maar een echt goede oplossing is niet gevonden.
Russische partijen proberen betalingen te doen via de cryptomarkt en maken ook gebruik van de Chinese yuan. Dat laatste betekent dat de Russische economie steeds afhankelijker zal worden van de Chinese munt, met alle bijhorende risico's.
Al vóór de oorlog in Oekraïne wilde de Russische centrale bank de afhankelijkheid van westerse valuta, met name de Amerikaanse dollar, verminderen. De invasie en de daaropvolgende sancties hebben die Russische inspanningen versneld.
In het derde kwartaal van 2022 daalde het aandeel vreemde valuta in het Russische banksysteem tot een historisch dieptepunt van 15 procent.
Betalingen in yuan zijn sinds het uitbreken van de oorlog flink gestegen
In de negen maanden sinds het uitbreken van de oorlog is het aandeel van dollar- en eurotransacties op de Russische markt gedaald van respectievelijk 52 procent naar 34 procent (dollar) en van 35 procent naar 19 procent (euro).
In de plaats daarvan werden meer betalingen gedaan in de roebel en yuan. Het aandeel van beide munten in Russische internationale transacties is gestegen naar respectievelijk 32,4 procent voor de roebel en 14 procent voor de yuan.
Ook het aandeel van de yuan in de beurshandel is flink gestegen: van 3 procent naar 33 procent.
Het Russische ministerie van Financiën heeft ook de structuur van de valutacomponent van het Nationale Vermogensfonds eind 2022 herzien en het aandeel ervan in yuan verdubbeld tot 60 procent. Dat betekent dat eventuele overschotten aan olie- en gasinkomsten in 2023 in yuan zullen worden aangehouden.
De groeiende afhankelijkheid van Rusland van de yuan helpt de Chinese autoriteiten om de eigen munt een belangrijkere rol te geven als internationale reservemunt.
Afgelopen oktober werd Rusland het op drie na grootste offshore handelscentrum voor de yuan, terwijl het land zes maanden eerder niet eens in de top vijftien van offshore yuan-gebruikers stond.
De Russische leiders benadrukken graag hoe ver de strategische samenwerking tussen beide landen gaat. Maar in werkelijkheid is dit geen samenwerking maar een toegenomen afhankelijkheid van Beijing, aldus Prokopenko van de Carnegie Endowment.
Rusland is op Noord-Korea na het meest afhankelijk van de invoer van Chinese producten
Vanwege de westerse sancties is China de belangrijkste handelspartner van Rusland geworden. Chinese bedrijven proberen westerse bedrijven te vervangen die de Russische markt hebben verlaten. Bijvoorbeeld, elf van de veertien merken op de Russische automarkt zijn Chinees.
Chinese producten waren eind 2022 goed voor 40 procent van de Russische goederenimport. Alleen Noord-Korea is nog sterker afhankelijk van Chinese importen dan Rusland. Bovendien is het Chinese UnionPay-systeem de enige manier waarop Russen bankkaarten in het buitenland kunnen gebruiken.
In de toekomst zal de economische afhankelijkheid van China alleen maar toenemen, schrijft Prokopenko. Dat betekent dat het Kremlin gedwongen zal zijn rekening te houden met de geopolitieke en economische belangen van China, ook als dat tegen de eigen wensen indruist.
