- Voormalig president Dmitri Medvedev van Rusland is een van de meest radicale politici in de entourage van president Poetin sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.
- Toen Medvedev zelf president was tussen 2008 en 2012, zagen sommigen hem als de liberale toekomst van Rusland.
- Deskundigen zeggen dat hij zich nu opstelt als hardliner om in de gratie te blijven bij Poetin.
- Lees ook: Poetin gebruikt nucleaire dreigementen om westerse landen bang te maken, zodat ze inpikken van Oekraïens grondgebied accepteren
Toen Dmitri Medvedev in 2008 tot president van Rusland werd gekozen, werd hij door velen gezien als meer liberaal en westers georiënteerd dan Vladimir Poetin, de man die zowel voor als na hem president was.
Het maakte niet uit dat Medvedev grotendeels werd gezien als plaatsvervanger van Poetin, die destijds officieel geen drie opeenvolgende ambtstermijnen kon vervullen. Velen hoopten dat Medvedev het land een nieuwe richting op zou sturen.
Maar sinds de inval van Rusland in Oekraïne is Medvedev een van de meest uitgesproken anti-Westerse figuren van Rusland geworden. Iemand die regelmatig dreigt met nucleaire aanvallen en die de ineenstorting van de westerse beschaving voorspelt.
Foto: Sputnik/Pool/Dmitry Astakhov
Medvedev presenteert zich radicaal anders sinds Rusland de oorlog in Oekraïne begon in februari 2022 en profileert zich steeds meer als een ‘venijnige oorlogshitser’.
"Mensen vragen me vaak waarom mijn Telegram-posts zo hard zijn", tweette hij in juni 2022. "Het antwoord is dat ik ze haat. Het zijn schoften en uitschot. Ze willen de dood voor ons, voor Rusland. En zolang ik leef, zal ik alles doen om ze te laten verdwijnen." Het is onduidelijk of hij doelde op Oekraïne, het Westen of allebei.
Medvedev suggereerde vorig jaar ook dat Oekraïne over twee jaar misschien niet eens meer zou bestaan en noemde Oekraïense functionarissen "kakkerlakken".
Hij schepte op dat de NAVO niet zou reageren als Rusland Oekraïne zou bombarderen en voorspelde een oorlog tussen Frankrijk en Duitsland, evenals een burgeroorlog in de VS die ertoe zou kunnen leiden dat Elon Musk president wordt.
Eerder deze maand pleitte hij voor de plaatsing van Russische, hypersonische raketten in de buurt van Washington en zei dat Rusland kernwapens zou inzetten als het de oorlog verliest in Oekraïne.
Harde woorden om punten te scoren bij Poetin
Volgens deskundigen zit er een duidelijke logica achter de retoriek van Medvedev: hij bevindt zich in een zwakke positie in de Russische politiek en probeert in de gratie te blijven bij Poetin.
Edward Lucas, senior adviseur bij het Center for European Policy Analysis, vergelijkt de rol van Medvedev in de Russische politiek met een typetje in de serie ‘The Sopranos’, dat wanhopig indruk probeert te maken op de mafialeider.
"Medvedev is als een van de zwakkere jongens in de kringen van Tony Soprano, die verschrikkelijke dingen moet doen om de baas gunstig te stemmen."
Foto: Maxim Shipenkov/Pool Photo via AP
Ben Noble, hoogleraar Russische politiek aan de University College London, bevestigt dat de wilde uitspraken van Medvedev een strategie zijn om zijn zwakke politieke positie te compenseren.
"Om relevant te blijven probeert hij nog agressiever te zijn dan zijn collega’s", zegt Noble. “Daarnaast zagen velen Medvedev misschien als pro-Westers en gematigder, maar hij heeft dat zelf altijd als "onzin" bestempeld.”
Van westers naar wild
Hoewel de transformatie van Medvedev extreem lijkt, betekent dit dus niet noodzakelijkerwijs dat hij fundamenteel is veranderd.
In plaats daarvan lijkt het erop dat Medvedev altijd bereid is geweest alles te doen wat nodig is om zich in de kijker te spelen van de Russische politieke elite.
"Ik denk dat het verkeerd zou zijn te concluderen dat hij altijd zijn recentere, agressieve zelf heeft verborgen. Hij heeft zich aangepast aan de tijd", zegt Noble.
Foto: Sputnik/Dmitry Astakhov/Pool via REUTERS
Lucas zegt dat Medvedev tijdens zijn presidentschap een "geveinsde interesse voor het Westen" had, omdat hij belangstelling had voor Westerse technologie en goed Engels spreekt.
Hij voegt eraan toe dat Medvedev niet veranderd is sinds zijn presidentschap. “Medvedev beweegt mee met de Russische inner circle. Als die wil dat hij liberaal is, is hij liberaal. Als ze willen dat hij een hardliner is, dan is hij een hardliner", aldus Lucas.
Proberen relevant te blijven
Medvedev werd verkozen in 2008, nadat Poetin volgens de Russische grondwet geen nieuwe termijn meer kon starten. Poetin werd destijds zijn ‘rechterhand’ en nam de rol van premier op zich.
Sommige waarnemers zeiden in die periode dat de daaropvolgende verkiezingen niet eerlijk zijn verlopen, omdat Poetin weer president werd na de eerste termijn van Medvedev. Die werd vervolgens premier.
Noble zegt dat, toen Medvedev aftrad als premier, er een gevoel was "dat hij een verspilde politieke kracht was, een plaatsvervangende president zonder eigen politiek kapitaal."
Zijn huidige rol van plaatsvervangend voorzitter van de Veiligheidsraad van Rusland, is volgens Noble dan ook "een troostprijs."
Zijn recente, harde uitspraken dienen daarom zeker als een manier voor Medvedev om populariteit terug te winnen: "Met zijn huidige retoriek heeft hij zich geliefder gemaakt bij de nationalistische, Russische elite", aldus Noble.
Medvedev klampt zich vast aan het beetje macht dat hij nog heeft
Professor J.L. Black, schrijver van het boek ‘Rusland na 2012: Van Poetin tot Medvedev’, zegt dat Medvedevs westerse gezindheid "niet zo sterk was als veel wishful thinkers in het Westen hoopten", maar dat hij in vergelijking met het grootste deel van de Russische samenleving toch opviel door "zijn acceptatie van sommige Westerse ideeën".
Toch beschrijft Black Medvedev als iemand die "altijd op de tweede plaats zal staan", waarbij Poetin de eer krijgt, zelfs als Medvedev de drijvende kracht achter het succes is.
Hij merkt op dat "de Russische bevolking Medvedev ziet als een zwakke schakel". Medvedevs strategie is volgens Black daarom: het tonen van steun voor de Russische politieke elite, zodat hij zijn positie niet verliest als Poetin terug zou moeten treden of er een andere rechtse leider het stokje overneemt.
"Als Poetin vertrekt en Medvedev probeert aan de macht te komen, heeft hij geen kring van 'handlangers', noch steun onder de bevolking. Zijn agressieve houding is een middel om zijn positie als tweede man te behouden als rechts de macht overneemt", zegt Black.
De oorlogsretoriek van Medvedev staat in schril contrast met Poetin, die zich sinds het begin van de oorlog erg terughoudend heeft opgesteld.
Lucas merkt op dat Poetin niet veel hoeft te zeggen, omdat zijn bondgenoten dat voor hem doen. "Als Poetin van gedachten zou veranderen en zou zeggen: 'We gaan een vredesakkoord sluiten', dan zou Medvedev zeggen: ‘Briljant, ik speelde al langere tijd met dat idee.'"
