- Oekraïne maakt zich op voor het langverwachte lenteoffensief tegen Rusland.
- Insider sprak met militaire experts over de mogelijke timing, locaties en doelen van een tegenaanval.
- Duidelijk is dat Oekraïne het tij van de oorlog zal willen keren en dat de risico’s dat dit mislukt, groot zijn.
- Lees ook: Drone-incident bij het Kremlin: 3 theorieën over wat er daadwerkelijk gebeurd kan zijn
Oekraïne bereidt zich voor op een langverwacht tegenoffensief op eigen grondgebied in de oorlog met Rusland. Na maanden van bloederige gevechten in het oosten van het land, zijn militaire experts erover eens: de omvang van wat er op het spel staat voor Kyiv is ‘kolossaal’.
Dat het zogenoemde lenteoffensief eraan komt, steekt Oekraïne niet onder stoelen of banken. Luid en duidelijk zinspeelt de regering van president Volodymyr Zelensky erop dat Oekraïne zich voorbereidt op een grote tegenaanval. Afgelopen week liet de Oekraïense minister van Defensie, Oleksii Reznikov, nog weten dat het land klaar is om een Rusland met een “ijzeren vuist” te slaan, bestaande uit moderne wapens van westerse bondgenoten.
“Zodra God, het weer en onze militaire commandanten het toestaan, slaan we terug”, vertelde Reznikov tijdens een online persconferentie. “We zijn er bijna voor honderd procent klaar voor.”
Ondanks deze bravoure blijft Oekraïne geheimzinnig doen en is de regering terughoudend over de details van het tegenoffensief. President Zelensky ontweek de afgelopen dagen vragen over de timing en de locatie van de aanval. Niet geheel onbegrijpelijk, want een verrassingselement is in het voordeel van zijn strijdkrachten.
Met de bloederige patstelling in de Oost-Oekraïense stad Bachmoet, waar de afgelopen maanden duizenden Russische soldaten omkwamen in een poging de stad te veroveren, zou een tegenoffensief op een sleutelmoment van de oorlog kunnen plaatsvinden.
Sinds het begin van het conflict zouden al meer dan tweehonderdduizend Russische soldaten gewond zijn geraakt of gedood. Een Oekraïense tegenaanval zou als doel hebben om een doorslaggevend overwicht te behalen in de al bijna anderhalf jaar durende oorlog.
Insider sprak met twee militaire experts over wat er te verwachten valt van een Oekraïens tegenoffensief.
Wanneer begint het tegenoffensief van Oekraïne?
De Oekraïense tegenaanval kan bij wijze van spreken vandaag al beginnen, maar het kan ook nog weken duren. Het zou ook goed mogelijk zijn dat troepenbewegingen en gevechten die opbouwen tot het offensief, allang gestart zijn.
"Het korte antwoord op de vraag wanneer, is: binnenkort", zegt de voormalige Amerikaanse marinekolonel Mark Cancian, die momenteel militair adviseur is bij de denktank Center for Strategic and International Studies (CSIS). Hij legt uit dat militaire leiders veel zaken moeten overwegen bij het plannen van een tegenoffensief. Dat loopt uiteen van zaken als de gevechtsgereedheid van de eigen troepen en die van de vijand, tot de staat van wapens en materieel.
Ook zullen Oekraïense leiders wachten totdat de grond droog is, na een natte en koude winter. "Er is er geen onmiddellijke druk om te beginnen", legt Cancian uit. "Ze kunnen tussen nu en de herfst aanvallen".
Maar, zo benadrukt de militaire expert, er komt meer kijken bij zo'n tegenoffensief dan alleen maar militaire strategie. Politiek speelt ook een rol. "Ze hebben de verwachtingen zelf gevoed en de huidige patstelling in bijvoorbeeld Bachmoet is in het voordeel van Rusland. Als de frontlinie vanaf vandaag de nieuwe grenzen van het land worden, dan heeft Moskou de oorlog gewonnen."
Mick Ryan, een voormalige generaal-majoor in het Australische leger en militair strateeg, denkt daar anders over. Volgens hem is de onduidelijke timing van het tegenoffensief juist voordelig voor het Oekraïense leger. "Je wilt de vijand verrassen. Hem laten schrikken en verlammen".
De timing van het tegenoffensief is dus onduidelijk, maar hoe lang dat kan duren, is onzeker. Volgens Cancian kan een aanval zo lang duren als nodig is. Al denkt hijzelf dat een aanval, gelet op eerdere tegenoffensieven aan Oekraïense en Russische zijde, al na een maand zal afzwakken en op z'n einde komt.
Waar zullen de gevechten plaatsvinden?
De meeste militaire experts en analisten wedden erop dat het merendeel van de gevechten zal plaatsvinden in het zuidwesten van Oekraïne. En dan in het bijzonder rondom de Zaporizhzhia-regio.
Cancian wijst zelf een stuk land tussen de Dnjepr-rivier en het bezette gebied van de Donbas aan. Dit is een plek waar de afgelopen maanden weinig is gevochten. "Als de Oekraïners hier doorbreken", zegt hij, "dan kunnen ze doorstoten tot aan de kust". Iets wat volgens Cancian een belangrijke strategische overwinning zou zijn voor een uiteindelijk Oekraïens succes in de oorlog.
Volgens sommige berichten zouden Oekraïense troepen de Dnjepr al zijn overgestoken om posities in ten oosten van de rivier in te nemen. Cancian vindt dit zelf alsnog als een gewaagde strategie. "Als je eenmaal je troepen aan de andere kant van de rivier hebt geplaatst, dan word je afhankelijk van boten voor versterkingen. En die kunnen onderschept of aangevallen worden."
Oekraïne zou er ook voor kunnen kiezen om juist rondom de stad Charkiv de aanval in te zetten, denkt Cancian. Het is dezelfde plek waar het Oekraïense leger al eerder, in de herfst, met een tegenoffensief successen boekte.
Wat wil Oekraïne bereiken met dit tegenoffensief?
Het belangrijkste doel van dit tegenoffensief is de herovering van Oekraïens grondgebied. Op dit moment heeft Rusland ongeveer 17 procent van Oekraïne in handen, zegt de Australische Ryan. Voor Kyiv is het volgens hem van levensbelang om binnen korte tijd zoveel mogelijk van deze grond te heroveren.
Tijdens het tegenoffensief zal een nevendoel zijn om Russische posities te vernietigen, om ervoor te zorgen dat er niet op een later tijdstip eenzelfde soort patstelling als in Bachmoet ontstaat. Tegelijkertijd zal Kyiv zo min mogelijk soldaten willen verliezen. Die zullen nodig zijn om het eigen gebied te beschermen in de toekomst, in het geval van Russische tegenaanvallen.
Hoe denkt Oekraïne deze doelen te bereiken?
De realiteit van een tegenoffensief is dat Oekraïne niet in één keer, in één gevecht de strijd zal winnen of verliezen. Waarschijnlijk bestaat de aanval uit verschillende kleinere operaties om de vijand af te leiden en te verwarren, legt Ryan uit.
Verschillende eenheden zullen verschillende rollen vervullen gedurende afzonderlijke stadia in het tegenoffensief, legt hij uit. Op deze manier kan Oekraïne de Russische bezetter op meerdere plekken tegelijk aanvallen, en de aanval langer aanhouden dan als deze eenheden samen zouden optrekken naar hetzelfde doelwit.
In de aanloop naar het tegenoffensief zullen voorbereidende operaties worden uitgevoerd met de opbouw van logistieke netwerken en troepenconcentraties. "Een tegenoffensief zal worden uitgevochten aan de frontlinies", vertelt Ryan. "Dit zal moeilijk zijn voor de troepen, maar als je deze gevechten goed voorbereidt, slaagt een offensief".
Oekraïne zal dan ook goed gebruik willen maken van de meest recente wapenleveranties van westerse bondgenoten, waaronder Amerikaanse en Europese tanks. Die zullen het materiële voordeel van Kyiv op Rusland vergroten, denkt Ryan.
Wat staat er op het spel?
"Wat er ook gebeurt op de grond", zo zegt Cancian, "dit tegenoffensief moet zowel door het Oekraïense volk als de westerse bondgenoten gezien worden als een succes."
Als het Oekraïense tegenoffensief duidelijke en significante successen boekt, dan zullen bondgenoten het land blijven bevoorraden met materieel en wapens. "Binnen de Verenigde Staten en de NAVO zijn er bezorgde stemmen die vrezen voor een nog jaren voortslepende oorlog", legt Cancian uit. "Een conflict dat alleen maar geld kost, zonder dat het ooit wordt opgelost".
Russische troepen hoeven niet per se het land uitgedreven te worden, denkt Cancian. Zolang het tegenoffensief laat zien dat Kyiv vooruitgang boekt in het terugdringen van de bezetter.
Wat zijn de kansen voor Oekraïne?
Militaire strategen houden er niet van om voorspellingen te doen, maar Cancian en Ryan laten Insider weten voorzichtig optimistisch te zijn over het aanstaande tegenoffensief. "Ik denk dat het Oekraïense leger vooruitgang zal boeken", vertelt Ryan. "Tot nu toe hebben ze ons telkens verrast."
Toch lijkt Rusland zich al deels te hebben voorbereid op het komende tegenoffensief. Satellietfoto's laten zien dat Russische troepen zich de afgelopen zes maanden al massaal hebben ingegraven in en rondom de Zaporozhzhia-regio. "Na veertien maanden oorlog zijn ze daar nog altijd niet verjaagd", constateert Cancian.
Maar het is duidelijk dat Rusland grote verliezen heeft geleden in de oorlog. Het grote aantal slachtoffers in de strijd om Bachmoet heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat het Russische leger minder goed is voorbereid op een tegenoffensief dan het had willen zijn in dit stadium van de oorlog.
Ryan acht verschillende uitkomsten van het tegenoffensief mogelijk: van een klinkende overwinning van Kyiv tot een teleurstellende nederlaag. "We zien het pas als het offensief van start gaat. Dan zullen we merken hoe goed het Oekraïense en het Russische leger voorbereid zijn op deze strijd."
