- Amerikanen gaan dinsdag naar de stembus voor de cruciale ‘midterms’.
- Bij de tussentijdse verkiezingen wordt een nieuw Huis van Afgevaardigden gekozen en een derde van de Senaat.
- De economie en abortus waren belangrijke thema’s tijdens de campagne en de uitslag kan ook gevolgen hebben voor de oorlog in Oekraïne.
- Lees ook: Commissie Huis van Afgevaardigden dagvaardt Trump voor zijn rol bij de Capitoolbestorming
De Verenigde Staten gaan dinsdag 8 november naar de stembus voor de ‘midterm’-verkiezingen.
De Democraten dreigen hun meerderheid te verliezen in een of beide kamers van het Congres en daarmee zou president Joe Biden tijdens de laatste twee jaar van zijn regeertermijn vleugellam worden. Maar er is nog niks beslist en zeker de race om de meerderheid in de Senaat is razend spannend.
In de campagne waren de economie en abortus belangrijke thema’s, maar ook de presidentsverkiezingen van 2024 werpen hun schaduw al nadrukkelijk vooruit. De midterms zijn een officieus referendum over Joe Biden en oud-president Donald Trump zal zich bij een goed resultaat voor de Republikeinen mogelijk snel officieel kandidaat stellen voor de nieuwe race naar het Witte Huis.
Dit zijn 7 dingen die je moet weten over de midterms, die cruciaal zijn voor de slagkracht van het Witte Huis in de komende twee jaar.
1. Meerderheid in Huis van Afgevaardigden en Senaat op het spel
Bij de verkiezingen halverwege de regeertermijn van president Joe Biden kiezen Amerikanen een nieuw Huis van Afgevaardigden, een deel van de Senaat en op regionaal en lokaal niveau nieuwe gouverneurs en burgemeesters.
In het Huis van Afgevaardigden staan alle 435 zetels op het spel en in de Senaat een derde van alle zetels. Hoogstwaarschijnlijk gaan de Democraten hun meerderheid kwijtraken in het Huis van Afgevaardigden en wordt het in de Senaat razend spannend.
Momenteel bezetten de Democraten 222 zetels in het Huis van Afgevaardigden, tegen 211 zetels voor de Republikeinen (2 zetels zijn onbezet). In de huidige Senaat hebben beide partijen nu 50 zetels, maar geeft de stem van de Democratische Senaatsvoorzitter - vicepresident Kamala Harris - de doorslag.
2. Voorspel van nieuwe strijd tussen Joe Biden en Donald Trump
De midterms zijn vanwege de timing altijd een populariteitstest voor de zittende president. Hoewel de president zelf nergens op een stemformulier staat, verliest de partij die het Witte Huis in handen heeft meestal terrein.
Dat wordt ook nu verwacht voor de Democratische president Joe Biden. Hij zou dan de laatste twee jaar van zijn regeertermijn vleugellam worden.
Bij een goed resultaat voor de Republikeinen wordt ook verwacht dat Donald Trump zich officieel kandidaat zal stellen voor de presidentsverkiezingen van 2024. "Ik ga het nu niet zeggen", zei Trump daar dit weekend over tijdens een bijeenkomst voor zijn aanhang op een regionaal vliegveld in Pennsylvania. "Maar ik beloof jullie allemaal dat jullie heel, heel, heel binnenkort erg gelukkig zullen zijn."
Daarmee zijn deze midterms ook een voorspel op een nieuwe strijd tussen Joe Biden en Donald Trump.
3. Strijd tegen inflatie staat centraal
Oud-president Bill Clinton zei het in de jaren negentig al: "It's the economy, stupid!" Ook bij deze verkiezingen is de economie voor vier op de vijf Amerikanen het belangrijkste thema.
Republikeinen geven Joe Biden en zijn Democratische Partij de schuld van de hoge inflatie van meer dan 8 procent en de dure benzine en diesel. Biden benadrukt op zijn beurt dat er sinds hij is aangetreden meer dan tien miljoen banen bijgekomen zijn. "De snelste banengroei uit de geschiedenis", stelde hij onlangs op Twitter.
4. Onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne op losse schroeven
De Verenigde Staten hebben sinds Rusland Oekraïne binnenviel al voor 40 miljard dollar aan humanitaire, financiële en militaire steun verleend aan Oekraïne. Maar oud-president Donald Trump en zijn politieke bondgenoten in het Congres zetten in toenemende mate vraagtekens bij die onvoorwaardelijke steun.
Als Trump-gezinde Republikeinen na de 'midterms' meer invloed krijgen in het Congres is verlenging van die steun lang niet zeker. De huidige Republikeinse leider in het Huis van Afgevaardigden, Kevin McCarthy, zei vorige maand al dat hij twijfelt of er in de toekomst nog 'blanco cheques' moeten worden uitgeschreven voor Oekraïne.
5. Afschaffing landelijk recht op abortus belangrijk thema
Het Amerikaanse Hooggerechtshof schafte in juni het landelijk recht op abortus af. Dat besluit werd doorgedrukt door drie uiterst conservatieve rechters die door Trump zijn benoemd, maar ging voor veel Amerikanen te ver. Ook voor een deel van de Republikeinse achterban.
Tot de afschaffing van het landelijk abortusverbod leken de Democraten vrijwel kansloos te zijn om de meerderheid te behouden in het Congres, maar na het besluit van het Hooggerechtshof stegen ze in de peilingen. Hoewel dat momentum nu enigszins voorbij is, blijft abortus een belangrijk verkiezingsthema.
De Democraten roepen vrouwen op massaal op hen te stemmen om een nieuwe landelijke abortuswet in te kunnen voeren.
6. Onderzoekscommissie naar Capitoolbestorming wordt mogelijk opgedoekt
Als de Republikeinen de meerderheid halen in het Congres zullen ze de commissie die onderzoek doet naar de gewelddadige bestorming van het Capitool van 6 januari 2021 opdoeken.
Al bij het instellen van de commissie van het Huis van Afgevaardigden vorig jaar stelden Republikeinse senatoren dat het onderzoek politiek gemotiveerd zou zijn.
De commissie zegt na maandenlang onderzoek en getuigenverhoren "overweldigend bewijs” te hebben dat Trump heeft geprobeerd de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020 ongedaan te maken en zo een vreedzame machtsoverdracht heeft proberen tegen te houden. Bij de bestorming van het Capitool vielen vijf doden en raakten meer dan 140 politieagenten en een onbekend aantal relschoppers gewond.
De oud-president is inmiddels gedagvaard om volgende week zelf te komen getuigen. De Republikeinen zullen als de kiezer hen de kans geeft de onderzoekscommissie naar Trump opdoeken en er eentje instellen naar Hunter Biden, de zoon van president Joe Biden, vanwege zijn lobbywerk in Oekraïne.
7. Senaatsraces Georgia, Pennsylvania en Nevada waarschijnlijk doorslaggevend
Afgaande op de peilingen is het in de meeste staten wel duidelijk naar welke partij de vrijkomende Senaatszetels toegaan. Maar in sommige staten lijken de verkiezingen uit te draaien op een nek-aan-nek-race tussen de Democratische en Republikeinse kandidaat. Dat geldt vooral in Georgia, Pennsylvania en Nevada.
Met name de race in Georgia heeft de afgelopen weken veel aandacht gekregen in de Verenigde Staten. Die gaat tussen de Democratische predikant Raphael Warnock en de Republikeinse voormalig American Football-speler Herschel Walker.
Laatstgenoemde zegt fel tegenstander van abortus te zijn, maar wordt ervan beschuldigd in 2009 te hebben betaald voor een abortus van zijn toenmalige vriendin.
