- VVD-leider Mark Rutte is sinds 14 oktober 2010 minister-president en is daarmee Ruud Lubbers voorbijgestreefd als langstzittende premier van Nederland.
- In zijn regeerperiode heeft Rutte met heel wat politieke crises en schandalen te maken gekregen.
- Van de bonnetjesaffaire tot het ‘functie elders’-debat: dit zijn 6 schandalen die Rutte ondanks felle kritiek uit de Kamer toch heeft overleefd.
- Lees ook: Mark Rutte begint er eindelijk iets ouder uit te zien – foto’s van toen en nu van Rutte en 3 andere lang zittende leiders
Mark Rutte is deze dinsdag officieel de langstzittende premier van Nederland. ‘Teflon Mark’ is nu 4.310 dagen minister-president en heeft daarmee het record van 4.309 dagen van Ruud Lubbers verbroken.
Onder zijn leiding zijn heel wat crises en schandalen voorbij gekomen. Rutte heeft de twijfelachtige eer om de meeste moties van wantrouwen en/of afkeuring op zijn naam te hebben staan. Kamerleden hebben maar liefst 104 keer het vertrouwen in hem opgezegd of hun afkeur over hem uitgesproken, maar de VVD’er overleefde die stemmingen telkens weer.
Rutte blijft ook keer op keer verkiezingen winnen en vindt zelf dat zijn houdbaarheidsdatum nog niet in zicht is. Hij zei voor de zomervakantie zelfs grappend dat hij het gevoel heeft dat hij “zo langzamerhand wel halverwege is”. De minister-president zegt elke dag opnieuw te genieten van zijn werk. “Ik heb in al die jaren nooit iets gehad van: nu heb ik het wel gehad. Nog geen seconde. Het is de mooiste baan van de wereld. Een ongelooflijke eer om dit te mogen doen.”
Het eerste kabinet dat Rutte leidde trad aan op 14 oktober 2010. Het was een minderheidskabinet van VVD en CDA, dat kon rekenen op gedoogsteun van de PVV en in 2012 viel. Daarna leidde Rutte nog een kabinet van de VVD met de PvdA en nu staat hij aan het roer van alweer het tweede kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
In al die tijd overleefde hij heel wat schandalen waardoor hij de bijnaam ‘Teflon Mark’ heeft gekregen.
Bonnetjesaffaire
De zogeheten ‘bonnetjesaffaire’ leidde in 2015 tot het aftreden van minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven. Twee jaar later kostte het voorval ook de kop van minister Ard van de Steur.
De affaire draaide om een deal die toenmalig officier van justitie Fred Teeven sloot met drugshandelaar Cees H. Het precieze bedrag van die deal bleef lang onbekend en het ‘bonnetje’ was kwijt. Toen er alsnog een afschrift uit een verouderd financieel computersysteem opdook en Fred Teeven zich het precieze bedrag toch ook bleek te herinneren, zei Rutte daar niks van te hebben geweten.
De premier hield vol dat hij nooit aan staatssecretaris Fred Teeven heeft gevraagd wat zijn herinneringen waren over de schikking, maar volgens Nieuwsuur kregen Rutte en zijn naaste adviseurs al in een vroeg stadium van Teeven te horen dat er vele miljoenen mee gemoeid waren. De Kamer sprak ernstige twijfels uit over de geloofwaardigheid van de aanhoudende ontkenningen van Rutte.
Maar hoewel er met Ivo Opstelten, Fred Teeven zelf en later Ard van der Steur uiteindelijk maar liefst drie VVD-bewindslieden opstapten vanwege de affaire, overleefde Rutte alle vier de grote debatten over de kwestie.
Afschaffing dividendbelasting
Tijdens de formatie van het eerste kabinet VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in 2017 werd afgesproken de dividendbelasting af te schaffen, terwijl dat in geen enkel verkiezingsprogramma stond. Lang hield het kabinet vol dat daar tijdens de formatie geen documenten voor zijn gebruikt.
Toen de memo's wel opdoken, zei Rutte meerdere malen zich niet te herinneren die stukken ooit te hebben gezien. Hij zei daar ook nooit over te hebben gelogen toen hij daarover onder vuur kwam te liggen in de Kamer.
"Ik heb niet gezegd dat er geen stukken zijn, maar dat ik geen herinnering heb aan die stukken", zo verdedigde hij zich tijdens een debat in de Tweede Kamer op 25 april 2018. "Ik heb de Kamer goed geïnformeerd over dat ik geen herinneringen heb en dat blijkt te kloppen."
Aan het eind van het debat stemden 67 Kamerleden voor een motie van afkeuring van GroenLinks-leider Jesse Klaver tegen Rutte, terwijl 76 Kamerleden tegen stemden. Tijdens een nieuw debat twee maanden later haalde een motie van wantrouwen van Geert Wilders het ook niet.
Burgerdoden Hawija
Op 5 november 2019 sprak de Tweede Kamer met premier Rutte over de Nederlandse aanval op Hawija in Irak vier jaar eerder. Het doelwit was een bommenfabriek van IS, maar er vielen ook zeventig burgerdoden.
Het ministerie van Defensie bleek daar al jaren van op de hoogte te zijn geweest en zou daar ook Rutte over hebben geïnformeerd. Maar dat kon Rutte zich niet herinneren. "Als ik u hier zeg, als minister-president van Nederland: ik heb er geen herinnering aan dat ik op dat moment ben geïnformeerd door mevrouw Hennis; ik sluit het ook niet uit en ik kan dat niet uitsluiten — ik heb geen contra-indicatie — maar ik heb er nul herinnering aan."
De oppositie verweet Rutte een legalistische, procedurele aanpak, maar 'Teflon Mark' bleef in het debat dankzij steun van de coalitiepartijen uiteindelijk vrij makkelijk overeind, schreef de Volkskrant destijds.
Toeslagenschandaal
Het kabinet Rutte-III viel in januari 2021 over het toeslagenschandaal en toen leken de dagen van Mark Rutte als minister-president geteld. Maar omdat de VVD twee maanden later de parlementsverkiezingen won, kon Rutte na een moeizame formatie (waarover onder het volgende kopje meer) toch opnieuw aantreden als premier.
De commissie-Van Dam die onderzoek deed naar de Toeslagenaffaire concludeerde dat veel politici zeiden weinig zorgwekkende signalen te ontvangen, maar dat die er wel degelijk waren. "Bij alle verantwoordelijke bewindspersonen" kwamen volgens de commissie signalen langs "die ze hadden kunnen omzetten in actie."
Rutte kreeg als eindverantwoordelijk premier het verwijt dat de regering niet tijdig heeft ingegrepen en ook de Kamer meerdere malen gebrekkig heeft geïnformeerd.
Functie elders voor Omtzigt
Het 'functie elders'-debat van 1 april 2021 kostte Mark Rutte bijna de kop. De premier bleek tijdens de formatie wel degelijk over de rol van het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt gesproken te hebben, terwijl hij dat eerder stellig had ontkend.
Verkenner Kajsa Ollongren werd eind maart bij het vanwege een coronabesmetting halsoverkop verlaten van het Binnenhof gefotografeerd met documenten waarop 'Positie Omtzigt. Functie elders' te lezen was. Rutte beweerde voor de camera het "in ieder geval in onze gesprekken niet gehad te hebben over Pieter Omtzigt", maar later bleek uit gespreksverslagen dat dat niet klopte. "Je moet wat met Omtzigt: minister maken", zo staat daarin opgetekend uit de mond van Rutte.
Aan het begin van het verhitte debat dat daar op volgde zei Rutte het zich 'verkeerd herinnerd' te hebben, maar daar nam de Kamer geen genoegen mee. D66-leider Sigrid Kaag, die maanden later toch met Rutte in een nieuw kabinet stapte, sprak haar fameuze woorden "hier scheiden onze wegen" uit. Diep in de nacht steunde een overgrote meerderheid van het parlement inclusief de beoogde coalitiepartners D66, CDA en ChristenUnie een motie van afkeuring tegen de premier, maar aangezien daar geen formele gevolgen aan verbonden waren, kon Rutte gewoon aanblijven.
Gewiste sms-jes
De laatste keer dat Mark Rutte ernstig in de problemen kwam, was in mei dit jaar toen bleek dat hij jarenlang elke dag sms'jes van zijn telefoon heeft gewist. Hij stuurde de tekstberichten die hij zelf van belang vond voor de archivering door naar ambtenaren en verwijderde de rest op eigen houtje.
Volgens Pieter Omtzigt ondermijnt Rutte daarmee de grondvesten van de democratie. Maar ondanks de felle kritiek van Omtzigt en vele andere Kamerleden zei Rutte zich "aan de letter en de geest van de wet" te hebben gehouden. Verder ontkende hij in het debat dat er sprake is van een patroon waarbij hij altijd probeert om informatie zo lang mogelijk achter te houden.
Ook nu overleefde hij weer een door PVV-leider Geert Wilders ingediende motie van wantrouwen.
