Verduisteren van geld, seksueel wangedrag en intimidatie, #MeToo, bedrijfsspionage en het manipuleren van de beurs. Hiermee drukten grote persoonlijkheden aan het roer van toonaangevende bedrijven zoals Uber, Nissan en Tesla, een stempel op het jaar 2018.
Geen wonder dat de agressieve topman langzaamaan plaatsmaakt voor de veilige, saaie CEO.
De topman als onruststoker
“Niet te veel plannen maken, want dat werkt toch niet”, snoeft een zelfverzekerd naar achter leunende Carlos Ghosn tegenover een zaal vol Stanford-studenten in 2010. De legendarische topman van Nissan-Renault werd begin deze week opgepakt in Japan op verdenking van onder meer belastingfraude en van persoonlijk gebruik van bedrijfsmiddelen.
Het megabedrijf ging dan ook meteen op de beurs onderuit en krabbelt nu moeizaam uit het gat dat de larger than life Ghosn heeft achtergelaten. Heel spontaan, zoals de topman het graag zag.
Elon Musk zorgde voor eenzelfde catastrofale uitglijder onder aandeelhouders toen hij in augustus opeens op Twitter verkondigde Tesla van de beurs te halen. Onder druk van financiële toezichthouder SEC legde Musk zijn functie als president-commissaris van Tesla neer.
In het afgelopen jaar vielen veel charismatische CEO's van hun voetstuk door aantijgingen en onderzoeken naar seksueel wangedrag: WPP, een van de grootste marketingbureaus ter wereld, Amerikaans televisienetwerk CBS, een van Amerika's grootste boekhandels Barnes & Noble, de topman van hip frisdrankmerk Lacroix, die van kledingmerk UnderArmour en casinoketen Wynn Resorts. Allemaal captains of industry in hun sector.
Liever een muurbloem dan een Steve Jobs
Met al die slechte pr rondom CEO's met te veel branie, verleidelijke charmes en te grote ego's is het niet gek dat veel bedrijven in het hypermediale #MeToo-tijdperk kiezen voor rustige bijna onopvallende leiders.
Volgens organisatiepsycholoog Tomas Chamorro-Premuzic worden de Steve Jobs' van de wereld onterecht bewierookt. "Charisma is een ander woord voor narcisme, zij het politiek correct. De voordelen hiervan zijn van korte duur en de persoon zelf heeft daar baat bij, het bedrijf zelden."
De innovatieve startupcultuur van Silicon Valley, die Apple-visionair Jobs voortbracht, zorgde voor de verheerlijking van onaangename personen aan de top. Die liegen (Theranos), gaan vaak in de fout (Facebook) of creëren een onprettige werksfeer (Tinder, Uber).
De beste managers zijn volgens Chamorro-Premuzic saai, want die zijn nu eenmaal emotioneel stabieler. Ze gedragen zich volwassener en zijn minder geneigd om zich te gedragen alsof ze in een Hollywood-film zitten.
"Zij zijn stabiel in plaats van spannend, consequent in plaats van onvoorspelbaar. Saai betekent ook dat ze beleefder en empathischer zijn." Kijk maar naar Microsofts' Satya Nadella die Steve Ballmer - bekend van het springen en schreeuwen tijdens presentaties - opvolgde in 2014. Nadella trok het softwarebedrijf stilletjes maar gestaag uit het slop. Liever een muurbloem als leider dan een Steve Jobs.
Even geen branie meer
Organisaties zijn het dit jaar beu geworden om in de media afgemaakt te worden vanwege de misstappen van machtige topfiguren. Bij Uber werkt de 'nederige' Dara Khosrowshahi sinds 2017 stilletjes aan het opvijzelen van het karakter van het vrouwonvriendelijke bedrijf.
Het momentum voor grote bombastische persoonlijkheden lijkt even voorbij. Er is geen plek meer voor mensen als 'Chainsaw Al', 'Neutron Jack' of de 'Junk-Bond King', zoals The wall Street Journal schrijft.
Misschien komt dat ook mede door de onrust die een polariserende praatjesmaker met meer zelfvertrouwen dan zelfinzicht als leider van de vrije wereld, de ultieme 'dealmaker en zakenman', stookt in de samenleving.
2019 lijkt het jaar te worden van de saaie manager als topman. Dat is goed nieuws voor kleurloze collega's met leiderschapsambities, maar ook aandeelhouders en consumenten. Even wat rust in de tent. Disruptie en branie mogen even op vakantie, die twee onruststokers zien we in 2020 wel weer. Want geen innovatie zonder wegverbreiders.
