ANALYSE – Er moeten zo snel mogelijk nieuwe kerncentrales gebouwd worden in Nederland om de klimaatdoelen te halen, zei VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff maandag in Nieuwsuur. “Wat mij betreft gaan we snel beginnen. Ik hoop dat we er rationeel naar kijken.”
Dijkhoff weet in welk mijnenveld hij zich begeeft, als hij vraagt om rationele gedachten. Voorstellen zoals die van de VVD’er kunnen steevast op hevige emotionele reacties rekenen. Het kernenergiedebat is gehuld in een taboesfeer die satiricus Arjen Lubach afgelopen zondag probeerde te doorbreken.
De 20 minuten in Zondag met Lubach samengevat: kernenergie is onmisbaar om de CO2-uitstoot voldoende terug te dringen, de productie ervan is veel minder schadelijk voor mens en milieu dan andere energiebronnen, en radioactief afval kan veilig en compact opgeslagen worden.
Bekijk hieronder het pleidooi van Lubach vóór kernenergie terug:
Tegenstanders zijn niet ontvankelijk voor dit verhaal. Het voorstel van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff werd direct verworpen door Rob Jetten van coalitiepartner D66. En ook GroenLinks-voorman Jesse Klaver liet al snel van zich horen.
Volgens Klaver is het bouwen van kerncentrales economisch niet rendabel, duurt de bouw überhaupt te lang en kan de veiligheid van de opslag van radioactief afval niet gegarandeerd worden.
Dit is geen serieus voorstel. Waarom niet?
— Jesse Klaver (@jesseklaver) November 5, 2018
1: Een tweede kerncentrale bouwen kan namelijk al. Ieder bedrijf dat dit wil, kan een vergunning aanvragen en zo’n centrale neerzetten. Toch gebeurt dit niet, zelfs niet in de zo gewenste economistische vrije markt van de VVD.
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken, een partijgenoot van Dijkhoff, vindt dat kernenergie wel een optie is..maar pas na 2030.
In een reactie op de suggestie van Dijkhoff stelt Wiebes dat er voorlopig nog "geen business case" is om kernenergie in te zetten. Op dat punt geeft hij Klaver dus gelijk.
Volgens Wiebes zijn investeringen in kernenergie vanwege de lage stroomprijzen momenteel niet rendabel en zijn er de afgelopen jaren geen aanvragen geweest om een kerncentrale te bouwen. Maar op termijn zou dit dus kunnen veranderen.
Kunnen we zonder kernenergie?
De stelling van Lubach dat kernenergie onmisbaar is om de benodigde CO2-reductie te realiseren, komt niet uit de lucht vallen.
Het programma beroept zich op een recent rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), de organisatie van de Verenigde Naties die de risico's van klimaatverandering evalueert.
Het rapport beschrijft vier scenario's waarin de opwarming van de aarde wordt beperkt tot 1,5 graad. In alle scenario's moet het aandeel van kernenergie in de mondiale energiemix significant stijgen. Ten opzichte van 2010 gaat met om minimaal een verdubbeling tot een factor vijf erbij.
(klik om te vergroten)
Arjen Lubach maakte zondag dus geen grap toen hij zei dat Nederland nog wel een paar nieuwe kerncentrales kan gebruiken.
In Borssele staat de enige actieve kerncentrale van Nederland. Die is momenteel goed voor slechts 3 procent van het totale landelijke stroomverbruik. Nederland importeert ook elektriciteit die is opgewekt met kernenergie, wat het totale aandeel van kernenergie in Nederland volgens Milieu Centraal op zo'n 6 procent brengt.
Wat doen andere landen?
De meest recente cijfers van de European Nuclear Society, van eind 2016, leveren de grafiek hieronder op. Het gaat om een totaal van 186 actieve kerncentrales in Europa, met nog eens vijftien in aanbouw.
Frankrijk is in zowel absolute als relatieve termen koploper, met 58 kerncentrales die voorzien in 76 procent van het landelijke stroomverbruik.
Maar: na de zeebeving en tsunami van 2011 in Japan, met de problemen in kerncentrale Fukushima tot gevolg, kondigde zowel Duitsland als Zwitserland aan te gaan stoppen met kernenergie. Trek je het aantal kerncentrales van die landen (13) af van het aantal kerncentrales in aanbouw (15), dan is van een stijgende bijdrage van kernenergie nog maar amper te spreken.
Kernenergie om opwarming aarde te beperken
Moeten Nederland en de meeste andere Europese landen nu flink aan de bak? Laten we nog eens teruggaan naar de bezwaren van Jesse Klaver.
Heeft het IPCC gelijk en moet de productie van kernenergie in alle scenario's flink omhoog, dan gaat het argument dat kerncentrales bouwen te lang duurt niet op. Eerder is dat een reden om liever vandaag dan morgen te beginnen.
Als bedrijven niet staan te popelen omdat kerncentrales niet economisch rendabel zijn, zal de overheid moeten instappen. Die heeft zich gecommitteerd aan het terugdringen van de CO2-uitstoot en moet bereid zijn om daarvoor maatregelen te nemen die geld kosten.
Dat raakt Klavers derde argument: de overheid moet zich afzijdig houden omdat veilige opslag van radioactief afval niet gegarandeerd zou kunnen worden. Dat is moeilijker te weerleggen.
Een deel van het radioactieve afval blijft honderdduizend jaar gevaarlijk. De opslag van de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA) in Zeeland is gebouwd om allerlei natuurrampen te weerstaan, maar niemand kan met volledige zekerheid stellen dat het al die tijd veilig opgeslagen blijft.
