- Vertegenwoordigers van Oekraïne en Rusland hebben afspraken gemaakt over vluchtroutes voor burgers in Oekraïne.
- Tegelijk blijft de Russische president Poetin onverzettelijk vasthouden aan zijn doel om de regering van Oekraïne omver te werpen en het leger van het land op te heffen.
- In Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa, heeft in de nacht van donderdag op vrijdag een brand gewoed.
- Lees ook: Nederlandse gemeenten kunnen voorlopig niet van contracten Russische Gazprom af – directeur Gazprom NL vertrekt om oorlog
In Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa, heeft in de nacht van donderdag op vrijdag een brand gewoed. Dat gebeurde nadat het complex volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken “van alle kanten werd aangevallen” door Russische grondtroepen.
Brandweerlieden konden het door de VN-atoomwaakhond IAEA als “zeer gevaarlijk” bestempelde vuur pas na uren bereiken. Vrijdag om 06.20 uur (lokale tijd) was de brand geblust, niemand raakte gewond.
Russische troepen hebben de controle over de kerncentrale Zaporizja overgenomen, melden de regionale autoriteiten.
De burgemeester van het nabijgelegen Energodar, in het zuidoosten van Oekraïne, meldde de brand als eerste in een video op Facebook. The New York Times verifieerde beelden waarop vlammen en vuur rondom de kerncentrale te zien waren. Volgens de lokale autoriteiten ging het om een brand in een trainingsgebouw en bestond er geen direct gevaar voor de essentiële onderdelen of reactoren van de kerncentrale.
Dat weerhield de Oekraïense president Volodimir Zelenski er niet van om te spreken van "nucleaire terreur". Hij verweet de Russen in een nachtelijke videoboodschap "een herhaling van Tsjernobyl". Die kerncentrale ontplofte in 1986 waardoor tienduizenden mensen moesten evacueren en honderdduizenden levenslang consequenties ervoeren.
Zelenski waarschuwde voor "het einde van Europa" als de kerncentrale in Zaporizja zou ontploffen. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Koeleba, stelde dat de gevolgen van een eventuele ontploffing "tien keer groter zouden zijn dan Tsjernobyl".
In de uren na het uitbreken van de brand sprak Zelenski onder meer met de Amerikaanse president Joe Biden en Britse premier Boris Johnson, die beiden opriepen tot een staakt-het-vuren. Volgens Johnson kunnen "de roekeloze acties van de Russische president Vladimir Poetin een directe bedreiging vormen voor de veiligheid van heel Europa". Hij wil volgens onder meer de BBC dat de VN-Veiligheidsraad snel bij elkaar komt in een spoedzitting.
Om 05.20 uur (lokale tijd) slaagden de lokale hulpdiensten erin het vuur te bereiken, dat dankzij de inzet van veertig brandweerlieden en elf brandweerwagens werd geblust.
Zowel het IAEA als een "nucleair noodteam" van de Amerikaanse overheid blijven de situatie nauwlettend in de gaten houden. De Amerikaanse energieminister, die het noodteam inschakelde, benadrukt dat de kernreactoren "goed zijn beschermd door robuuste constructies" en meldt op basis van Oekraïense autoriteiten dat er geen verhoogde radioactieve straling is geconstateerd. Ook zouden de reactoren veilig zijn uitgeschakeld.
De VN-atoomwaakhond sprak van een "ernstig gevaar" als de reactoren in de centrale geraakt zouden worden door raketaanvallen. Eerder riep het IAEA de Russische en Oekraïense troepen op om niet te vechten in het gebied.
Zaporizja is een van de vier operationele kerncentrales van Oekraïne. De centrale bestaat uit zes kernreactoren en is volgens uiteenlopende schattingen goed voor zo'n twintig tot veertig procent van de Oekraïense elektriciteitsvoorziening.
Afspraken over vluchtroutes voor burgers in Oekraïne
De delegaties van Oekraïne en Rusland zijn vluchtroutes voor burgers overeengekomen in Oekraïense gebieden waar de gevechten het hevigst zijn. Dat maakten Oekraïne en Rusland bekend na een tweede ronde van overleg tussen delegaties uit beide landen in Belarus.
Oekraïne had gepleit voor dergelijke humanitaire corridors. Aanvankelijk had een onderhandelaar gemeld dat er slechts over was gesproken.
De partijen kwamen ook een derde ronde van overleg "binnenkort" overeen. Een doorbraak over een staakt-het-vuren bleef uit, precies een week na de Russische invasie in het buurland.
De eerste gespreksronde maandag was zonder enig resultaat afgesloten. Het jongste overleg vond plaats in de regio Brest in het westen van Belarus. Oorspronkelijk zou het vervolg woensdagavond plaatsvinden.
De regering in Kiev wilde een onmiddellijk staakt-het-vuren bereiken en terugtrekking van de Russische troepen. De Oekraïense president Volodimir Zelenski had als voorwaarde voor nieuw overleg gesteld dat Rusland eerst zou stoppen met bombardementen, maar die worden voortgezet.
Rusland wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en dat onder meer de inlijving van de Krim wordt erkend.
Poetin wil nog steeds regering Oekraïne omverwerpen en leger uitschakelen
De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag in een televisietoespraak dat de Russische militaire operaties in Oekraïne volgens plan verlopen en prees de soldaten die voor Rusland vechten als "helden". Hij beloofde ruimhartige financiële compensatie voor families van tijdens de invasie gesneuvelde soldaten.
Poetin greep de gelegenheid ook aan voor een reeks beschuldigen tegen Oekraïense troepen. Een daarvan was dat ze "duizenden" buitenlandse burgers gegijzeld houden en als menselijke schilden gebruiken. Ook zou het Oekraïense leger Russische krijgsgevangenen hadden gemarteld en gedood. De zogenoemde humanitaire corridors, waardoor Oekraïense burgers kunnen vluchten, zou het zelf blokkeren.
"We zijn in oorlog met neonazi's", zei de Russische leider. En: "Ik zal nooit mijn overtuiging opgeven dat Russen en Oekraïners één volk zijn."
En Poetin bevestigde nogmaals zijn motivatie voor de oorlog: "Nu vechten onze soldaten en officieren op Oekraïens grondgebied voor Rusland, voor een vreedzaam leven voor de burgers van Donbas, voor de denazificatie en demilitarisering van Oekraïne, zodat we niet kunnen worden bedreigd door een anti-Rusland-sfeer direct aan onze grenzen die het Westen al jaren creëert."
Zelenski: na Oekraïne zijn Baltische staten aan de beurt
Als Oekraïne in handen van de Russen valt, zijn de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen als volgende aan de beurt. Daarvoor waarschuwt de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Hij roept het Westen op de militaire steun aan zijn land op te voeren. Anders rukt Rusland op naar de rest van Oost-Europa, tot aan de voormalige Berlijnse Muur: "Geloof me!"
Het regime in Moskou zegt met de inval in de ex-Sovjetrepubliek Oekraïne de Russische belangen te willen veiligstellen. Het Kremlin werpt zich ook op als beschermheer van de Russen en Russischtaligen in het buurland, die zouden worden bedreigd. Ook de Baltische staten, die eveneens deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, hebben aanzienlijke Russische minderheden. In Estland en Letland gaat het zelfs om ongeveer een kwart van de bevolking.
Zelenski zei op een persconferentie te willen praten met de Russische president Vladimir Poetin, "de enige manier om de oorlog te stoppen". Hij zei bereid te zijn alle kwesties aan te snijden. Het Oekraïense staatshoofd haalde echter ook uit naar Poetin: "Wat wil je van ons? Vertrek uit ons land!"
De president sprak ook over de "besluiteloosheid" van de wereldgemeenschap om Oekraïne te helpen. Hij herhaalde de oproep aan het Westen dat er een vliegverbod boven Oekraïne moet komen, zodat de Russische luchtmacht er geen aanvallen kan uitvoeren. De NAVO voelt daar echter niets voor, omdat het een directe confrontatie met Rusland kan betekenen. "Stuur ons dan vliegtuigen!", aldus Zelenski.
Burgemeester Kiev roept Russen op in opstand te komen
De gebroeders Volodimir en Vitali Klitsjko, de burgemeester van Kiev, roepen Russen op om in opstand te komen tegen de oorlog die het land voert in Oekraïne. "Jullie zijn een instrument in de hand van een man met als enige doel om de Sovjet-Unie te doen herleven."
De gebroeders Klitsjko zijn allebei voormalig wereldkampioen zwaargewicht in het boksen. Volodimir zegt in gesprek met persbureau Reuters dat hij nu iedere dag in Kiev helpt om hulpgoederen te sjouwen. "Kiev heeft vrede nodig", aldus Vitali Klitsjko. "De inwoners zitten al een week lang continu in hun kelders te schuilen voor de bombardementen."
"Dit is compleet gestoord. Het is gewoon terrorisme. Dat dit nog kan gebeuren in 2022 is niet te bevatten", aldus de burgemeester van de Oekraïense hoofdstad.
Volgens Volodimir Klitsjko is er geen enkele reden om Oekraïne aan te vallen. "Dit land is altijd al het thuis geweest van allerlei mensen uit allerlei volken, ook Russen." De enige oplossing volgens Klitsjko is dat alle internationale banden met Rusland volledig worden verbroken. "Al het geld dat ze binnenkrijgen wordt gebruikt om wapens van te kopen. Dat moet stoppen."
Russische troepenmacht vrijwel volledig ingezet voor invasie van Oekraïne
Bijna alle Russische soldaten die voor de invasie van Oekraïne nabij de grens waren gestationeerd zijn Oekraïne nu binnengetrokken, meldt een medewerker van het Amerikaanse ministerie van Defensie.
Voor de oorlog begon had Rusland ongeveer 150.000 man gestationeerd in de buurt van Oekraïne. Een deel van de militairen zat in Belarus.
Volgens de Amerikanen wordt het merendeel van de Russische raketten vanuit Oekraïne zelf afgeschoten. De Russen maken gebruik van mobiele raketsystemen.
