- De Russische inval in Oekraïne zorgt voor een stijging van de olie- en gasprijzen. Als die aanhoudt, kan de inflatie verder oplopen.
- Centrale banken zitten met een dilemma als hoge energieprijzen gepaard gaan met lagere economische groei, ofwel stagflatie.
- De vraag is hoe de Europese Centrale Bank en de Federal Reserve hierop reageren.
- Lees ook: Voedingsprijzen gaan verder stijgen dit jaar, voorspelt ABN AMRO
De Russische inval in Oekraïne brengt centrale banken in Europa en de Verenigde Staten in een lastig parket. Een zogenoemd ‘stagflatie-scenario’, met hoge inflatie en inzakkende economische groei, komt hierdoor namelijk dichterbij. En dat betekent dat centrale banken moeten kiezen tussen twee kwaden.
De Russische inval in Oekraïne zorgt voor sterk stijgende olie- en gasprijzen en kan daarmee een aanjager zijn voor een langdurig hogere inflatie. Ook sancties tegen Rusland zouden een prijsopdrijvend effect kunnen hebben.
Om het negatieve effect van stijgende prijzen op de koopkracht van de euro en de dollar aan te pakken, grijpen centrale banken doorgaans naar het rentewapen: hogere rentes maken lenen voor consumenten en bedrijven duurder en hebben een vraagdrukkend effect. Dat kan er ook voor zorgen dat prijsstijgingen worden afgeremd.
Aan de andere kant kan de schok van hogere energieprijzen op zichzelf al zorgen voor een rem op andere bestedingen en dus afnemende economische groei. Om de economische groei te ondersteunen zouden centrale banken rentes dan juist laag moeten houden.
Het vooruitzicht van 'stagflatie', hoge inflatie en lage groei, zorgt er dus voor dat centrale banken met het rentebeleid in de knoop komen: houden ze rentes laag, dan kan de inflatie verder uit de hand lopen; verhogen ze rentes, dan kan de economie in een recessie belanden.
Rentebeleid ECB en Fed: inflatie beteugelen of economische groei ondersteunen
De vraag hierbij is welke lijn de Europese Centrale Bank (ECB) en de Amerikaanse Federal Reserve kiezen. De ECB houdt naar eigen zeggen nauwlettend in de gaten wat de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne zijn voor de economie van de eurozone.
Donderdag stond al een informele bijeenkomst gepland van de beleidsmakers van de ECB vooruitlopend op de beleidsvergadering van begin maart. Die informele bijeenkomst zal niet tot een snellere aanpassing van het beleid leiden, geeft de centrale bank aan.
"Tijdens de vergadering in maart zal de ECB de economische prognoses grondig evalueren", zo staat in de verklaring. Daarbij worden ook "recente geopolitieke ontwikkelingen" meegenomen.
Naast de beleidsrente hebben centrale banken ook andere instrumenten om het monetaire beleid aan te sturen. Tijdens de coronacrisis zijn ze bijvoorbeeld op grote schaal obligatieschulden gaan opkopen op kapitaalmarkten, om zo ook marktrentes laag te houden.
De Amerikaanse Federal Reserve heeft eerder al aangegeven te willen stoppen met het opkopen van obligaties. De vraag is wat de ECB op dit punt gaat doen.
