Of het nu een eigen bedrijf is of ‘oud geld’ dat je zelf van voorgaande generaties hebt geërfd, het is fijn als je je kind een groot vermogen kunt nalaten.
Maar hoe bereid je hem of haar hierop voor? En hoe voorkom je het zogeheten Ferrarisyndroom?
Het aantal miljonairs zit weer in de lift. In 2015 telde ons land 106.000 huishoudens met een vermogen van minimaal één miljoen euro: ongeveer een derde meer dan voor de crisis.
Hier hoef je niet per se boer of medisch specialist voor te zijn. Ook met een modaal inkomen kan je vermogen in één generatie behoorlijk groeien, als je spaarzaam leeft en je je huis afbetaalt.
Hondenvilla
Al die vermogens vloeien vroeg of laat naar de volgende generatie. Daar gaat het nog weleens mis. Niet zelden slaagt een jongere generatie erin om het met bloed, zweet en tranen bij elkaar gegaarde familiekapitaal te verkwanselen.
Dit wordt ook weleens het Ferrarisyndroom genoemd: de angst dat je kind jouw zuurverdiende geld er in no time doorheen jaagt, door bijvoorbeeld de aankoop van een dure sportauto. Of bijvoorbeeld aan een gigantische hondenvilla ter waarde van ruim 300.000 dollar, compleet met voortuintje en kroonluchters, zoals Paris Hilton, nazaat van de stichter van de Hilton-hotelketen ooit deed.
'From sandals to sandals in three generations' luidt een bekend gezegde. Hoe voorkom je dat die nachtmerrie realiteit wordt?
Voogd en bewindvoerder aanwijzen
Of je nu beschikt over een groot of meer bescheiden vermogen, het is altijd verstandig om in je testament een voogd en een bewindvoerder aan te wijzen als je minderjarige kinderen hebt. Een voogd neemt na jouw overlijden de zorg en opvoeding van de kinderen over. Een bewindvoerder buigt zich over de financiën.
Veel ouders vinden hun kinderen met achttien jaar nog te jong om het vermogen zelfstandig te beheren. Je kunt in je testament regelen dat het bewind door blijft lopen tot je kind bijvoorbeeld 23 of 25 jaar is.
De bewindvoerder kan een familielid zijn, dat de wensen van de erflater goed kent. Maar het mag bijvoorbeeld ook een notaris zijn.
Een voordeel van een bewindvoerder is dat er zicht is op de besteding van het geld. Een nadeel is dat de erfgenaam de aanstelling na enkele jaren kan aanvechten bij de rechter. Kan hij of zij niet goed met geld omgaan, dan is dat dus hooguit uitstel van executie.
Stichting Administratiekantoor
Het fenomeen 'stichting administratiekantoor' kennen we vooral uit nieuwsberichten over activistische aandeelhouders die zich verzetten tegen beschermingsconstructies die hen beperken in hun stemrecht.
Maar ook voor een verantwoord beheer van het familiekapitaal kan zo'n stichting van pas komen. Je vermogen wordt dan verdeeld in certificaten die elk een bepaalde waarde vertegenwoordigen. Deze worden vervolgens ondergebracht in een speciaal daarvoor opgerichte stichting. Het stichtingsbestuur ziet toe op de besteding van het geld.
Via deze constructie worden de juridische en economische rechten van elkaar gesplitst: de stichting beheert het vermogen, maar heeft geen economisch belang.
Het voordeel van zo'n stichting is dat je zelf kan bepalen wie de zeggenschap over het vermogen krijgt. Je kinderen kunnen je vermogen dus niet zomaar te gelde maken.
Daar staat wel tegenover dat het nogal een rompslomp is om zo'n constructie op te tuigen. Je moet een stichting oprichten, certificaten laten uitgeven en voorwaarden opstellen. Dit alles gebeurt bij de notaris.
Goede financiële opvoeding
Er zijn dus mogelijkheden om juridisch te regelen dat je nalatenschap zorgvuldig wordt beheerd. Maar de beste manier om je kinderen verstandig met geld te leren omgaan, is hen al jong met geld in aanraking te laten komen en financiële verantwoordelijkheid te geven.
Dat begint met zakgeld en kan later worden uitgebreid met kleedgeld en het beheer van een mobiele telefoon. Spreek duidelijk met je kind af wat hij met het geld mag en moet doen.
Gun je kinderen de mogelijkheid om fouten te maken. Dat betekent dat je misschien tandenknarsend moet toezien hoe het zakgeld verdwijnt naar goedkope prullaria. Maar je kind zal er na verloop van tijd wel achter komen dat er geen geld meer is voor iets moois. Het zal die levensles meenemen naar volwassenheid. Realiseer je dat hij beter nu zijn neus kan stoten dan later, als er grotere bedragen door zijn handen gaan.
Het is ook verstandig om je kind wat te laten bijverdienen met een bijbaan, om alvast de waarde van geld te leren kennen.
Grote schenking
Op latere leeftijd kun je je kind geleidelijk meer verantwoordelijkheid geven door een flinke schenking te doen. Ouders mogen hun kind elk jaar een bedrag belastingvrij schenken (dit jaar 5.363 euro).
Daarnaast mogen ze aan hun kind tussen de 18 en 40 jaar eenmalig een hoger bedrag schenken (dit jaar: 25.731 euro). Vloeit het geld naar een eigen woning, dan geldt een nóg hogere eenmalige vrijstelling van 100.800 euro.
Een groot bedrag schenken heeft veel voordelen. Je bespaart erfbelasting, laat je zoon of dochter alvast wennen om om te gaan met grotere bedragen en je kunt je kind nog voor je dood begeleiden hoe hij dit geld verstandig kan besteden.
Verder kun je overwegen om samen met je kind een aandelenportefeuille te beheren, zodat je kind spelenderwijs kan leren beleggen.
Mentale voorbereiding
Bereid je kind ook mentaal voor op een leven met vermogen. Leg hierbij niet te veel nadruk op geld, maar leer je kind dat er ook andere waarden in het leven zijn. Als je je kind niet te materialistisch wil opvoeden, geef hem dan geen auto op zijn achttiende verjaardag en beloon een goed rapport niet met een hoog geldbedrag.
Hierbij geldt ook: practice what you preach. Als je je kind wil bijbrengen dat geld van secundair belang is, ga je dan ook niet zelf te buiten aan dure reizen en luxe spullen.
Hoe doen de multimiljardairs het?
'The perfect amount to give to your kid is enough to do anything, but not so much that they can do nothing’, zei Warren Buffett ooit. De zakenman en investeerder - met een geschat vermogen van 88 miljard dollar - wil zijn kinderen genoeg nalaten om een goed leven te kunnen opbouwen, maar te weinig om lui achterover te kunnen leunen.
Daarom kondigde hij in 2006 aan dat hij vrijwel zijn gehele vermogen gaat doneren aan liefdadigheidsorganisaties, waaronder de Bill & Melinda Gates Foundation (van Microsoft-oprichter Bill Gates) en liefdadigheidsorganisaties van zijn eigen kinderen. Zijn kinderen erven een bescheiden fonds dat ze alleen bij noodgevallen mogen aanspreken.
Ook de nazaten van Microsoft-oprichter Bill Gates zien het grootste deel van de erfenis vloeien naar goede doelen.
Zit de angst voor het Ferrarisyndroom er bij jou goed in en vind je het belangrijk om een betere wereld achter te laten, dan kun je er in navolging van Gates en Buffett voor kiezen om slechts een bescheiden deel van je vermogen na te laten aan je kinderen en de rest aan goede doelen te schenken. Je bevindt je dan in goed gezelschap.
Eigen keuzes
Tot slot moet je je realiseren dat je nooit volledig over je eigen graf kunt heen regeren. Het is ook de vraag of je dat wel moet willen. Kinderen maken niet altijd dezelfde keuzes die jij zou maken. Misschien zie jij het als een vorm van verkwisting als je dochter straks een deel van jouw erfenis inzet voor een lange wereldreis. Maar voor haar is het misschien wel een prachtige levenservaring.
