6 misvattingen over de evolutie van de mens

6 misvattingen over de evolutie van mensen

• 

  De menselijke evolutie is complex. Misverstanden en mythen ontstaan al gauw, als we onze ontwikkeling te veel proberen te vereenvoudigen.

  De overgrote meerderheid van de wetenschappers is het erover eens dat de mens in de loop der tijd is geëvolueerd, maar toch blijven er om een paar redenen misvattingen bestaan over de menselijke evolutie.

  “Het aanvaarden van evolutie is essentieel om de wereld en onze plaats daarin als mens te begrijpen”, zegt hoogleraar evolutiebiologie Bridget Alex van  Harvard University. Maar niet alles wat over evolutie wordt geschreven, is waar.

  Gallo Images / Contributor / Getty Images

• 

  Mythe: mensen stammen af van apen

  Apen en mensen hebben een gemeenschappelijke voorouder die ongeveer 60 miljoen jaar geleden leefde, maar de mens stamt niet af van hedendaagse apen waarmee we vandaag de dag de aarde delen.

  In feite zijn mensen nauwer verwant aan chimpansees dan aan apen, maar wij zijn ook niet geëvolueerd vanuit chimpansees.

  De gemeenschappelijke voorouder die wij met apen deelden, heeft zich ontwikkeld tot verschillende soort zoals de apen, chimpansees en mensen die wij nu kennen.

  “Het is hetzelfde als het hebben van broers en zussen. Je stamt af van gemeenschappelijke ouders, maar bent niet hetzelfde”, legt Alex uit. “Als we teruggaan in de tijd, bijvoorbeeld 7 of 8 miljoen jaar, dan kom je bij de zelfde voorouders uit als die van de huidige chimpansees.”

  Nick Veasey/Science Photo Library

• 

  Mythe: “Survival of the fittest” betekent dat alleen de sterksten overleven.

  ‘Fit zijn’ wordt vaak geassocieerd met hoe sterk en gezond iemand is. Maar in evolutionaire termen betekent fitheid de waarschijnlijkheid van het doorgeven van bepaalde eigenschappen aan nakomelingen die daardoor kunnen overleven en zelf nakomelingen zullen krijgen.

  Als je bijvoorbeeld iemand die zelden sport en slecht eet vergelijkt met iemand die goed gevarieerd eet en marathons loopt, zou je kunnen zeggen dat de hardloper “fitter” is.

  Maar als de persoon met de ongezonde gewoontes 10 kleinkinderen heeft en de andere persoon geen, dan heeft de ongezonde persoon een hogere evolutionaire fitheid dan de persoon met een gezondere levensstijl.

  “Het gaat er niet om hoe snel je kunt rennen of hoeveel je kunt squatten”, zegt Alex. “Evolutionaire fitheid gaat alleen over voortplantingssucces.”

  Future Publishing / Contributor / Getty Images

• 

  Mythe: evolutie leidt altijd tot vooruitgang

  Eigenschappen die van generatie op generatie worden doorgegeven, zijn niet noodzakelijk de eigenschappen die bijdragen tot een geavanceerdere of verbeterde soort. Deze eigenschappen worden alleen doorgegeven, omdat de individuen “goed genoeg” waren om zich voort te planten.

  Uit fossielen blijkt bijvoorbeeld dat de voorouders van de mens veel grotere tanden hadden dan we tegenwoordig hebben, waarschijnlijk als gevolg van de veranderingen in ons dieet in de afgelopen 2 miljoen jaar.

  De grootte van het menselijk gebit van vandaag is niet noodzakelijk beter of slechter, maar gewoon geschikter voor de huidige omgeving.

  “Evolutie draait om reproductief succes, om nakomelingen die overleven en hun eigen nakomelingen krijgen, die bepaalde genen of eigenschappen doorgeven, generatie na generatie”, zegt Alex. “Dus als evolutie niet in een bepaalde richting gaat, reageert het gewoon op de lokale en huidige omstandigheden.”

  Foto24 / Contributor / Getty Images

• 

  Mythe: de mens is gestopt met evolueren

  Dankzij de vooruitgang in technologie en geneeskunde kunnen mensen hun omgeving aanpassen en langer leven, maar dat betekent niet dat we zijn gestopt met evolueren.

  “Zolang onze soort nakomelingen blijft krijgen, zullen wij blijven evolueren”, vertelt Alex. Een voorbeeld hiervan zijn de Tibetaanse hooglanders en Nepalese Sherpa’s, die op grote hoogte leven.

  Op grotere hoogten is het zuurstofgehalte lager, waardoor het voor mensen die gewend zijn aan lagere hoogten moeilijk is om voldoende zuurstof naar hun cellen te krijgen, wat de ademhaling en het denkvermogen kan beïnvloeden.

  Maar gedurende duizenden jaren zijn Tibetaanse hooglanders geëvolueerd om te gedijen in een zuurstofarme omgeving doordat hun productie van rode bloedcellen is gedaald.

  Rode bloedcellen helpen zuurstof door het lichaam te vervoeren, maar te veel rode bloedcellen verdikken het bloed en vertragen het proces, als een soort file. Met minder rode bloedcellen gaat die snelweg open en kan zuurstof snel en gemakkelijk door het lichaam worden vervoerd.

  Anadolu Agency / Contributor / Getty Images

• 

  Mythe: Mensen kunnen ecosystemen niet schaden omdat organismen zich gewoon zullen aanpassen.

  Het is waar dat organismen zich zullen blijven aanpassen aan hun omgeving, ongeacht wat de mens de planeet aandoet. Maar mensen hebben wel degelijk een negatieve invloed op de ecosystemen, waardoor de wereld zoals wij die kennen verandert.

  “De harde realiteit is dat veel van de dieren, planten en andere organismen die we nu kennen de volgende eeuw niet zullen overleven”, legt Alex uit. “Sommige van de grote dieren die we nu kennen, zoals giraffen en olifanten, zullen waarschijnlijk maar een beperkte tijd op aarde leven door menselijke activiteiten.”

  Klimaatverandering is misschien wel het duidelijkste voorbeeld van hoe de mens ecosystemen negatief kan beïnvloeden. Door menselijke activiteiten die hebben bijgedragen aan klimaatverandering, worden de leefgebieden van giraffen te heet en wordt voedsel schaars.

  Bovendien vormen droogtes als gevolg van klimaatverandering ook een bedreiging voor grote zoogdieren, zoals olifanten en nijlpaarden, die afhankelijk zijn van natuurlijke waterbronnen om te drinken, te baden en af te koelen.

  Paula Bronstein/Getty Images

• 

  Mythe: Menselijke evolutie is een theorie, geen feit

  Deze misvatting komt voort uit een verschil tussen hoe het grote publiek de woorden “theorie” en “feit” gebruikt en hoe wetenschappers ze gebruiken.

  In het dagelijks taalgebruik wordt het woord “theorie” vaak gebruikt om een onderbouwde veronderstelling over iets dat niet is bewezen aan te duiden. Deze manier van denken gaat er ook vanuit dat een theorie een feit kan worden wanneer deze getest en bewezen is.

  Vanuit wetenschappelijk oogpunt is dat echter niet hoe theorieën en feiten werken. Het is waar dat een feit een onbetwistbare waarneming is, die herhaaldelijk is bevestigd, zoals dat de zon een ster is of dat het menselijk skelet uit 206 botten bestaat.

  Maar wetenschappelijke theorieën zijn geen willekeurige aannames getest moeten worden. In wetenschappelijke termen is een theorie een verklaring van feiten op basis van degelijk onderzoek.

  De evolutietheorie verklaart hoe organismen veranderen en zich aanpassen aan hun omgeving. Andere wetenschappelijke theorieën zijn de zwaartekrachttheorie, die verklaart waarom voorwerpen op de grond vallen, en de celtheorie, die verklaart hoe cellen alle levende organismen vormen.

  “Voor iets een theorie in de wetenschap wordt, moet er overweldigend wetenschappelijk bewijs voor zijn, meestal van tientallen jaren onderzoek en experimenten”, zegt Alex. “Dus als je het eens bent met de theorie van de zwaartekracht, zou je het ook eens moeten zijn met het overweldigende wetenschappelijke bewijs dat de evolutietheorie ondersteunt.”

  Peter Macdiarmid / Staff / Getty Images