- De Europese gasprijs steeg dinsdag en woensdag fors door berichten over lekkages bij de Nord Stream-pijpleidingen in de Oostzee.
- Het incident met de pijpleiding draagt bij aan de onrust op de gasmarkt.
- Deense premier zegt dat er sprake is van opzet.
- Lees ook: Helft van de Nederlanders wil dit najaar vaker naar kantoor vanwege hoge energieprijzen – maar heeft dat zin?
De Europese gasprijs ging fors dinsdag omhoog door de lekkages van de pijpleidingen Nord Stream 1 en 2, die via de Oostzee van Rusland naar Duitsland lopen.
De leidingen waren niet in gebruik, maar ze bevatten wel gas. Het incident draagt bij aan de onrust op de gasmarkt. Volgens exploitant Nord Stream hebben de leidingen op één dag “ongekende schade opgelopen”.
De prijs voor een megawattuur gas op de Amsterdamse gasbeurs voor levering in oktober noteerde woensdagochtend op 210 euro per MWh, terwijl de prijs maandag nog 173 euro per MWh was. Dat komt neer op een stijging van ruim 20 procent in twee dagen.
De lekkages kwamen aan het licht nadat de druk in de leidingen was gedaald. Beide leidingen zijn op dit moment niet in gebruik, maar bevatten wel gas.
Het is volgens het bedrijf dat de Nord Stream-pijpleidingen beheert nog niet te voorspellen wanneer het leidingenstelsel weer operationeel is. De Deense marine en Duitse specialisten doen nog altijd onderzoek naar de oorzaak van het wegvallen van de druk.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, sprak van sabotage. Ze zei dat de "sterkst mogelijke reactie" nodig is. Het Witte Huis liet weten dat de Verenigde Staten niet willen speculeren over de oorzaak, maar dat ze wel bereid zijn om Europese inspanningen om onderzoek te doen steunen..
Ook de Deense premier Mette Frederiksen vermoedt opzet. "Het is zeldzaam dat er drie lekkages op enige afstand van elkaar zijn. Daarom is het moeilijk voor te stellen dat dit per ongeluk is gebeurd", zei ze tijdens een bezoek aan Polen.
Volgens Zweden is de schade zeer vermoedelijk veroorzaakt door sabotage. Stockholm sluit nog geen enkel scenario uit. Verder staan de Zweden klaar om militaire middelen vrij te spelen, mocht dat nodig zijn. Volgens premier Magdalena Andersson is er geen sprake van een aanval op Zweden. Het land staat over de ontwikkelingen in nauw contact met partners als de NAVO en buurlanden als Denemarken en Duitsland.
De Zweedse nationale seismische dienst heeft via meetstations in Zweden en Denemarken krachtige onderzeese ontploffingen gemeten in dezelfde gebieden waar lekkages zijn aan de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2. Dat heeft de directeur van de seismologische dienst gezegd tegen de Zweedse nationale omroep SVT. Volgens directeur Björn Lund kan er geen twijfel over bestaan dat het om explosies gaat.
De Russische regering verklaarde sabotage niet uit te sluiten. "Geen enkele mogelijkheid kan worden uitgesloten op dit moment", zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov. Rusland maakt zich volgens hem veel zorgen over de situatie en wil snel opheldering.
Nord Stream niet in gebruik door conflict in Oekraïne
Nord Stream 1 ligt al een tijdje stil. Volgens Rusland heeft dat te maken met technische problemen. De Duitse regering beschuldigt Rusland ervan energie als chantagemiddel in te zetten vanwege de westerse steun aan Oekraïne.
Nord Stream 1 is normaal gesproken een belangrijke aanvoerlijn van Russisch gas naar Duitsland en Europa, maar staatsgasbedrijf Gazprom leverde voor de sluiting al maandenlang veel minder gas via die leiding.
Nord Stream 2 zou eigenlijk dit jaar in gebruik genomen moeten worden, maar een paar dagen voor de Russische inval in Oekraïne besloot Duitsland het goedkeuringsproces stop te zetten. Via Nord Stream 2 kon de hoeveelheid Russisch gas naar Duitsland worden verdubbeld.
Aanstaande zaterdag gaat een nieuwe pijpleiding door de Oostzee open die Noors gas naar Oost-Europa brengt. Die moet deze landen helpen het verder zonder Russisch gas af te kunnen.
Onrust over mogelijke Russische sancties tegen Oekraïens staatsgasbedrijf
De gasmarkt werd dinsdag ook opgeschrikt doordat het Russische staatsgasbedrijf Gazprom stelde dat Moskou sancties zou kunnen opleggen aan Naftogaz. Dit Oekraïense staatsgasbedrijf is met Gazprom in conflict over het al dan niet nakomen van gascontracten.
Als de sancties worden doorgevoerd, zou Naftogaz geen doorvoerrechten meer kunnen betalen. Daardoor zou de gasstroom van Rusland via Oekraïne naar Europa fors lager worden en mogelijk stil komen te vallen.
De waarschuwing van Gazprom komt te midden van een juridisch geschil in Zwitserland over de doorvoer van gas. Naftogaz stelt dat alle gastransporten worden uitgevoerd in overeenstemming met de ship-or-pay-contractclausule.
Gazprom stelt op zijn beurt dat het bedrijf niet kan betalen voor doorvoerdiensten die niet zijn geleverd. De Russische exporteur zegt gas niet te kunnen afleveren nadat een van de twee grensovergangen tussen de landen na militaire acties buiten gebruik is gesteld door de Oekraïense netbeheerder.
De nog operationele gaspijpleiding tussen Rusland en Oekraïne is goed voor ruwweg de helft van de resterende Russische gasstromen naar de EU. De andere helft loopt via Turkije.
