Erfenissen en schenkingen hebben weinig effect op vermogensongelijkheid, dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB). Een van de oorzaken is dat huishoudens met weinig vermogen relatief hoge bedragen krijgen uit schenkingen en erfenissen.
De andere oorzaak van het feit dat ongelijkheden niet erger worden, is dat er vermogen van oudere generaties overgaat naar jongere huishoudens. Zo verschuift er geld van generaties met meer vermogen naar minder vermogende generaties.
Het CPB bestudeerde erfenissen en schenkingen in Nederland in de periode tussen 2007 en 2015, waarvoor belastingaangifte werd gedaan. In de analyse van het CPB komen een paar interessante feiten naar voren. Zo heeft het Planbureau uitgezocht hoe groot een doorsnee erfenis is voor diverse ontvangers.
Zo groot is een erfenis in Nederland
Hoe groot is de erfenis die partners, kinderen of kleinkinderen in ons land typisch krijgen? Dat kan flink verschillen.
De grootste bedragen trekken het gemiddelde flink omhoog. Daarom kijken we hier naar de mediaan. De mediaan betekent dat dit bedrag zich in het midden bevindt van een rangschikking van klein naar groot. Zo krijgt dus de ene helft meer dan dat bedrag, de andere helft minder. Dat geeft een beter beeld van hoe een typisch bedrag van een erfenis eruit ziet.
Als we naar de data van het CPB kijken, is het misschien verleidelijk te denken dat bedragen iets vertellen over hoe nabij een ontvanger is. Dat is niet per se het geval. Wanneer er een partner is zal die doorgaans relatief veel erven, zeker als er een eigen woning is.
Erfenissen gaan bovendien doorgaans van de oudere generatie naar een jongere generatie, en die oudere generatie heeft vermogen op kunnen bouwen. Wanneer ouders iets van een overleden kind erven, zal dat omgekeerd om diezelfde reden dus vaak een relatief klein bedrag zijn.
Stelling ongelijkheidseconoom Piketty gaat niet op voor Nederland
Volgens het CBS staat het mogelijke effect van erfenissen en schenkingen volop in de belangstelling door het spraakmakende boek van de Franse econoom Thomas Piketty, Le Capital au XXI siècle.
Volgens Piketty zorgen de overdrachten tussen generaties voor een toenemende vermogensongelijkheid. Het doel van het onderzoek van het CPB is het verkrijgen van meer inzichten in de precieze effecten.
Op basis van de beschikbare data over de periode 2007-2015 kan het CPB de hypothese uit het betoog van Piketty dus niet onderbouwen. Het Planbureau ziet geen toenemende vermogensongelijkheid uit de overdracht van kapitaal bij een erfenis of schenking voortkomen.
De omvang van erfenissen hangt deels samen met de huizenprijzen, omdat een huis vaak onderdeel is van het over te dragen vermogen. Het vermogen van huishoudens die een erfenis nalaten, bestaat vooral uit eigen woningen en bank- en spaartegoeden.
In de periode 2009-2013 werd de omvang van erfenissen gedrukt door de lage huizenprijzen, zo constateert het CPB. De gemiddelde omvang van een erfenis in het laatste jaar van het onderzoek was 65.000 euro. Voor schenkingen lag dat op 83.000 euro.
