Werken vanaf het strand in Brazilië? Het kan bij Helloprint in Rotterdam, in Nederland bekend van Drukzo.nl waar je allerlei producten kunt laten bedrukken en bestellen.

Vanaf de start van het bedrijf in 2013 voert oprichter Hans Scheffer een opvallend personeelsbeleid. Hij legt zo min mogelijk afspraken vast. Het kwam hem vorige week in Metro op kritiek te staan van de Utrechtse hoogleraar Toon Taris. Al die afspraken zijn er niet voor niets, stelde deze. Ze zijn er om de werknemer te beschermen.

Scheffer wuift de bezwaren weg. Al die details, al dat wantrouwen, al die zogenaamde zekerheden die in een arbeidsovereenkomst staan, Scheffer gelooft er niet in. “Waarom moet er in een arbeidsovereenkomst staan waar je je werk gaat verrichten en wanneer? Iedereen snapt dat je ergens moet werken en dat je niet niks kan gaan doen.”

Wat was het moment dat je dacht, ik ga het helemaal anders doen?

Scheffer: “Het kwartje viel toen ik dit bedrijf startte in 2013. Ik had mijn vorige bedrijf verkocht en wilde opnieuw beginnen. Ter voorbereiding pakte ik een arbeidsovereenkomst en die ben ik eens goed gaan lezen. Toen dacht ik, ‘dit is een bizar document’. Er spreekt geen enkele vorm van vertrouwen uit.”

"Waarom? Stel, jij gaat bij mij werken. We zijn allebei enthousiast. We drinken misschien nog wel champagne om het te vieren. Maar dan gebeurt er iets raars. De HR-afdeling stuurt een dik contract waarin staat wat jij allemaal níet mag; heel hiërarchisch. Terwijl wij net daarvoor op basis van vertrouwen hebben afgesproken om met elkaar te gaan werken."

"Ik heb ook gemerkt dat als je zegt 'dit mag niet', mensen gaan bedenken wat ze wél mogen. Ze gaan zich binnen de kaders bewegen die jij hebt aangegeven, maar zoeken wel de grens op. Spreek je mensen gewoon aan op hun verantwoordelijkheid en professionalisme, dan krijg je veel betere output."

Maken mensen geen misbruik van zoveel vrijheid?

"Misbruik kun je nu eenmaal niet voorkomen, ook niet door dingen vast te leggen. Wij hebben alleen het broodnodige op papier staan. Wat je functie is, wat we van je verwachten en de beloning die je daarvoor krijgt. Hoe je het verder invult, dat is aan jou. Gemiddeld werk je in Nederland 40 uur, maar als jij de ene week 60 uur maakt en de andere week 20 omdat dat jou beter uitkomt, dan moet je dat vooral zelf weten."

"Als jij besluit om in een rustige periode vijf weken in Brazilië op vakantie te gaan, prima. Wil je langer blijven en daar vanaf het strand werken? Ook goed. In de praktijk werken de meeste mensen trouwens gewoon overdag op kantoor. Alleen het hóeft niet. Je mag ook 's nachts werken als je dat fijner vindt en niemand er last van heeft. We stoppen het gewoon niet in hokjes. We hebben het niet over vakantiedagen opnemen."

"We kijken wel periodiek met elkaar of jouw beloning en jouw prestatie nog bij elkaar passen. Zijn we allebei nog happy? Past je beloning nog bij met wat je doet? Misschien wil je het vanwege privé wat rustiger aandoen, of heb je juist zo hard gewerkt dat je wat meer moet verdienen. Ik heb hier mensen van 23 die drie keer zoveel verdienen als iemand van veertig. Waarom? Omdat ze zich in de twee jaar dat ze werken gewoon keihard ontwikkeld hebben. Beloning is gekoppeld aan output, niet aan salarisschijven."

Klinkt leuk zoveel vrijheid, zolang alles goed gaat.

"Daar ben ik het dus niet mee eens. Het werkt ook als er iets aan de hand is. Sterker nog, juist met een traditionele arbeidsovereenkomst heb je meteen een probleem met elkaar, want er is helemaal geen ruimte om te praten. Je hebt meteen een arbeidsconflict dat eigenlijk alleen op te lossen valt met ontslag en een ontslagvergoeding."

"Als je veel open laat, dan blijf je in gesprek. Daarvan heb ik legio voorbeelden. Iemand levert niet de output die hoort bij de beloning die we zijn overeengekomen? Dan ga ik praten. Natuurlijk is iemand in eerste instantie behoudend en beschermend. Maar als je er eerlijk over praat, dan zijn mensen vaak wel bereid om een stukje terug te doen. Of je spreekt af dat iemand de tijd krijgt om op zoek gaat naar iets anders en in de tussentijd zijn uiterste best doet."

Als er niks vastligt, is het voor jou als werkgever natuurlijk wel heel makkelijk om flexibel terug te schalen als het zakelijk wat slechter gaat. 

"Helemaal niet. Die werknemer heeft gewoon een loon met mij afgesproken. Dat ligt vast en ik kan er eenzijdig niets aan veranderen. Even voor de duidelijkheid: ik geef zekerheden op, mijn werknemers niet. Dat kan ook niet, want hun rechten liggen vast in het arbeidsrecht."

"Jouw vraag belichaamt trouwens wel goed hoe wij in Nederland denken over arbeidsvoorwaarden. We gaan er meteen vanuit dat mensen misbruik maken van een situatie. Daarom zijn die contracten ook zo dik."

"Het hele systeem waarin wij denken is hartstikke ziek. We denken heel dogmatisch. Van elke jurist die ik vraag 'waarom is dit zo geregeld?', krijg ik steevast het antwoord, 'het is nu eenmaal zo'. Hoezo? Ik ga kijken hoe ik het kan inrichten op de allerbest mogelijk manier. Een manier die past in 2016 en bij de manier hoe we nu leven. Veel meer aangepast op het individu dan op het collectief."

Je hebt de contracten laten opstellen door juristen. Wat dachten zij toen er een kerel kwam binnen lopen met de vraag: 'Ik wil een contract met alleen het allernoodzakelijkste erin'?

"Ik kwam binnen met een draft bij DVDW Advocaten in Rotterdam die ik zelf geschreven had. In eerste instantie zeiden ze natuurlijk 'dat kan zo natuurlijk niet'. Maar ik zei: 'ik wil dat jullie volledig vrij denken, niet alleen aan de risico'. Daar zijn ze mee aan de slag gegaan; in eerste instantie schoorvoetend, maar later enthousiast. Het was voor hen natuurlijk ook een uitdaging."

Je hebt geen concurrentiebeding of iets over nevenactiviteiten in de contracten opgenomen?

"In de meeste arbeidsovereenkomsten staat het zo: ‘U zult uw volledige kennis en vlijt aanwenden om u zo maximaal in te zetten voor het bedrijf. Daarom is het u expliciet niet toegestaan om nevenactiviteiten te ontplooien in de breedste zin des woords, zonder uitdrukkelijk toestemming van de werkgever.' Bij ons staat: wil je nevenactiviteiten doen als ondernemer? Doen! We ondersteunen ondernemerschap. Laat het weten als we je ergens bij kunnen helpen of als je financiering nodig hebt, dan gaan we kijken of we wat voor je kunnen regelen."

Het is toch niet zo gek dat je als werkgever op de hoogte wilt zijn de nevenactiviteiten die je mensen ontplooien?

"Jawel, maar dat is een kwestie van goed fatsoen. Wij hebben een open relatie met elkaar, dus dan vertel je dat gewoon aan mij. En als iets superconcurrerend is, dan kun je het er met elkaar over hebben en dan zeg je misschien, 'dat is niet helemaal handig'."

Wat doe je eigenlijk met pensioen?

"We vallen niet onder een collectieve regeling. En ik vind het niet mijn plicht om collectief te regelen dat mensen een pensioen hebben. Iemand van 18 heeft hele andere wensen dan iemand van 50. Als je 18 bent, wil je misschien liever een reis maken van dat geld, of je wilt een bedrijf starten of investeren. Ik wil wel iedereen de mogelijkheid geven voor een pensioen, maar als je iets anders met je geld wilt, ook goed."

Heb jij alleen maar jonge mensen rondlopen? Hen zal het vooral aanspreken.

"Onze gemiddelde leeftijd is 26. Dat lijkt heel jong, maar dat is eigenlijk niet zo jong voor een technologiebedrijf. Wij hebben hier ook veertigers rondlopen en ik denk dat die nog wel het gelukkigst zijn met de situatie."

"Er is iets heel raars aan de hand. Juist jonge mensen stellen de traditionele vragen: wat verdien ik, hoe zit het met vrije dagen? Zij moeten er altijd even aan wennen. Oudere mensen, waarvan zou je verwachten dat ze vastzitten in dat oude patroon, reageren enthousiast. Waarom is dat 36 jaar geleden toen ik startte met werken niet zo geregeld? En vergis je niet. Het verandert echt je leven als je het zo kan inrichten dat er een optimale balans tussen werk en privé ontstaat. Dat snappen die ouderen beter. Omdat ze last hebben gehad van dat keurslijf."