• Chinese koppels moeten sinds begin dit jaar een ‘afkoelingsperiode’ van 30 dagen in acht nemen voordat ze een echtscheidingsprocedure in gang kunnen zetten.
  • Volgens critici is de nieuwe wet een manier om echtscheidingen te ontmoedigen in een land dat “familieharmonie” hoog in het vaandel heeft staan.
  • Er speelt ook een breder probleem: China stevent af op versnelde krimp van de bevolking met grote economische gevolgen.

China heeft per 1 januari dit jaar een nieuwe wet ingevoerd waarmee koppels die willen scheiden worden verplicht een ‘afkoelingsperiode’ van 30 dagen in acht te nemen.

Pas na die periode wordt hun aanvraag in behandeling genomen. Volgens critici is de wet bedoeld om echtscheidingen te ontmoedigen in een land dat “familieharmonie” hoog in het vaandel heeft staan.

Sinds het verstrijken van de eerste 30-daagse afkoelingsperiode op 31 januari worden echtscheidingsadvocaten in China overspoeld met aanvragen voor scheidingen, zo meldt de krant South China Morning Post.

De nieuwe wet werd in mei 2020 aangenomen, maar is bij de start van dit jaar van kracht geworden. Een koppel moet een ‘afkoelingsperiode’ van 30 dagen in acht nemen bij het aanvragen van een echtscheiding.

Als een van de twee in die periode er toch vanaf wil zien, moet degene die de scheiding wil doorzetten opnieuw een aanvraag doen en begint de 30 dagen-klok opnieuw te tikken. 

Hoogleraar rechten Cheng Xiao van de Tsinghua Universiteit zegt dat de wet is bedoeld om het aantal "impulsieve" scheidingen terug te dringen.

"Ze hebben misschien ruzie gehad over familiezaken en scheiden in een boze bui. Daarna krijgen ze wellicht spijt. We moeten dat soort impulsieve echtscheidingen voorkomen", zei hij volgens The Guardian tegen een krant in Chengdu. 

Geen geboortepiek tijdens de lockdown, maar meer scheidingen

Veel mensen zien de invoering van de nieuwe wet als een poging van de overheid om gefrustreerde koppels ervan te weerhouden om te scheiden. De Chinese regering hoopte dat de coronalockdown zou leiden tot een geboortepiek, maar het tegendeel lijkt het geval. 

Nadat China afgelopen jaar in de lente maatregelen rond lockdowns versoepelde, steeg het aantal scheidingsaanvragen, aldus persbureau Bloomberg.

Het aantal echtscheidingen in China neemt gestaag toe, nadat vijftien jaar geleden de regels voor de ontbindingen van huwelijken werden versoepeld. In 2003 waren er zo'n 1,3 miljoen echtscheidingen, terwijl dat in 2019 gestegen was naar 4,7 miljoen.

In de wet die de 'afkoelingsperiode' verplicht stelt, wordt een uitzondering gemaakt voor echtscheidingszaken waar huiselijk geweld een rol bij speelt. Maar toch zal het in de praktijk ingewikkelder worden voor slachtoffers van huiselijk geweld, zeggen advocaten tegen The South China Morning Post.

"Mannen kunnen beslissen of ze willen scheiden of hun scheidingsaanvraag willen intrekken. Als een vrouw dat wil en een man niet, moet ze een aanklacht indienen en op eigen kosten een advocaat in de arm nemen. Veel vrouwen, en vooral fulltime huisvrouwen, zijn niet in de positie om dat te doen", zegt scheidingsadvocaat Zhong Wen tegen de krant. 

Dreigende bevolkingskrimp in China

Druk van de overheid om stellen bij elkaar te houden en het geboortecijfer niet verder te laten dalen past in een breder patroon. China telt momenteel 1,4 miljard inwoners, maar volgens recent onderzoek van de University of Washington zal dat aantal eind deze eeuw praktisch gehalveerd zijn tot zo’n 732 miljoen inwoners.

De oorsprong van de huidige demografische ontwikkelingen is terug te voeren op de controversiële eenkindpolitiek die China in 1979 invoerde. Het bevolkingsaantal groeide in de voorgaande jaren snel naar 1 miljard mensen. Die explosieve toename was een gevaar voor de economische ambities van het communistische land.

Daarom werd eind jaren zeventig het strenge eenkindbeleid ingevoerd. Wie twee kinderen kreeg, ontving een boete. Gedwongen sterilisaties en abortussen vonden ook massaal plaats.

Omdat er traditioneel een voorkeur was voor jongens, werden meisjes te vondeling gelegd, geaborteerd of zelfs na de geboorte vermoord. Hierdoor zijn er naar verhouding veel meer mannen dan vrouwen in China. Een demografische scheefgroei die de huidige dalende geboortecijfers extra problematisch maken.

In 2013 verzachtte de regering de strenge regels van de eenkindpolitiek, om Chinese ouders aan te moedigen twee kinderen te krijgen. Maar dat werkte niet. Na een lichte stijging in het geboortecijfer daalt het sinds 2017 weer.

De Chinese overheid zal daardoor met een kleinere groep werkenden een steeds grotere groep gepensioneerden moeten onderhouden, maar start daarbij vanaf een veel lager gemiddeld welvaartsniveau vergeleken met rijke Europese landen.

Voor China wordt het des te belangrijker om via technologische vooruitgang te zorgen voor een hogere arbeidsproductiviteit per werkende. Ook is een verhoging van de levensverwachting belangrijk om bijvoorbeeld de pensioenleeftijd te kunnen opschroeven.

Lees meer over China: