- De presidentsverkiezingen van Brazilië draaien uit op een nek-aan-nek-race tussen de ultrarechtse zittende president Jair Bolsonaro en de linkse oud-president Luiz ‘Lula’ da Silva.
- Lula haalde zondag in de eerste ronde ruim 48 procent van de stemmen en Bolsonaro ruim 43 procent.
- Beiden hebben veel van hun eerdere populariteit verloren: Lula vanwege een corruptieschandaal en Bolsonaro vooral vanwege zijn falende coronabeleid.
- Lees ook: De ontbossing van de Amazone valt samen met een stijgende productie van soja in Brazilië, laat deze grafiek zien
De Braziliaanse presidentskandidaten Jair Bolsonaro en Luis ‘Lula’ da Silva ontlopen elkaar weinig na de eerste ronde van de verkiezingen. De ultrarechtse zittende president Bolsonaro haalde zondag 43,3 procent van de stemmen en de linkse oud-president Lula 48,4 procent. Omdat geen van beide kandidaten een absolute meerderheid haalde, is er op 30 oktober een tweede ronde nodig.
In de peilingen had Lula steevast een voorsprong van 10 tot 15 procentpunten, dus het veel kleinere verschil was een behoorlijke verrassing. “We hebben de leugen van de peilingen verslagen”, zei Bolsonaro direct nadat de uitslag van de eerste ronde bekend werd.
Lula liet na de bekendmaking van de voorlopige verkiezingsuitslag weten dat hij zal blijven strijden “tot aan de uiteindelijke overwinning” en zei tegen zijn teleurgestelde aanhangers dat “we de Braziliaanse samenleving zullen moeten overtuigen van onze voorstellen”.
Maar wie zijn de twee presidentskandidaten van de vierde grootste democratie ter wereld? Business Insider zet acht opmerkelijke zaken die je moet weten over Lula en Bolsonaro op een rij.
Lula zat in de gevangenis wegens corruptie
De linkse kandidaat Luis ‘Lula’ da Silva werd in 2017 voor het eerst veroordeeld tot een lange gevangenisstraf wegens corruptie. Hij zou tijdens zijn regeertermijn als president van 2003 tot 2011 smeergeld hebben aangenomen van de aannemers Odebrecht en OAS en de bedrijven in ruil daarvoor opdrachten hebben bezorgd bij staatsoliemaatschappij Petrobras.
Hij verdween daar uit eindelijk 580 dagen voor in de cel, waarna het Hooggerechtshof de veroordeling nietig verklaarde.
Lula heeft altijd volgehouden dat het een politiek gemotiveerd proces was. Rechter Sergio Moro die hem veroordeelde kreeg als beloning een post als minister van Justitie in de regering van Bolsonaro.
Bolsonaro deed corona af als 'een simpel griepje'
Bolsonaro heeft veel krediet verspeeld bij de Brazilianen door corona af te doen als 'een simpel griepje'. Hij weigerde ingrijpende maatregelen te nemen, mengde zich ook op het hoogtepunt van de pandemie zonder mondkapje in mensenmassa's en zaaide twijfel over vaccins. Handgel, mondkapjes en afstand houden vond hij "iets voor homo’s, dus steek maar in je reet".
Mede als gevolg van zijn beleid zijn in Brazilië 686.000 coronadoden gevallen, ruim 10 procent van het totale aantal coronadoden wereldwijd. Er vonden grote protesten plaats tegen zijn aanpak en een senaatscommissie wilde Bolsonaro zelfs laten vervolgen en beschuldigde hem onder meer van misdaden tegen de mensheid.
Lula haalde miljoenen Brazilianen uit de armoede
De nu 76-jarige Lula was van 2003 tot 2011 al president van Brazilië en wist met de economische meewind destijds miljoenen mensen uit de armoede te halen. In zijn regeerperiode werden volgens de onafhankelijke denktank Fundação Getulio Vargas 8,5 miljoen banen gecreëerd en klommen 32 miljoen mensen op tot de middenklasse.
Lula was bij zijn vertrek met een populariteit van 80 procent een van de populairste politici ter wereld, maar is mede vanwege het eerder beschreven corruptieschandaal veel van die populariteit kwijtgeraakt.
Bolsonaro wil een geasfalteerde snelweg dwars door de Amazone aanleggen
Bolsonaro ziet in het Amazonegebied vooral het onbenutte economische potentieel en wil nog meer terrein ontsluiten voor landbouw, mijnbouw en energiewinning. Sinds zijn aantreden is er volgens CNN al meer dan 40.000 vierkante kilometer aan regenwoud verloren gegaan, bijna net zoveel als de totale oppervlakte van Nederland.
En als het aan Bolsonaro ligt zal een onverharde weg van 700 kilometer lang dwars door het Amazonegebied, van Manaus naar Humaitá, worden geasfalteerd. Wetenschappers vrezen dat het project ervoor gaat zorgen dat de ontbossing in de Amazone tegen 2030 vervijfvoudigd is. Lula zegt juist van alle ontbossing af te willen.
Lula sleepte de Olympische Spelen binnen, maar was niet bij de openingsceremonie in Rio
Lula zette zich als president met hart en ziel in voor het binnenslepen van de Olympische Spelen van 2016. Hij huilde tranen van geluk toen het IOC het sportevenement in 2007 daadwerkelijk toewees aan Rio de Janeiro. Maar toen de Olympische Spelen plaatsvonden, was hij al onderwerp van corruptieonderzoek.
Zijn partijgenoot en opvolgster Dilma Rousseff was toen tijdelijk geschorst als president vanwege rommelen met de staatsbegroting. Daarom weigerde Lula in te gaan op een uitnodiging van interim-president Michel Temer om de openingsceremonie bij te wonen.
Bolsonaro kreeg net als Trump steun van de evangelische kerk
Ondanks zijn net als Donald Trump vaak goddeloze gedrag, kreeg Bolsonaro bij de vorige verkiezingen steun van de evangelische kerk. "In Brazilië hebben we een macho als hem nodig, die alle normen en waarden van het christelijke gezin verdedigt", zei een prominente priester in 2018 tegen persbureau AP.
De goed georganiseerde evangelische christenen hebben volgens Trouw veel invloed op mensen die normaal gesproken moeilijk te benaderen zijn voor politici, zoals armen en plattelandsbewoners. Bij de verkiezingen van dit jaar heeft daarom ook de progressieve Lula contact gezocht met de aartsconservatieve evangelische kerk.
Lula koos een voormalig centrumrechtse rivaal als 'running mate'
Bij deze verkiezingen koos Lula verrassend genoeg voor een voormalige rivaal als 'running mate'. In zijn zoektocht naar kiezers in het politieke midden vroeg hij zijn voormalige tegenstander Geraldi Alckmin om samen met hem de strijd aan te gaan tegen Bolsonaro.
De centrumrechtse Alckmin was in 2006 nog de tegenkandidaat van Lula bij de presidentsverkiezingen. "De huidige situatie in het land dwingt ons om onze verschillen opzij te zetten en een alternatief te bouwen tegen de incompetentie en het autoritarisme dat ons nu regeert", zei Lula daarover bij de aftrap van de verkiezingscampagne.
Alckmin moet een conservatiever deel van de kiezers aanspreken dat bang is voor de linkse opvattingen van Lula, maar ook ontevreden is over het ultrarechtse en autoritaire beleid van Bolsonaro.
Bolsonaro dreigt de uitslag niet te accepteren, als hij verliest
Bolsonaro heeft herhaaldelijk gezegd dat het Braziliaanse kiessysteem fraudegevoelig is en zinspeelt erop dat hij de uitslag van de verkiezingen niet accepteert, mocht hij verliezen.
Hij zei vorig jaar maar drie mogelijke uitkomsten voor zichzelf te zien: een verkiezingsoverwinning, zijn dood of zijn arrestatie. Waarnemers vrezen daarom voor het Braziliaanse equivalent van de Capitoolbestorming in de Verenigde Staten, mocht Lula winnen.
Volgens Bolsonaro zou hij bij 'zuivere verkiezingen' minstens 60 procent van de kiezers achter zich krijgen.
