• De wet die de kloof tussen flexibele en vaste arbeid moet verkleinen, heeft er niet toe geleid dat meer mensen een vast contract kregen, concludeert ABN AMRO in een rapport.
  • Als gevolg van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zijn 77.000 arbeidsrelaties opgezegd, waarvan 80 procent vrouw.
  • Werkgevers zijn vaak overgestapt op zzp’ers. Demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees noemt de groeiende groep zzp’ers een punt van zorg.

De Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) heeft er niet toe geleid dat bedrijven meer flexwerkers een vast contract hebben gegeven. Dat meldt ABN AMRO op basis van onderzoek.

Volgens de bank werden sinds mei 2019 ruim 77.000 arbeidsrelaties opgezegd als gevolg van de WAB. Vrouwen werden daardoor onevenredig hard getroffen. De wet moest het voor ondernemers juist aantrekkelijker maken om mensen een vaste baan aan te bieden.

“Opmerkelijk is dat werkgevers vooral in de aanloop naar de wet, die op 1 januari 2020 van kracht werd, massaal tijdelijke contracten hebben opgezegd”, schrijft ABN AMRO.

Volgens de onderzoekers gingen werkgevers hun ‘flexibele schil’ door de komst van de WAB anders invullen. “Flexwerkers kwamen deels in de WW terecht, terwijl werkgevers overstapten op zzp’ers”, zegt analist Kamalika Patra in een toelichting op het onderzoek.

Bijna 80 procent van alle flexwerkers van wie het contract werd beëindigd, is vrouw. Zij werken vaker in sectoren waar kostenverhogingen minder makkelijk kunnen worden opgevangen. Het gaat dan onder meer om de horeca, kinderopvang en de thuiszorg. "Hogere personeelskosten leiden dan al snel tot ontslag", aldus ABN AMRO.

Vooral laagopgeleide flexwerkers zijn zwaar getroffen. Ruim 15.000 schoonmakers, landbouwwerkers, bouwvakkers en productiearbeiders verloren hun baan.

Ook jongeren kregen harde klappen met een daling van ruim 37.000 tijdelijke contracten. "Deze werden door een gebrek aan werkervaring niet vervangen door vaste contracten", concludeert ABN AMRO.

Minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) herkent de cijfers maar vindt het te vroeg om ze toe te schrijven aan de WAB. Hij benadrukt dat het lastig is om van ontwikkelingen op de korte termijn de precieze oorzaak vast te stellen. "Zeker het coronajaar heeft veel vertekend. Wat we wel langjarig kunnen vaststellen is dat flexibel werk steeds meer toeneemt."

Vast is duur, flex goedkoop

In het rapport worden werknemers met een contract voor bepaalde tijd, uitzend- en oproepkrachten, gedetacheerden en seizoenswerkers, flexwerkers genoemd. De groeiende groep zzp'ers valt hier niet onder. Zzp'ers genieten fiscale voordelen en hoeven zich niet te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en pensioen.

Flexibele arbeid was relatief goedkoop omdat geen werkgeverspremies hoefden te worden afgedragen en flexwerkers konden vaak zonder enige vergoeding worden ontslagen. In tegenstelling tot vaste contracten waar ontslag gepaard gaat met beperkingen en hoge kosten.

De overheid probeert al jaren oplossingen te vinden voor de kloof tussen vaste en flexibele arbeid. Hieruit is de WAB voortgevloeid die volgens ABN AMRO alle vormen van flexibele arbeid, behalve zzp, 5 procent duurder maakt. Dit komt door een verhoging van de WW-premie voor tijdelijke contracten, die voor vaste contracten is juist gedaald.

Daarnaast wordt ontslag kostbaarder omdat de transitievergoeding vanaf de eerste werkdag ingaat in plaats van na een tweejarig dienstverband. De wet moet alle werknemers meer zekerheid geven, terwijl werkgevers meer flexibiliteit krijgen bij vast contracten.

Koolmees zegt dat het demissionaire kabinet al stappen heeft gezet om de verschillen in kosten voor werkgevers tussen vast en flex te verkleinen. "Want het zijn vaak kostenverschillen die bepalen welk contract iemand krijgt."

Maar hij is daarmee "minder ver gekomen dan gehoopt", geeft hij toe. Zeker de verschuiving naar zzp blijft een "zorgpunt". Het is aan een volgend kabinet om door te gaan met maatregelen "om de arbeidsmarkt beter te helpen werken".

[activecampaign form=20]

Lees meer over flexwerk: